ثبت ملک جزء تشریفات می باشد و دلیلی بر مالکیت اشخاص بر املاک بوده ولیکن قانونگذار به دلیل جلوگیری از هرج و مرج در امور املاک، در ماده ۲۲ قانون ثبت، ادارات و محاکم را مکلف نموده است که تنها اشخاصی را که سند ملک به نام ایشان ثبت شده است به عنوان مالک شناسایی نمایند.
ثبت ملک دارای مراحل و تشریفاتی است که خود می تواند موضوع دعوای حقوقی قرار گیرد، ثبت ملک ابتدائی ترین مرحله ثبتی است که بر روی ملک صورت می گیرد و پس از آن اقداماتی نظیر افراز، تفکیک، انتقال رسمی ملک، رفع اختلافات در خصوص صدور سند مالکیت معارض و سایر اقدامت ثبتی است که بر روی ملک صورت می گیرد.
اختلافات دیگری که ممکن است در خصوص امور ثبتی به وجود آید در زمینه اجرای اسناد رسمی در ادارات ثبت بوده که می تواند مشمول توقیف یا ابطال گردد.
ثبت املاک شامل املاک مسکونی، تجاری، صنعتی، باغات و اراضی کشاورزی و زراعی می باشد که هر یک دارای قواعد و شرایط خاص خویش می باشد که با توجه به اهمیت فوق العاده هر یک از آن ها برای قانونگذار، اشتباه و اختلال در هریک از مراحل ثبت می تواند موجبات اختلافات حقوقی سنگینی شود.
متاسفانه به علت اینکه اکثر موضوعات ثبتی درخصوص املاک می باشد، خلط اشتباهی بین کارشناسان حقوقی است که دعاوی ملکی و ثبتی را مترادف هم قرار داده اند. در حالی که دعاوی ملکی در خصوص نفس ملک است ولی دعاوی ثبتی در خصوص عملیات ثبت سند می باشد.
مهم ترین موارد دعاوی ثبتی به شرح ذیل می باشد:
اعتراضات ثبتی
- اعتراض به اصل درخواست ثبت ملک
- اعتراض به تحدید ملک مورد درخواست ثبت
- اعتراض به حقوق ارتفاقی
دعاوی مربوط به مواد ۱۴۷ و ۱۴۸ قانون ثبت
- اعتراض به ثبت سند
- اعتراض به ثبت توافقی به علت جعل یا اشتباه
- اعتراض به رای هیئت حل اختلاف در خصوص صدور سند مالکیت به نام متقاضی
- اعتراض به رای تنظیم سند رسمی انتقال ملک شهرداری یا دولت به نام متقاضی
- ابطال سند رسمی انتقال ملک دولت، اوقاف یا شهرداری به نام متقاضی
- ابطال سند رسمی مالکیت صادره به نام متقاضی بر اساس رای هیات
- اصلاح سند رسمی مالکیت صادره به نام متقاضی بر اساس رای هیات
دعاوی املاک مشاع
- افراز ملک مشاع
- تفکیک ملک مشاع
- دستور فروش ملک مشاع