در این نوشتار از مجموعه مقالات آموزشی مجله دادمان قصد داریم به مواردی که در آموزش حرفه ای وکالت به کار می رود اشاره کنیم، علاوه بر آن در صورتی که به حرفه مقدس وکالت اشتغال می ورزید ، می تواند با ارایه شمای کلی از این حرفه ، در موفقیت حرفه ای وکیل در شغل وکالت یاری رسان باشد. همچنین توضیح می دهم چرا بعضی ها در شغل وکالت موفق می شن ولی بعضی ها با وجود تلاش فراوان نه.
برای شروع به آموزش حرفه ای وکالت یادتون باشه، «تجارت موفق وجود ندارد، تاجر موفق وجود دارد.» پس مشکل امروز همکاران جوان ما، تعدد وکیل یا فرهنگ جامعه یا… نیست. در همین اوضاع و احوال، برخی همکاران جوان و بسیاری از همکاران باسابقه تر بسیار موفق هستند. اینجا جایی است که تلاش می کنیم رازشون رو پیدا کنیم.
شغل وکالت جزو حرفه های مبتنی بر اعتماد است، یعنی در این حرفه، مراجعه کننده باید به شما اعتماد نماید و حقایق را برای شما بازگو کند و بخش های مهمی از زندگی خود را که ممکن است متضمن مال، آبرو و حتی جانش باشد را به شما بسپرد. مانند یک پزشک و یک جراح و آموزش حرفه ای وکالتمیتواند باعث ایجاد اعتماد بیشتر به وکلا شود.
مسلم است شناخت قبلی به ما کمک می کند مورد اعتماد قرار گیریم و درست به همین دلیل است که در ابتدای کار موکلین شما همگی از آشنایان خواهند بود. اما وکیل موفق کسی است که دایره موکلین خود را گسترش دهد و از سوی دیگران معرفی گردد.
عوامل اعتمادسازی در آموزش حرفه ای وکالت
اولین و مهمترین اصل در آموزش حرفه ای وکالت شناخت عوامل اعتمادسازی در شغل وکالت و در نهایت کسب موفقیت حرفه ای وکیل میباشد.موارد متعددی می توانند به ما کمک کنند تا قابل اعتمادتر به نظر برسیم. در زیر به بررسی تعدادی از آنها می پردازیم:
۱- صداقت: هرگز به موکلتان دروغ نگویید. حقیقت دیر یا زود آشکار می شود و هیچکس به یک دروغگو اعتماد نخواهد کرد. این صداقت را از بدو تماس موکل با خودتان آغاز کنید.
متاسفانه رایج شده است که برخی همکاران با دادن وعده های دروغین و ادعای آشنایی با ارکان دادگاه یا قضات یا داشتن ارتباط و غیره سعی در جلب موکل می نمایند. این کار نه تنها جنبه کیفری و انتظامی دارد، بلکه باعث می شود به عنوان وکیلی دروغگو معرفی شوید. شاید در ابتدا موفق به جذب چند موکل شوید، اما احتمالاً ایشان شما را به کسی توصیه نخواهند کرد. این امر به خصوص در شهرهای کوچک موجب خواهد شد به زودی مجبور به تغییر شغل شوید!اولین اصل در آموزش حرفه ای وکالت و اعتمادسازی اینست که اگر اشتباهی هم انجام دادید، صادقانه به موکلتان بگویید. بهتر از این است که به او دروغ بگویید. اگر پرونده ای به نظرتان نشدنی است و احتمال رای گرفتن بسیار پایین است، آن را نگیرید.
۲- آراستگی : ناخودآگاه انسان، فردی را که ظاهری آراسته تر دارد قابل اعتمادتر می بیند.
از دیگر عوامل اعتمادسازی در آموزش حرفه ای وکالت آراستگی وکیل می باشد. در حرفه وکالت همواره باید سعی شود لباسی مناسب شان این حرفه و در کمال آراستگی انتخاب شود. آراستگی الزاماً به معنای پوشیدن لباس های گرانقیمت نیست، همواره باید لباس شما تمیز، مرتب، اطو کشیده و دارای تناسب رنگ باشد. برای خانم ها پوشیدن مانتو شلوار های سِت بسیار برآزنده خواهد بود. یادتان باشد: ظاهری آشفته می تواند به بی تفاوتی و بی نظمی ربط داده شود.
۳- رعایت ادب: در برخوردها و سخن گفتن ها، حتی نسبت به طرف مقابل دعوی، رعایت ادب و احترام را بنمایید.
این موضوع آنقدر اهمیت دارد که در سوگندنامه وکالت نیز بدان تصریح شده است. یک فرد بی ادب، لاابالی و غیر قابل اعتماد به نظر خواهد رسید. تلاش کنید حتی در مقابل بی حرمتی های احتمالی، از سوی هر کسی؛ ارکان دادگاه، طرف مقابل یا حتی خود موکل خویشتن‌دار باشید. مسلم است یک فرد مودب و صبور قابل اعتمادتر خواهد بود.
یکی از نشانه‌های این ادب و متانت، زمانی است که موکل پیش از شما به همکار دیگری مراجعه کرده است و یا پرونده ای در وسط راه به شما رجوع می شود. برخی از همکاران با کوبیدن همکار قبلی و بیسواد و بی وجدان و … معرفی کردن او تلاش می کنند موکل را جلب و جذب نمایند. این امر علاوه بر اینکه موجب بی اعتمادی جامعه به حرفه خواهد شد، شما را فردی بی ادب جلوه گر خواهد کرد.
۴- رازداری: وکیل محرم اسرار و رازدار مردم است.
رازداری در شغل وکالت از جمله موارد مهمی است که در آموزش حرفه ای وکالت باید به آن توجه ویژه ای داشت. هرگز امور مربوط به پرونده ها را به خصوص با ذکر مشخصات و نام برای دیگران و به خصوص افرادی که طرفین دعوا را می شناسند بازگو نکنید. علاوه بر اینکه ممکن است این امر به زیان موکل تمام شود و اسراری مربوط به پرونده به گوش طرف مقابل برسد، هیچ کس به فردی که اسرار را فاش می کند اعتماد نخواهد کرد. برای مشاهد خاطره شخصی مرتبط با موضوع به اینجا مراجعه کنید.
۵- نظم و انضباط: یکی از مهمترین اصول در آموزش حرفه ای وکالت برای یک وکیل دادگستری رعایت نظم است.
فردی نامنظم و بی دقت نمی تواند مورد اعتماد باشد. کوچکترین بی نظمی و بی دقتی می تواند فاجعه بار یاشد. گم کردن اصول اسناد موکل، فراموش کردن زمان یک دادگاه یا سپری شدن یک مهلت قانونی می تواند دردسر جدی برای وکیل ایجاد کند.
سر وقت رسیدن به قرارها، قرار دادن اسناد و مدارک در جای مطمئن، تنظیم درست بدل پرونده ها و حتی نظم و ترتیب دفتر و میز کار شما علاوه بر اینکه در کارها بسیار کمک می کند، باعث می شود اعتماد موکلین بیشتر جلب شود.
۶- مادی‌گرا نبودن: این درست است که وکالت یک حرفه است و نهایتاً هدف از اشتغال به آن کسب درآمد است، اما یادمان باشد مراجعه کننده به ما معمولاً در موقعیت بسیار بدی به سر می برد. درمانده و گرفتار است. هر برخوردی که باعث شود این حس به موکل منتقل شود که ما منتظریم از گرفتاری او پول در بیاوریم و او را به شکل اسکناس می بینیم، هرگز به ما اعتماد نخواهد کرد.
اشتغال به حرفه مقدس وکالت یک موهبت است، موهبتی که از طرف آفریدگار یکتا به ما ودیعه داده می شود. شغلی است که با اشتغال به آن می توانید به گرفتاران و درماندگان کمک کنید و گره از کار خلق باز نمایید. اگر هدف را حل مشکل طرف مقابل بدانیم، مطمئن باشید در نهایت از نظر مالی موفق تر خواهید بود. یادمان باشد: یکی از اصول مهم در آموزش حرفه ای وکالت اینست که مردم به یک وکیل پولکی اعتماد نمی کنند.
ابزارهای مورد نیاز وکلا
در ادامه این بخش از مجموعه آموزش حرفه ای وکالت قصد داریم ابزارهایی که به کمک یک وکیل دادگستری می آید را معرفی نماییم. مهارت ها و دانسته هایی که برخی از آنها را در دانشکده حقوق نمی آموزند، اما در این حرفه بسیار موثر هستند.
۱- آیین دادرسی و قوانین شکلی:
همواره یکی از دغدغه های مهم کارآموزان وکالت و وکلای جوان در بحث آموزش حرفه ای وکالت، ندانستن قواعد شکلی دادرسی است. البته متاسفانه مراکز قضایی اخیراً آنچنان سلیقه ای و فراقانونی عمل می نمایند که واقعاً می توان برای هریک آیین دادرسی جداگانه ای تدوین نمود! اما به طور کلی دانستن مقررات شکلی بسیار به یک وکیل کمک می نماید.
دادخواست نادرست تقدیم نمودن از جانب وکیل دادگستری پذیرفته و شایسته نیست و حتی می تواند تخلف انتظامی محسوب شود. در زمان تقدیم دادخواست به مقررات مربوط به شکل دادخواست، صلاحیت محلی و ذاتی و مواردی از این دست بسیار دقت نمایید و هر چیزی که به نظرتان می رسد ممکن است نادرست باشد را، از همکاران باسابقه تر بدون تعارف و خجالت سوال کنید.
به علاوه تسلط به مقررات شکلی و همچنین مقررات اجرایی بسیار می تواند در پیشبرد پرونده ها موثر باشد و از شما یک وکیل موفق و برنده بسازد. مقررات آیین دادرسی (کیفری و مدنی) و سایر قوانین شکلی (مانند قوانین مربوط به هزینه های دادرسی و اجرای احکام) را به دقت فرا بگیرید.
۲- نگارش مناسب:
با توجه به اینکه در بسیاری از پرونده ها، آنچه عملاً دفاع تلقی می شود، لایحه هایی است که تقدیم می گردد و صورتجلسه دادگاه است که معمولاً توسط خود وکیل نوشته می شود، می توان گفت دادرسی در ایران کتبی است. در تنظیم دادخواست نیز نگارش اهمیت بسیار دارد. بر اساس آموزش حرفه ای وکالت ، یک وکیل دادگستری خوب، باید از فن نگارش قوی برخوردار باشد. این فن نگارش شامل دایره لغات وسیع، دیکته قوی و آیین نگارش صحیح و توانایی انتقال معانی در کوتاهترین و موثرترین جمله ها می باشد.
یک لایحه و یا یک دادخواست و نیز صورتجلسه دادگاه باید کوتاه و مختصر باشد و از تکرار سخن در آن پرهیز گردد و در عین حال کاملاً مطلب را به مخاطب برساند. اشتباه های نگارشی و دیکته ای باعث خواهد شد مضحکه دیگران شویم و بی سواد معرفی گردیم.
قضات لوایح و دادخواست های مفصل و طولانی را مطالعه نمی کنند و مطالب اصلی در لابلای پرحرفی ها و زیاده گویی ها مدفون شده و از دید پنهان می مانند و باعث می شوند حقوق موکل پایمال شود.
خط خوش و خوانا علاوه بر اینکه ما را فردی باسوادتر جلوه می دهد باعث می شود قاضی در خواندن مطلب ما رغبت بیشتری داشته باشد. توصیه می شود دادخواست ها و لوایح تایپ شوند.
در ارجاع به اسناد بهتر است مدارک ارایه شده به دادگاه شماره گذاری شوند و نکته های مهم و مورد نظر ما در سند با ماژیک مخصوص (های لایت) مشخص گردند و در لایحه قید شود: با توجه به مدرک فلان ( سند شماره …) تا قاضی بهتر یتواند مطالب را بیابد.
۳- روابط عمومی بالا:
در آغاز این حرفه، بیشتر موکلین شما از میان دوستان و آشنایانتان خواهند بود. چند سال طول می کشد تا این دایره موکلین گسترش یابد. هرچه تعداد افرادی که می شناسید بیشتر باشد، احتمال اینکه تعداد بیشتری پرونده به شما ارجاع شود افزایش می یابد، در نتیجه تلاش کنید در اجتماع روابط قوی و سالم برای خود بسازید. با همه خوشرویی کنید و در همه مراسم عزا و عروسی و مانند آن حضور به هم برسانید!
باور کنید قصد مزاح ندارم! وکیل باید دارای موقعیت اجتماعی برجسته باشد. اطرافیان باید شما را فردی مورد اعتماد و توانمند بشناسند و همه اینها نیازمند داشتن توانمندی های اجتماعی و برقراری ارتباط بالاست.
از دیگر توانمندی های مهمی که در آموزش حرفه ای وکالت باید به آن توجه کرد سخنوری است که یکی از همین توانمندی هاست مانند نگارش خوب، وکیل باید موجز، سلیس، روان و زیبا سخن بگوید و در کوتاهترین جمله ها موجز و مختصر و متین منظور را بیان نماید.
۴- توانایی دسته بندی مطالب و حضور ذهن:
ذهن انسان مانند کتابخانه شلوغ است. فرض کنید می خواهید کتابی را در کتابخانه خود بیابید. اگر تنها چند کتاب داشته باشید به سرعت به کتاب مورد نظر دست خواهید یافت. حال اگر ده ها و صدها و بلکه هزاران کتاب در کتابخانه داشته باشید و آنها را روی هم انباشته کرده باشید، ممکن است ماه ها به دنبال کتابتان بگردید!
یکی از ابزارهای مورد نیاز وکلا در آموزش حرفه ای وکالت توانایی دسته بندی مطالب و حضور ذهن وکیل می باشد. وکیل نیازمند دانستن هزاران نکته و ماده قانونی و رای وحدت رویه است.اگر نتوانیم مطالب را دسته بندی نماییم، نمی توانیم به سادگی راه حل مشکل مطروحه را در میان هزاران ماده ای که می دانیم بیابیم. دسته بندی مطالب در ذهن انسان علاوه بر اینکه زمانبر است، خود نیازمند تمرین و ممارست است.
در زمان دانشجویی و تحصیل اگر هر مطلبی را که می خوانید تلاش نمایید ارتباط منطقی و موضوعی میان آن مطلب و سایر دروس و مواد قانونی را در ذهن برقرار سازید کمک بزرگی به دسته بندی مطالب می شود. اگر در دوران دانشجویی نتوانسته اید مطالب را دسته بندی نمایید باز هم دیر نشده است!
برای تقویت حضور ذهن با توجه به آموزش حرفه ای وکالت میتوانید موضوعات حقوقی رایج و مهم را فهرست وار بنویسید. سپس تلاش کنید به یاد بیاورید در مورد هر یک چه چیزهایی می دانید، بعد هر مطلب جدیدی که در مورد آن موضوع به گوشتان خورد بعدها به آن اضافه نمایید. با تکرار و مطالعه این سرفصل ها و تمرین بیشتر به زودی مطالب در ذهنتان دسته بندی می شود و سرعت دسترسی به آنها چندین برابر می شود.
۵- بروز بودن:
عملکرد تخصصی در یکی از زمینه ها، آرزوی هر وکیل موفقی است و همانطور که شاید بعدها در مورد آن سخن بگوییم یکی از عوامل موثر در موفقیت وکلا همین عملکرد تخصصی است، اما باید به یاد داشت یکی از انتظارهای جامعه از یک وکیل این است که مسایل رایج و مبتلا به جامعه را کاملاً بشناسد و بلد باشد، چک، امور خانواده، روابط کار، ارث و مانند این ها. حتی اگر به دلایلی تمایل به فعالیت در این زمینه ها را نداریم، باید در مورد آن اطلاع کافی داشته باشیم. شما مرتباً در زمینه این امور مورد سوال قرار می‌گیرید. با توجه به آموزش حرفه ای وکالت اگر نتوانید پاسخ مناسب بدهید، برچسب بی سوادی خواهید خورد!
توجه کنید: هرگز در موردی که اطلاع کافی ندارید، کسی را راهنمایی نکنید، اما در عوض بگویید: براتون نگاه دقیق می‌کنم، من تو این زمینه کار نمی‌کنم. این پاسخ ها خیلی بهتر است تا اینکه با راهنمایی نادرست ما به کسی زیان برسد و در نهایت ما را وکیلی بی سواد معرفی کند.