اذن به ازدواج برای خانم الزامی است و اساسا وجود اذن برای آقا به جهت ازدواج لازم و ضروری نیست. اما در بعضی شرایط ازدواج بدون اذن و اجازه پدر می تواند برای بانوان اتفاق بیافتد.در این نوشتار از مجله حقوقی دادمان به بررسی تمام موارد قانونی برای ازدواج دختر بدون اذن پدر می پردازیم.
طبق ماده ۱۰۴۳ قانون مدنی :
«ازدواج دختر باکره اگر چه به سن بلوغ رسیده باشد منوط به اجازه پدر یا جد پدری او است .»
مواردی که دختر دوشیزه برای ازدواج نیازی به اذن و اجازه پدر و یا جد پدری ندارد
🔻در صورتی که دختر باکره نباشد.
🔻در صورتی که دختر قبلا شوهر کرده و شوهر او فوت کرده باشد یا طلاق گرفته باشد برای ازدواج‌های بعدی اش دیگر نیازی به اجازه پدرش ندارد
🔻در صورتی که پدر دختر بدون دلیل یا با دلیل غیرموجهی به دخترش اجازه ازدواج ندهد، که در این شرایط بنابر ماده ۱۰۴۳ قانون مدنی دختر می‌تواند با معرفی کامل مردی که می‌خواهد با او ازدواج کند و پس از اخذ اجازه در دادگاه مدنی خاص با مراجعه به دفتر ازدواج نسبت به ثبت ازدواج خود اقدام کنند. در قانون قدیم دادگاه ۱۵ روز به پدر مهلت می‌داد تا به دادگاه بیاید و دلیل خود را بگوید، اما در قانون جدید این مهلت برداشته شد
🔻در صورتی که پدر یا جد پدری در قید حیات نباشند اجازه مادر و مادر و بقیه اعضای خانواده شرط نیست و دختر دیگر نیازی به اجازه کسی برای ازدواج ندارد و باید کسب اجازه از دادگاه کند.
🔻به موجب ماده ۱۰۴۴ قانون مدنی در صورتی که ولی دختر در دسترس نبوده و مسافر یا غایب یا در جنگ باشد دختر می‌تواند با مراجعه به دادگاه خانواده، و ارائه دادخواست و ذکر این نکته که علت غیبت پدرش چیست، از دادگاه اجازه ازدواج بگیرد.
🔻در صورتی که ولی محجور یا دیوانه باشد یا اینکه خود تحت قیمومیت اشخاص دیگر باشد حق دخالت در ازدواج دختر را ندارد و اجازه شخص دیگر در ازدواج دختر لازم نخواهد بود.
🔻در صورتی که دختر پدر یا جد پدر نداشته باشد اما خودش بالغه باشد و صلاح و فساد خود را تشخیص دهد، اجازه خودش کافی است.
🔻در صورتی که دختر سی سال به بالا داشته باشد و به شرط هوشیاری فرد و توانایی تصمیم گیری و تشخیص مصلحت اجازه پدر لازم نیست.
🔻در صورتی که دختر باکرگی خود را به هر دلیلی غیر از ازدواج مثل بیماری، رابطه نامشروع، استفاده از شی خارجی تعمدا و غیره بکارت زائل شده باشد دیگر نیازی به اجازه پدر در ازدواج را ندارد. چون شرط اجازه پدر باکره بودن دختر است.
🔻در صورتی که دختر برای ازدواج از پدرش اجازه گرفت و پدرش اذن ازدواج به او نداد اما پدر جدش اجازه داد دختر می‌تواند ازدواج کند.
🔻در صورتی که پدر سفیه باشد یعنی توانایی مدیریت مالی نداشته باشد و مال خود را در کارهای بیهوده صرف کند، اجازه او برای ازدواج دخترش ساقط می‌شود.
نکته قابل توجه این است که اذن پدر یا جد پدری قابل رجوع است یعنی پدر یا جد پدری می‌توانند پیش ازدواج تصمیم خود را تغییر دهد و امری را که اذن داده است، رد کند، اما در صورتی که دختر بدون اذن پدر یا جد پدری ازدواج کند عقد وی غیر نافذ است البته اشخاص مذکور می‌توانند با تنفیذ خود آن عقد را نافذ کنند در این صورت این اجازه دیگر قابل رجوع نیست یعنی پدر یا جد پدری نمی‌تواند امری را که اجازه داده است، را رد کند. اذن پدر در ازدواج دختر قابل واگذاری نیست. یعنی نمی‌تواند اختیار اجازه ازدواج را به شخص دیگری مثل عمو واگذار کند.
نکته : قبلاً در قانون قدیمی پدر برای اعلام کردن دلیل عدم اجازه خود ۱۵ روز فرصت داشت اما در قانون جدید دیگر این مهلت وجود ندارد .
طریقه اقدام به جهت اخذ اذن از دادگاه برای ازدواج:
برای شروع به اقدام قانونی در این باره مطابق با آنچه که در قانون مدنی بیان شد، نیاز به طرح دادخواستی با عنوان ” تقاضای صدور اذن ثبت ازدواج به لحاظ مضایقه پدر/ جد پدری ” از اذن به طرفیت پدر خود مطرح سازد.
از آنجایی که این دعوا یک دعوای غیرمالی محسوب می شود، هزینه دادرسی آن هم بر اساس هزینه دادرسی غیر مالی یعنی از ۴۰۰ هزار تا یک میلیون و ۸۰۰ هزار ریال طبق بخشنامه رییس قوه قضاییه خواهد بود.
برای ثبت دادخواست نیازی به مراجعه به دفاتر دادگاه نمی باشد، بلکه با مراجعه به هریک از دفاتر خدمات قضایی و پرداخت هزینه دادرسی و هزینه های مربوط به سامانه ابلاغ (ثنا) نسبت به ثبت دادخواست اقدام نماید.
دادگاه صالح برای رسیدگی به اذن در ازدواج: دادگاه خانواده
نکته: طبق ماده۱۰۴۴قانون مدنی: در صورتی که پدر یا جد پدری در محل حاضر نباشند و استیذان (اذن) از آنها نیز عادتاً غیر ممکن بوده و دختر نیز احتیاج به ازدواج داشته باشد، وی می تواند اقدام به ازدواج نماید.
تبصره : ثبت این ازدواج در دفترخانه منوط به احراز موارد فوق در دادگاه مدنی خاص می باشد.