اعاده دادرسی، روش فوق‌العاده‌ای است که حتی پس از قطعیت حکم در جهت جلوگیری از تضییع حقوق معترض، پیش بینی شده و نتیجه آن، تجدید رسیدگی به موضوعی است که قبلاً مورد رسیدگی ماهوی قرار گرفته است. برای اطلاع درباره اعاده دادرسی حقوقی، اعاده دادرسی کیفری، پیگیری اعاده دادرسی حقوقی و کیفری و درخواست اعاده دادرسی، تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.
اعاده دادرسی حقوقی و کیفری در امور مدنی
بر اساس ماده (۴۳۲) قانون آیین دادرسی مدنی، اعاده دادرسی به اصلی و طاری تقسیم می‌شود.
۱- اعاده دادرسی حقوقی اصلی:
چنانچه شخصی که حکمی علیه وی صادر شده است، نسبت به آن درخواست رسیدگی مجدد می‌نماید.
۲- اعاده دادرسی کیفری طاری:
در اثنای یک دادرسی حکمی به عنوان دلیل ارائه شود و کسی که حکم یاد شده علیه او ابراز گردیده نسبت به آن درخواست اعاده دادرسی نماید.
اعاده دادرسی در امور حقوقی
جهات اعاده دادرسی حقوقی عبارتند از:
۱ـ موضوع حکم، مورد اعاده دادرسی حقوقی خواهان نبوده باشد.
۲ـ حکم به میزان بیشتر از خواسته صادر شده باشد.
۳ـ وجود تضاد در مفاد یک حکم که ناشی از استناد به اصول یا به مواد متضاد باشد..
۴ـ حکم صادره با حکم دیگری در خصوص همان دعوی و اصحاب آن، که قبلاً توسط همان دادگاه صادر شده است، متضاد باشد، بدون آن که سبب قانونی موجب این مغایرت باشد.
۵ـ طرف مقابل درخواست کننده اعاده دادرسی حیله و تقلبی به کار برده که در حکم دادگاه موثر بوده است. حیله و تقلب می‌تواند مصادیق متعددی داشته باشد.
۶ـ حکم دادگاه مستند به اسنادی بوده که پس از صدور حکم، جعلی بودن آنها ثابت شده باشد. البته مجعول بودن سند باید به موجب حکم نهایی حقوقی مبنی بر بی اعتباری سند و یا رأی قطعی کیفری مبنی بر جرم جعل، به اثبات رسیده باشد.
۷ـ پس از صدور حکم، اسناد و مدارکی به دست می‌آید که دلیل حقانیت درخواست کننده اعاده دادرسی باشد و ثابت شود اسناد و مدارک یاد شده در جریان دادرسی مکتوم بوده و در اختیار متقاضی نبوده است.
اعاده دادرسی در امور کیفری
تقاضای اعاده دادرسی کیفری در امور جزایی به دیوان عالی کشور تقدیم می‌شود و موارد آن عبارتست از:
۱- به علت اشتباه قاضی مجازات تعیین شده در حکم متناسب با جرم نباشد.
۲- پس از قطعیت حکم قانونی در مورد جرم ارتکابی به تصویب برسد که مجازات سابق را تخفیف دهد.
۳- خلاف واقع بودن شهادت گواهان یا جعلی بودن اسنادی که مبنای حکم دادگاه بوده به اثبات برسد.۳
۴- در صورتی که شخصی به علت ارتکاب جرمی محکوم شده و فرد دیگری نیز به علت ارتکاب همان جرم محکوم شود به نحوی که از تعارض و تضاد دو حکم بی‌گناهی یکی از دو نفر ثابت شود.
۵- در صورتی که چند نفر به اتهام ارتکاب جرمی محکوم شوند، ولی ارتکاب آن به صورتی است که نمی‌تواند بیش از یک مرتکب داشته باشد.
۶- در صورتی که کسی به اتهام قتل دیگری محکوم شده ولی زنده بودن شخص در آن زمان محرز شود و یا این که ثابت شود در حال حیات است.
مهلت درخواست اعاده دادرسی حقوقی و کیفری
بر طبق ماده (۴۲۷) قانون آیین دادرسی مدنی، مهلت درخواست اعاده دادرسی حقوقی و کیفری مانند سایر طرق اعتراض به آراء حقوقی، بیست روز برای اشخاص مقیم ایران و برای اشخاص مقیم خارج از کشور دو ماه است. البته در مواردی که درخواست کننده اعاده دادرسی کیفری عذر موجهی (شامل موارد ماده ۳۰۶ قانون آیین دادرسی مدنی) داشته باشد، باید دلایل عذر خود را ضمن دادخواست به دادگاهی که مرجع رسیدگی به اعاده دادرسی حقوقی است ارائه نماید.
رسیدگی ماهوی به اصل دعوا و آثار اعاده دادرسی حقوقی و کیفری
رسیدگی ماهوی به اصل دعواست دادگاه پس از بررسی دادخواست اعاده دادرسی حقوقی، موضوع را صورتجلسه کرده و به همین وسیله قرار قبول یا رد دادخواست را صادر می‌کند.
قابلیت اعاده دادرسی حقوقی مانع اجرای حکم نیست و به صرف درخواست اعاده دادرسی کیفری نسبت به حکم، اجرای آن متوقف نمی‌شود. بر اساس ماده (۴۳۷) قانون آیین دادرسی مدنی اگر قرار قولی صادر شود در صورتی که محکوم به، غیر مالی باشد، اجرای حکم متوقف خواهد شد. اما اگر مالی باشد و امکان اخذ تامین و جبران خسارات احتمالی باشد، به تشخیص دادگاه از محکوم‌له، تامین مناسب گرفته می‌شود و اجرای حکم ادامه می‌یابد. البته درخواست اعاده دادرسی دارای اثر انتقالی در محدوده جهت ادعا شده است؛ بدین معنی که دادگاه، در صورت فسخ حکم مورد شکایت باید مجدداً نسبت به امور موضوعی و حکمی رسیدگی و اتخاذ تصمیم کند.
چه کسانی می توانند از دیوان عالی کشور درخواست اعاده دادرسی کنند؟
۱- دادستان کل کشور
۲- دادستان پرونده
۳- محکوم علیه یا قائم مقام قانونی او و در صورت فوت یا غیبت محکوم علیه همسر و وراث قانونی و وصی او
مهلت درخواست اعاده دادرسی حقوقی و کیفری
بر خلاف تجدید نظرخواهی که دارای مهلت است، اعاده دادرسی حقوقی مهلت نداشته و همزمان قابل طرح در دیوان عالی کشور است.
چگونگی اجرای رأی صادره پس از تقدیم درخواست اعاده دادرسی
دیوان عالی کشور پس از بررسی درخواست و انطباق آن با یکی از جهات اعاده دادرسی، رسیدگی دوباره را به دادگاه هم عرض دادگاه صادر کننده حکم قطعی ارجاع می‌نماید. اگر دیوان عالی کشور درخواست اعاده دادرسی را بپذیرد اجرای حکم را تا زمان رسیدگی دوباره و صدور حکم دوباره، به تعویق خواهد انداخت ولی برای جلوگیری از فرار یا مخفی شدن محکوم علیه، تأمین از وی گرفته می‌شود.
اعاده دادرسی در موارد خلاف بیّن شرع
به موجب ماده(۴۷۷) قانون آئین دادرسی کیفری « در صورتی که رئیس قوه قضائیه رأی قطعی صادره از هریک از مراجع قضائی را خلاف شرع بیّن تشخیص دهد، با تجویز اعاده دادرسی حقوقی، پرونده را به دیوان عالی کشور ارسال تا در شعبی خاص که توسط رئیس قوه قضائیه برای این امر تخصیص می‌یابد، رسیدگی و رأی قطعی صادر نماید. …». رئیس دیوان عالی کشور، دادستان کل کشور، رئیس سازمان قضائی نیروهای مسلح و یا رئیس کل دادگستری استان می‌تواند رئیس قوه قضائیه را از وجود آرای خلاف شرع مطلع کنند.
بنابر این افرادی که تقاضای اعمال ماده (۴۷۷) قانون آئین دادرسی کیفری را نسبت به آراء قطعی دارند، باید از طریق روسای کل استان‌هایی که رأی در محاکم آن استان قطعی شده و چنانچه رأی از طریق محاکم نظامی قطعی شده باشد، از طریق رئیس سازمان قضائی نیروهای مسلح پیگیری کرده و از مراجعه مستقیم به دیوان عالی کشور خودداری کنند.
گروه مشاورین و وکلای موسسه حقوقی سروش نافع دادمان بستری است که شما عزیزان می توانید از طریق آن سوالات خود را درباره مراحل و شرایط اقدام برای دریافت اعاده دادرسی حقوقی و کیفری ثبت کنید و در کمترین زمان پاسخ مناسب خود را دریافت کنید: