وقتی قصد خرید خانه‌ای را دارید مهم‌ترین چالش بعد از پیدا کردن خانه مورد نظر سند زدن یا انتقال مالکیت است. انتقال سند ملک جزئیاتی دارد که اگر به آن‌ها توجه نشود، ممکن است باعث پشیمانی خریدار یا فروشنده شود.در این نوشتار از مجله حقوقی دادمان به بررسی نکات مهمی که درباره انتقال مالکیت یک ملک و سند زدن آن می پردازیم.
مراحل انتقال سند ملک
توافق بین فروشنده و خریدار
اولین مرحله از مراحل انتقال سند ملک بعد از توافق بین فروشنده و خریدار معامله انجام می‌گیرد. این توافق به‌صورت مکتوب به نام قول‌نامه ثبت می‌شود که در آن رضایت دو طرف از انجام معامله اعلام شده و در آخر فروشنده و خریدار آن را امضا می‌کنند.
اسم حقوقی قول‌نامه در صورتی که دو شاهد مرد آن را امضا کرده باشند، به مبایعه نامه تغییر می‌کند. این مدرک محکمه پسند نیست. در واقع مبایعه نامه سندی غیررسمی است که قرار است به سند رسمی تبدیل شود. برای افزایش ارزش مبایعه‌نامه باید این موارد در آن ذکر شده باشد:
- مشخصات شناسنامه‌ای، آدرس، کد پستی، تلفن همراه و شماره تلفن ثابت فروشنده و خریدار
- پرداختن به موضوع مورد معامله از جمله مشخصات دقیق جغرافیایی، ثبتی و هندسی
- قیمت واحد و قیمت کل مورد معامله بر اساس وجه رایج مملکت (ریال یا معادل تومان)
- زمان حضور در دفترخانه و تنظیم سند و نحوه پرداخت مبلغ
- دریافت کد رهگیری در مراحل انتقال سند ملک
این مبایعه‌نامه منحصر به فرد نیست و ممکن است فروشنده، خانه را به چندین نفر بفروشد. برای جلوگیری از این اتفاق، پس از تنظیم مبایعه‌نامه، فروشنده و خریدار به بنگاه‌های معامله املاک رسمی و مجاز می‌روند تا مبایعه‌نامه خود را در سیستم جامع ثبت کنند. مشخصات ملک، خریدار و فروشنده در سیستم ثبت شده و کد رهگیری صادر می‌شود. این سیستم سراسری است، در نتیجه اگر فروشنده بخواهد هم زمان یک ملک را به چند نفر بفروشد، سیستم خطا می‌دهد.
مراجعه فروشنده به یکی از دفاتر اسناد رسمی
در این مرحله فروشنده با شناسنامه و اصل سند، به «دفترخانه اسناد رسمی» مراجعه می‌کند و با ارائه مدارک لازم برای انتقال سند ملک، تشکیل پرونده می‌دهد.
انتقال سند ملک
پس از پرداخت هزینه‌ها و مالیات نقل و انتقال املاک، فروشنده و خریدار باید برای تکمیل مراحل انتقال سند مالکیت در تاریخ مشخص شده در مبایعه‌نامه، در دفتر اسناد رسمی حضور داشته باشند.
اگر یکی از طرفین معامله در دفترخانه حاضر نشود، طرف مقابل که معمولا خریدار است می‌تواند گواهی عدم حضور بگیرد.
اگر دسترسی به فروشنده ملک به هیچ وجه ممکن نباشد، خریدار می‌تواند با مراجعه به مراجع قضایی و ارائه گواهی عدم حضور، هزینه پشیمانی از فروشنده درخواست کند. لذا فروشنده موظف به پرداخت تمام بدهی‌های ملک جهت انتقال سند می‌شود.
هزینه انتقال سند
هزینه‌های لازم برای انتقال سند ملک شامل موارد زیر است:
♦ برای دریافت کد رهگیری و ثبت مبایعه‌نامه در سیستم سراسری، بنگاه معاملات املاک، ۵ درصدی از ارزش ملک را از خریدار و فروشنده دریافت می‌کند.
♦ هزینه نوسازی، خلافی و پسماند از دیگر مواردی است که فروشنده ملزم به پرداخت آن است. دارایی هزینه نقل و انتقال و در صورت استیجاری بودن ملک، مالیات بر اجاره را نیز از فروشنده دریافت می‌کند.
♦ هزینه دفترخانه (هزینه ثبت در دفتر خانه، ۹ درصد مالیات بر ارزش افزوده، هزینه صدور الکترونیکی و انتقال سند ملک که بر اساس انواع کاربری‌ها و ارزش ملک متفاوت است) که به آن حق التحریر گفته می‌شود و به طور مساوی بین فروشنده و خریدار تقسیم می‌شود. معمولا حق التحریر بین ۲۰۰ هزار تومان تا ۲ میلیون تومان است.