آیا مخالفت شوهر با کار کردن همسر خود قانونی است؟ نظر قانون در مورد کار کردن زن بر خلاف نظر شوهر چیست؟ آیا مخالفت شوهر با شغل زن خود قانونی است؟ مرد چگونه می تواند از کار کردن زن جلوگیری کند؟ با توجه به شرایط اقتصادی موجود و همچنین افزایش خواسته ها و نیازهای طرفین در یک زندگی، شاهد تقاضای کار کردن از سوی زن در بسیاری از روابط خواهیم بود. حال این سوال پیش می آید که اگر شوهر مخالف کار کردن همسر باشد، قانون چه حمایتی از وی می کند؟
در قانون مدنی شاهد پاسخ صریح و واضحی به شرایط مخالفت شوهر با شغل زن خواهیم بود. بر اساس قانون مدنی در کشور ما، شوهر می تواند با توجه به برخی از شرایط، مانع کار کردن زن شده و وی را از انجام برخی از کارها (که منافع خانوادگی و حیثیتی را در خطر می اندازد) منع نماید.
برای ایجاد منع اشتغال زن، باید عدم صلاحیت شغل زن را بر اساس شرایط خاص ثابت کند.
حق اشتغال زن در قانون
همانطور که می دانید اشتغال نقش انکارناپذیری در رشد، شکوفایی و همچنین خودسازی فرد خواهد داشت. با در نظر گرفتن این امر مهم که درصد بالایی از جمعیت هر جامعه ای را زنان تشکیل داده اند، توجه به حق اشتغال آنها بسیار مهم و ضروری خواهد بود. در قانون اساسی کشور ما نیز این حق را برای زنان در نظر گرفته و تضمین آن از سوی دولت تعیین شده است.
آیا مخالفت شوهر با کار کردن و شغل زن قانونی است؟ یکی از مهم‌ترین و اصلی‌ترین اصول در قانون اساسی جمهوری اسلامی، اصل بیست و هشتم می باشد که مربوط به حق اشتغال زنان است. بر اساس این اصل هر کس می تواند شغلی را (بر اساس اصول و ضوابط خاص) انتخاب کرده و در آن فعالیت نماید.
بر اساس اصل ۲۸ قانون اساسی جمهوری اسلامی هر فرد از افراد جامعه می تواند از یک شغل معتبر برخوردار باشد.
بنابراین در کشور ما حق اشتغال زنان در کنار مردان از رسمیت قانونی برخوردار است. در کنار این امر مهم می توان به برخی از محدودیت ها جهت اشتغال زنان اشاره کرد. این محدودیت ها نیز با توجه به برخی از اصول و قواعد تهیه و تنظیم شده اند که توجه به آنها امری ضروری تلقی می گردد. این محدودیت ها عبارتند از:
- شغل مخالف با اسلام
- شغل مخالف با حقوق سایر افراد در جامعه
- شغل مخالف با مصالح عمومی جامعه
وضعیت مخالفت شوهر با شغل زن
بر اساس ماده ۱۱۱۷ از قانون مدنی، مخالفت شوهر با شغل زن در برخی از مواقع قابل بحث خواهد بود. بر اساس قانون، شوهر به طور مطلق از حق ایجاد ممنوعیت برای تمامی مشاغل همسر خود برخوردار نخواهد بود. شوهر فقط در برخی از حرفه ها و مشاغل می تواند عدم رضایت خود را اعلام نموده و مانع از کسب درآمد همسر خود از این طریق گردد.
بر اساس این قانون در صورت مخالفت شوهر با شغل زن (شغلی که در بر دارنده ی مشخصات ذکر شده باشد) وی می تواند مخالفت خود را مطرح نموده و زن بر این اساس باید شغل خود را تغییر دهد. پس بر اساس قانون مرد می تواند با شغل زن مخالفت کند اما با اشتغال وی نمی تواند مخالفت کند.
همانطور که در ماده ۹۵۹ از قانون مدنی ذکر شده است، هیچ فردی توانایی سلب کردن حق اجرا و تمتع تمام و یا قسمتی از حقوق مدنی را ندارد. از جمله قوانین دیگری که در این زمینه به تصویب رسیده است، ماده ۱۸ از قانون حمایت از خانواده می باشد.
مخالفت شوهر پس از موافقت به اشتغال
در برخی از مواقع، مخالفت شوهر با شغل زن پس از موافقت وی رقم می خورد. به این معنی که شوهر قبل از ازدواج با اشتغال زن موافق بوده و به زن در زمینه ی موافقت برای کار کردن تعهد داده است. بر اساس عقد نکاح شوهر از اختیاراتی برخوردار است که در راه مصلحت خانواده به وی داده شده است. بنابراین بر اساس قانون یکی از اختیارات شوهر در هر زمان و با اجازه دادگاه، جلوگیری از کار کردن زن و منع اشتغال وی می باشد. حتی اگر شوهر قبلا موافقت خود را در زمینه اشتغال زن اعلام کرده باشد، با توجه به تایید دادگاه می تواند مانع از انجام کار زن گردد. بنابراین بر اساس قانون شوهر در هر زمان توانایی جلوگیری از شغل زن (در صورتی که با مصالح خانوادگی منافات داشته باشد) را خواهد داشت.
حال در صورتی که زوج قبل از نکاح، از شغل زوجه مطلع بوده و این امر به عنوان شرط ضمن عقد مکتوب شده باشد، زوج قادر به منع اشتغال زن نخواهد بود. البته با وجود برخی از استثنائات از جمله تغییر مصلحت خانواده و همچنین عناصر اساسی وابسته به حیثیت مرد، می توان شاهد اجرای منع اشتغال زن توسط مرد بود. از عناصر اساسی حیثیت مرد می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- وضعیت اقتصادی
- وضعیت اجتماعی
- میزان درآمد
- میزان تحصیلات و غیره
تاثیر مخالفت شوهر بر معاملات زن
نظر منفی و مخالفت شوهر بر معاملات زن، هیچ تاثیری نخواهد داشت. در صورتی که زن در مورد اموال مربوط به خود قراردادها و اقداماتی انجام داده باشد، مخالفت مرد تاثیری بر روی آنها نخواهد داشت. چرا که زن در مورد امور مالی مربوط به خود از استقلال برخوردار می باشد. حتی اگر زن با وجود مخالفت شوهر خود اقدام به امضا قرارداد مربوط به اموال خود نموده باشد، مرد هیچ توانایی قانونی نسبت به آن نداشته و حکم دادگاه نیز سبب ابطال آن نخواهد شد.
حال اگر حکمی از سوی دادگاه صادر شده باشد و زن حکم مربوطه را اجرا نکند، زن به درخواست مرد و حکم دادگاه باید برای هر روز تاخیر در اجرای حکم، جریمه ای را به مرد پرداخت کند.
وضعیت تعهدات شغلی زن پس از مخالفت شوهر با اشتغال
پس از مخالفت شوهر با کار کردن همسر و دریافت حکم از دادگاه مبنی منع اشتغال زن، تمامی تعهدات زن در شغل و حرفه ی خود، باطل خواهد شد. بنابراین زن دیگر نمی تواند در محل کار مورد نظر فعالیت نماید. در برخی از مواقع، کارفرما پس از طرح مخالفت مرد با شغل زن، از اشتغال زن جلوگیری می کنند. این امر نیز خلاف قانون بوده و در صورتی که حکم قطعی دادگاه صادر نشود، زن به حرفه ی خود مشغول خواهد بود. حال در صورتی که حکم از سوی دادگاه صادر گردد، زن دیگر حق اشتغال نخواهد داشت.
در برخی از مواقع شخص ثالث با ضرر و زیانی به جهت باطل شدن قرارداد مواجه خواهد شد. در این زمان شخص ثالث می تواند برای دریافت خسارات وارد شده اقدامات قانونی را به کار ببندد. بر اساس قانون فردی که خسارتی را به فرد دیگر وارد می کند، باید بر اساس قانون اقدام به جبران اصل خسارت نماید. با توجه به این امر که مانع خارجی سبب عدم ایفای تعهدات زن نشده و زن به واسطه‌ی نکاح از انجام تعهد خود بازمانده است، وی وظیفه دارد خسارات وارد کرده را جبران کند.
آیا زن می تواند مانع اشتغال مرد شود؟
همانطور که مرد می تواند حق اشتغال زن را تحت تاثیر قرار دهد، زن نیز می تواند حق اشتغال مرد در برخی از مواقع را تحت تاثیر قرار دهد. بر اساس ماده ۱۸ از قانون حمایت از خانواده، زن می تواند شوهر خود را از انجام فعالیت هایی که از منافات با مصالح خانوادگی و حیثیتی برخوردار هستند باز دارد. دادگاه نیز با توجه به برخی از اصول مهم (مانند ایجاد اختلال در معیشت خانواده) می تواند مرد را از فعالیت خود بازدارد.
آیا زن بدون اجازه مرد می تواند سر کار برود؟
بر اساس قوانین به تصویب رسیده در کشور ما، ریاست یک خانواده بر عهده شوهر است. همانطور که:
- تعیین محل سکونت با شوهر است.
- اجازه ی خروج زن از منزل با شوهر است.
و بسیاری از موارد دیگر، تعیین حق اشتغال زنان نیز در بسیاری از موارد با شوهر است. بنابراین اگر شغل زن با حیثیت و مصالح خانوادگی مرد منافات داشته باشد، مرد این حق را دارد که اجازه ی اشتغال به زن را ندهد. برای اینکه مرد بتواند از اشتغال زن جلوگیری نماید، باید اقدام به اقامه دعوا در دادگاه کند. پس از اقامه دعوا باید دلایل مبنی بر مخالفت خود را به دادگاه ارائه کرده تا در صورتی که دلایل ارائه شده کافی باشد دادگاه حکم را به نفع شوهر صادر می نماید.
حال در برخی از موارد، شوهر با توجه به مسئولیت خود در برابر حق اشتغال زنان، اقدام به سوء استفاده از این موقعیت می نماید. در این صورت زن با ادعای سوء استفاده از حق ریاست توسط مرد، می تواند به حق و حقوق خود دست یابد. با توجه به مواد قانونی و مسئولیت مدنی همسر، شوهر باید خسارات ناشی از ترک کار را به زن پرداخت کند.
حدود اختیارات شوهر در منع اشتغال زن
بر اساس ماده ۱۱۰۵ از قانون مدنی، یکی از خصایص مهم شوهر ریاست خانواده است. بنابراین بر اساس قانون اختیاراتی به مرد داده شده است که از آنها با عنوان اختیارات قوام بخش خانواده یاد می شود. از مواردی که مرد را مجاز به منع اشتغال زن می کنند عبارتند از:
- توجه به مسئولیت زن در تشیید مبانی خانواده
- انجام وظیفه تمکین
- تربیت فرزندان
- خدشه دار کردن حیثیت و شئونات خانوادگی
- و غیره.