قرار ابطال دادخواست یکی از انواع قرارهای قاطع دعوا است که در حقیقت یک ضمانت اجرا برای اقدامات خواهان محسوب می شود. به بیان بهتر زمان طرح و اقامه کردن یک دعوی، خواهان باید یک سری اقدامات و اعمالی انجام دهد که اگر آن ها را نادیده گرفته و انجام ندهد، قرار ابطال دادخواست صادر می شود.
موارد صدور قرار ابطال دادخواست
ماده ۹۵ قانون آیین دادرسی مدنی: عدم حضور هریک از اصحاب دعوا و یا وکیل آنان در جلسه دادرسی مانع رسیدگی و اتخاذ تصمیم نیست. در موردی که دادگاه به اخذ توضیح از خواهان نیاز داشته باشد و نامبرده در جلسه تعیین شده حاضر نشود و با اخذ توضیح از خوانده هم دادگاه نتواند رای بدهد، همچنین در صورتی که با دعوت قبلی هیچ یک از اصحاب دعوا حاضر نشوند، و دادگاه نتواند در ماهیت دعوا بدون اخذ توضیح رای صادر کند دادخواست باطل خواهد شد.
ماده ۹۶ قانون آیین دادرسی مدنی: در حالتی که یکی از اصحاب دعوا نتواند در جلسه رسیدگی حضوری یابد، باید اصل سندی که به آن استناد کرده است را به دادگاه ارائه دهد، یا به صورت شخصی و یا از طریق وکیل دادگستری. حال اگر اصل این اسناد را ارائه نکردند و دادگاه در مورد آن ها تردید و انکار داشته باشد، در صورتی که شخص در جایگاه خواهان باشد و هیچ دلیل دیگری برای اثبات مدعای او نباشد، قرار باطل شدن دادخواست وی صادر می شود.
عدم تهیه وسیله اجرای قرار معاینه محل یا تحقیق محلی توسط متقاضی است، زیرا این امر موجب خارج شدن آن از دلایل می شود به همین منظور اگر بر اثر این عدم تهیه وسیله اجرای قرار صادر شده ممکن نباشد و دادگاه نیز بدون جواب آن قرار رأی صادر کند، قرار بطلان دادخواست صادر می کند.
از موارد صدور قرار ابطال دادخواست موردی است که خواهان دادخواست خود را مسترد می دارد. به بیان بهتر اگر خواهان تا جلسه اول دادرسی دادخواست بدوی خود و تا قبل از ختم دادرسی دادخواست تجدیدنظر را استرداد کند، قرار ابطال دادخواست صادر می شود.
روش‌های اعتراض به قرار بطلان دادخواست
در قانون آیین دادرسی مدنی راه‌های پیش بینی شده برای اعتراض به این قرار ابطال دادخواست که از سوی دادگاه صادر شده باشد، از طریق تجدیدنظر خواهی و یا فرجام خواهی از قرار ابطال دادخواست است.
در صورتی که قرار بطلان دادخواست از سوی دادگاه بدوی یا نخستین صادر شود، خواهان با جمع شرایط دیگر می تواند نسبت به این قرار صادر شده تجدیدنظر خواهی کند.
مهم‌ترین ویژگی که صدور قرار ابطال دادخواست دارد این است که اگر در خصوص دادخواست خواهانی این قرار صادر شود، این است که رسیدگی خاتمه می یابد اما این قرار باطل، دارای اعتبار امر قضاوت شده نیست. یعنی خواهان می تواند مجددا اقامه دعوی کند و طرح دعوی جدید در همان مورد، هیچ مانع و ایرادی ندارد.