تمامی وکلایی که دارای پروانه وکالت پایه یک و پایه دو دادگستری هستند، می توانند به انجام فعالیت هایی در زمینه امور حقوقی بپردازند. اما تفاوت وکیل پایه یک و وکیل پایه دو در برخی موارد محسوس می باشد. این تفاوت ها را در این نوشتار از مجله حقوقی دادمان مورد بررسی قرار می دهیم.
تعریف حقوقی وکیل پایه یک و وکیل پایه دو
وکلایی که مراحل بالا را با موفقیت گذرانده باشند درجه وکیل پایه یک دادگستری را دریافت می کنند و می توانند در تمامی محاکم حقوقی و کیفری بدون هیچ محدودیتی به پرونده‌های قضایی و پذیرش وکالت اقدام کنند. یک وکیل پایه یک میتواند به عنوان وکیل پایه یک دادگاه خانواده در امور خانواده و طلاق، در امور حقوقی، امور ثبتی، امور ملکی و انجام مشاوره حقوقی امور وکالت به فعالیت بپردازد.
وکلای پایه دو و یا کارآموزان وکالت صلاحیت ورود به برخی پرونده‌ها را به موجب قانون و مقررات ندارند و این محدودیت، تحت شرایط خاصی با توسل به حضور یک پایه یک دادگستری در کنار وکیل پایه دو و امضای یک وکالتنامه به اجتماع دو وکیل مذکور قابل رفع است.
پروانه وکالت پایه یک و پایه دو
طبق قانون وکالت مصوب ۱۳۱۵، لایحه استقلال کانون وکلای مصوب ۱۳۳۳ و قانون کیفیت اخذ پروانه دادگستری مصوب ۱۳۷۶، وکلای دادگستری برای اینکه بتوانند در کلیه امور حقوقی، به جهت مشاوره حقوقی، تنظیم دادخواست و لایحه برای موکل خود اعلام وکالت نمایند، باید دارای پروانه وکالت دادگستری از مراجع قانونی باشند.
این پروانه با دو عنوان متفاوت، به متقاضی پروانه وکالت، اعطا می‌شود و آن هم، پروانه وکالت دادگستری پایه یک و پایه دو می باشد؛ این دو پروانه سبب اجازه قانونی به جهت انجام امور حقوقی به عنوان وکیل پایه یک دادگستری و وکیل پایه دو دادگستری می گردند.
وکیل پایه یک باید دارای شرایطی از جمله موارد زیر باشد:
- حداقل دارای مدرک لیسانس در رشته حقوق باشد
- در آزمون وکالت پذیرفته شده باشد
- صلاحیت او از هر لحاظ از جمله شرایط عمومی، اخلاقی و مذهبی تایید شده باشد
- آزمون های تشریحی و مصاحبه های علمی را با موفقیت پشت سر گذاشته باشد
- دوره وکالت پایه دو (مخصوص وکلای ماده ۱۸۷) را تمام کرده باشد
- دوره کارآموزی وکالت که دو سال می باشد راگذرانده باشد
تفاوت وکیل پایه یک و دو در نحوه رسیدگی به پرونده
اولین تفاوت وکیل پایه یک و دو، طبق قانون کانون وکلا، وکیل پایه یک دادگستری اجازه دارد در تمامی محاکم حقوقی و کیفری بدون محدودیت حضور داشته باشد و در سراسر کشور به فعالیت در امور حقوقی بپردازد. اما وکیل پایه دو دادگستری فقط حق شرکت در آن دسته از جرایم کیفری را دارد که به جرایم تعزیری می پردازد.
البته این جرایم تعزیری برای فعالیت وکلای پایه دو دادگستری، تنها جرایمی می باشد که حبس کمتر از ۱۰ سال، جزای نقدی و شلاق داشته باشند. علاوه بر آن در دیگر تفاوت وکلای پایه یک و دو باید بیان نماییم، وکیل پایه دو در محاکم حقوقی که دارای پرونده های مالی کمتر از ۵۰ میلیون تومان می باشند، و خواسته غیر مالی دارند، به جز طلاق، نکاح، نفی نسب، اثبات نسب و .. حق حضور خواهند داشت.
تمامی وکلایی که از طریق کانون وکلای دادگستری اقدام به اخذ پروانه وکالت می نمایند، بدوا باید به مدت ۲ سال کارآموزی نمایند. علاوه بر آن می توانند زیر نظر وکیل سرپرست خود، در پرونده حقوقی ای اقدام به دفاع از موکل نمایند.
در طی این دوسال کارآموزی باید تایید صلاحیت علمی، و گزینش های مربوطه را در خصوص پروانه وکالت خود کسب نماید، تا موفق به اخذ وکالت پایه یک گردند. این مسئله در تفاوت وکلا هیچ تاثیری ندارد. زیرا این شرط از جمله موارد یکسان در اخذ هر دو پروانه وکالت می باشد.
نکته: وکلای دادگستری در دادگاه سراسر کشور می توانند از حقوق موکلین خود دفاع کنند ولی فقط در شهری که پروانه آن را دارند می توانند دفتر وکالت دایر کنند.
مقایسه وکیل پایه یک و وکیل پایه دو
دو مورد از انواع وکیل دادگستری وکلای پایه یک و پایه دو می باشد که در این بخش تفاوت های این دو نوع وکیل را در انواع وکالت با هم بررسی می کنیم.
وکلای پایه دو دادگستری فقط حق شرکت در آن دسته از محاکم کیفری را دارند که به جرم‌های تعزیری مستوجب حبس کمتراز ۱۰ سال و شلاق و جزای نقدی و اقدامات تامینی منتج می‌شود و در محاکم حقوقی نیز تنها زمانی حق دفاع از موکل خود را دارند که بازخواسته کمتر از ۵۰۰میلیون ریال باشد و یا خواسته غیر مالی باشد مگر در دعاوی مربوط به اختلافات در اصل نکاح، اصل طلاق، اثبات و نفی نسب .
درصورتی که یک وکلای پایه یک دادگستری حق شرکت در تمامی محاکم اعم از حقوقی و کیفری و… را دارد.
وکلایی که از کانون وکلای دادگستری پروانه اخذ می‌کنند و پس از آن به صورت ۲ سال کار آموزی دوره را طی می‌کنند و می‌توانند زیر نظر وکیل سرپرست نسبت به دفاع از حقوق موکل اقدام کنند ، پس از طی ۲ سال و همچنین تأیید صلاحیت علمی و گزینش‌های مربوطه موفق به اخذ پروانه وکالت پایه یک شوند.
برای اکثر افرادی که می خواهند یک وکیل برای پرونده خود انتخاب کنند، در صورتی که نام وکیل دارای عنوان پایه یک باشد، برای آنها یک اطمینان خاطر خواهد بود. با وجودی که داشتن پروانه پایه یک برای وکلا نوعی اعتبار و پشتوانه سابقه کاری به شمار می آید، ولی در برخی مواقع تجربه وکیل مجرب بیشتر از مدرک پایه یک مهم است.
پس به طور قطع نمی توان گفت که وکیل پایه یک نسبت به وکیل پایه دو برتری دارد. در حقیقت می توان گفت که وکلای پایه یک و وکلای پایه دو دادگستری از نظر محدوده اختیاراتی که دارند، با یکدیگر فرق می کنند. پس اگر وکیل انتخاب شده وکیل پایه دو دادگستری باشد، لازم است بررسی شود که وکیل مربوطه اجازه دارد که پرونده حقوقی یا کیفری را بر عهده بگیرد یا خیر.