تاریخچه سازمان پزشکی قانونی کشور

تاریخچه سازمان پزشکی قانونی کشور

سازمان پزشکی قانونی کشور به عنوان سازمانی تخصصی ومستقل در قوه قضاییه، با بهره‌گیری از کارشناسانی کارآمد و متخصص و با استفاده از فن‌آوری‌های نوین در راستای کشف حقیقت و کمک به استقرار عدالت در جامعه، نظرات کارشناسی خود را در امور پزشکی قانونی با رعایت صحت، دقت و سرعت و بر اساس اصول علمی، قانونی و شرعی به مراجع ذیصلاح ارایه می‌نماید.
پزشکی قانونی و زیرشاخه‌های تخصصی و فوق‌تخصصی آن همچون سایر رشته‌های پزشکی در دهه‌های اخیر دچار تحولات عظیمی شده است و هر روز ابعاد تازه‌ای در آن ظهور می‌نماید. امروزه با وجود پیچیدگی ها و تنوع ابعاد جرم و جنایت، بدون بهره‌برداری از منابع علمی جدید و تکنولوژی‌های نوین پزشکی قانونی و همچنین بدون استفاده از نظرات کارشناسی نیروهای متبحر و متخصص این سازمان کشف حقیقت کاری بسیار دشوار و اغلب غیرممکن است.
اولین شکل رسمی پزشکی قانونی در ایران در سال ۱۳۰۱ به صورت اداره پزشکی قانونی مستقر در دادگستری توسط دکتر فیلسوف الاطباء بنا نهاده شد. اما تا سال ۱۳۲۱ معاینات بالینی قانونی معمولاً در مطب پزشکان صورت می گرفته که بعد از بهره برداری از اداره پزشکی قانونی واقع در کاخ دادگستری معاینات بالینی در محل این اداره انجام می شد ولی تشریح قانونی اجساد در محل بیمارستان رازی و سینا و آزمایشهای سم شناسی در دانشگاه تهران صورت می گرفت . در واقع پزشکی قانونی به شکل نوین آن در ایران از حدود نه دهه پیش به صورت اداره‌ای وابسته به وزارت دادگستری فعالیت خود را آغاز کرد و با توسعه روش‌های کشف جرم و افزایش نیاز مجامع قضایی به خدمات پزشکی قانونی به اداره‌کل تبدیل و در سال ۱۳۷۲ با عنایت به توسعه کمی و تخصصی‌تر شدن این خدمات با تصویب مجلس شورای اسلامی، سازمان پزشکی قانونی کشور به عنوان سازمانی مستقل و زیر نظر رییس قوه قضاییه تأسیس شد.
در حال حاضر سازمان پزشکی قانونی کشور یک سازمان تخصصی است که گام‌های بلندی برای نیل به استانداردهای بین‌المللی برداشته است و نقش تعیین کننده‌ای جهت اجرای هرچه صحیح تر، موثرتر، صریح تر و سریع تر قانون به عهده دارد.
بر اساس آمار سال ۱۳۹۵، این سازمان با نزدیک به ۳۳۶ مرکز به بیش از یک میلیون و ۷۶۰ هزار و ۸۵۳ مراجعه کننده در سطح کشور ارائه خدمت می کند که از این میزان کارشناسی حدود ۹۰.۶ درصد مربوط به حوزه معاینات بالینی،۱.۳ درصدکمیسیون‌های تخصصی، ۴.۹ درصد مربوط به امور آزمایشگاهی و حدود ۳.۳ درصد در رابطه با معاینه و کالبدگشایی اجساد است.

رئوس فعالیت این سازمان عبارتند از:
۱- انجام امور کارشناسی در حوزه معاینات بالینی عمومی و تخصصی
۲- انجام امور کارشناسی درحوزه متوفیات شامل: کالبد گشایی قانونی و تعیین علت مرگ، تشخیص هویت، تقدم و تاخر فوت و…..
۳- انجام امور کارشناسی در حوزه امور آزمایشگاهی (سم شناسی، آسیب شناسی، سرولوژی و DNA)
۴- تشکیل کمیسیون های پزشکی و انجام امور کارشناسی در زمینه بررسی قصور پزشکی، صدمات جسمی، علت فوت و مسائل روانپزشکی
۵- ساماندهی اجساد در حوادث و بلایای جمعی
۶- انجام فعالیت های پژوهشی
۷- انجام فعالیت های آموزشی داخل سازمانی و آموزش دانشجویان پزشکی، دستیاران پزشکی قانونی و سایررشته های وابسته
عرصه خدمات کارشناسی و علمی سازمان شامل: برگزاری و حضور فعال در کنگره‌های علمی در سطح کشور و بین‌الملل از جمله کنگره پزشکی قانونی کشورهای اسلامی و کنگره بین المللی بررسی صحنه جرم، حضور کارشناسان سازمان در مجامع علمی داخلی و خارجی، همکاری‌های آموزشی و پژوهشی با دانشگاه‌های علوم پزشکی و مراکز پژوهشی داخلی، همکاری‌های علمی بین‌المللی، انعقاد تفاهم‌نامه همکاری با کشورهای اسلامی، ثبت و آغاز فعالیت مرکز تحقیقات پزشکی قانونی به عنوان اولین مرکز در نوع خود در کشور و منطقه، تهیه استانداردهای پزشکی قانونی ایران، به کارگیری تجهیزات تخصصی و نوین آزمایشگاهی مطابق با استانداردهای بین‌المللی پزشکی قانونی، انتشار مجله علمی پزشکی قانونی، انتشار کتب تخصصی علوم پزشکی قانونی، برگزاری سمینار های بازآموزی سالانه در سطح کشور برای ارتقا دانش پزشکی قانونی و پیش‌گیری از تخلفات و قصور پزشکی، افزایش توانمندی و تجربه پزشکان و کارشناسان و به کارگیری نیروهای تخصصی در حوزه‌های مختلف از جمله مواردی است که کیفیت خدمات کارشناسی سازمان را متحول نموده است.

امروزه این سازمان با استفاده از روش‌های علمی روز دنیا و تجهیزات و امکانات نوین و پیشرفته به یکی از قطب‌های علمی کشور و منطقه در امور تخصصی پزشکی قانونی مبدل شده است، به گونه‌ای که در پاره‌ای از عرصه‌های علمی از مراکز منحصر به فرد کشور می‌باشد. تبادلات علمی و آموزشی گسترده با مراکز علمی در داخل و خارج و همکاری با بخش‌های اجرایی و پیش‌گیری در سطح کشور، به طور بالقوه و بالفعل سازمان پزشکی قانونی کشور را از پتانسیل بالایی برای امور پژوهشی و آموزشی کاربردی جهت ارتقاء کمی و کیفی خدمات کارشناسی خود و حوزه‌های مرتبط بهداشتی و سلامت و توسعه مبانی علمی کشور برخوردار نموده است.
حوزه‌های پزشکی و آزمایشگاهی، آموزشی و پژوهشی، توسعه مدیریت و پشتیبانی، مدیریت وفناوری اطلاعات،ارزیابی عملکرد و رسیدگی به شکایات سازمان، روابط عمومی و امور بین الملل،حفاظت و اطلاعات و امور حقوقی به همراه مرکز تحقیقات پزشکی قانونی هدایت فعالیت های عمده این سازمان را بر عهده داشته و با استفاده از علوم و فنون پزشکی و پیرا پزشکی مسیر صدور احکام و اجرائیات قضایی را برای قاضی و مرجع صدور حکم هموار می نمایند.
از اصلی ترین ارزش‌های محوری این سازمان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

۱- کارشناسی دقیق، سریع، موثر و بدون جانبداری بر اساس دانش پزشکی و پیراپزشکی در ارائه خدمات

۲- بهره گیری از تازه های پزشکی و فن آوری و روش های تشخیصی نوین در ارائه خدمات

۳- برنامه ریزی، اجرای صحیح و سریع، کنترل و نظارت بر اجراء و ارزیابی اثر بخشی و بهبود مستمر فرآیند نظام کار و مدیریت در هر واحد

۴- تمرکز بر وظایف و مسئولیت‌های فردی و اجتماعی و اجرای اثر بخشی آنها

۵- توجه به قوانین و مقررات حاکم بر سازمان

۶- توجه به نقطه نظرات ارباب رجوع جهت ارائه خدمت و تکریم بهتر آنها