امروزه در کشور ما موضوع جعل مدرک تحصیلی بسیار شایع است و دلیل عمده ارتکاب این جرم، مدرک‌گرایی و اهمیت دادن به مدرک است به نحوی که حتی افرادی هم که در جایگاه‌های خوب شغلی و اجتماعی قرار دارند برای دستیابی به موقعیت بهتر شغلی و اجتماعی، حقوق بیشتر و ارتقا جایگاه خود در نهادها اقدام به جعل مدرک تحصیلی دانشگاهی می کنند و از مدرک تحصیلی جعل شده استفاده می‌کنند. جعل مدرک تحصیلی از جمله جرایمی است که برخی افراد آگاهانه و یا گاهی بی‌اطلاع از عواقب قانونی آن اقدام به خرید مدارک جعلی می‌کنند.
در قانون برای جعل مدرک تحصیلی ، مجازات در نظر گرفته شده و بر اساس آن اگر فردی مدرک اشتغال به تحصیل یا فارغ‌التحصیلی داخل یا خارج از کشور را جعل کند، مجازات خواهد شد.
جرم مدرک تحصیلی جعلی
در قانون تعریف خاصی از جرم جعل ارائه نشده است و صرفا به بیان مصادیق این جرم بسنده شده است. طبق ماده ۵۲۳ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات) ۱۳۷۵:
جعل و تزویر عبارت است از، ساختن نوشته یا سند یا ساختن مهر یا امضای اشخاص رسمی یا غیر رسمی، خراشیدن یا تراشیدن یا قلم بردن یا الحاق یا محو یا اثبات یا ساییدن یا تقدیم یا تاخیر تاریخ سند نسبت به تاریخ حقیقی یا الصاق نوشته‌ای به نوشته دیگر یا به کار بردن مهر دیگر بدون اجازه صاحب آن و نظایر این‌ها به قصد تقلب.
مجازات جعل مدرک تحصیلی
طبق ماده ۵۲۷ قانون مجازات اسلامی، هرکس مدارک اشتغال به تحصیل یا فارغ التحصیلی یا تاییدیه یا ریز نمرات تحصیلی دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی و تحقیقاتی داخل یا خارج از کشور یا ارزشنامه‌های تحصیلات خارجی را جعل کند یا با علم به جعل بودن مورد استفاده قرار دهد علاوه بر جبران خسارت، به حبس از یک تا سه سال محکوم می‌شود.
در صورتی که مرتکب، یکی از کارکنان وزارتخانه‌ها یا سازمان‌ها یا موسسات وابسته به دولت یا شهرداری‌ها یا نهادهای انقلاب اسلامی باشد یا به نحوی از انحا در امر جعل یا استفاده از مدارک و اوراق جعلی شرکت داشته باشد به حداکثر مجازات محکوم می‌شود، همانطور که از ماده مشخص است جعل کردن مدارک تحصیلی، یا فارغ التحصیلی یا ریز نمرات مراکز نام برده شده در متن ماده، جرم است و کسی که مرتکب این نوع جعل شود مجازات می‌شود و مجازات وی علاوه بر جبران خسارت، حبس از یک تا سه سال است.
بر اساس ماده مذکور جعل مدارک تحصیلی پایین‌تر(دیپلم)، مدارک حوزوی، مدارک موسسات کمک آموزشی، مدارک موسسات زبان‌های خارجی و امثال این‌ها مشمول عنوان جرم جعل مدارک، قرار نمی‌گیرند و برای جعل این اسناد مجازات جعل اسناد عادی که در ماده ۵۳۶ به آن اشاره شده است، حکم می‌شود.
بر اساس ماده ۵۳۶ قانون مجازات اسلامی:
هرکس در اسناد یا نوشته‌های غیر رسمی جعل یا تزویر کند یا با علم به جعل و تزویر آن‌ها را مورد استفاده قرار دهد علاوه بر جبران خسارت وارده به حبس از شش ماه تا دو سال یا به سه تا دوازده میلیون ریال جزای نقدی محکوم خواهد شد.