لعان به چه معناست و شرایط و اثرات لعان چه می باشد؟

شاید کمتر کسی باشد که واژه لعان به گوش او خورده باشد. به مراسمی که در آن زن و شوهر براساس به یکدیگر لعنت می‌فرستند لعان می‌گویند، در این مراسم، شوهر براساس سوگندهای خاص، بیان می‌کند که همسرش کار زنا را انجام داده و همسرش نیز با سوگندهای خاص خود که شبیه سوگندهای شوهرش است، اتهامات شوهر را رد می‌کند. زمانی که این چنین مراسمی به پایان می‌رسد، زن و شوهر باید از هم جدا شوند و حق ندارند که دوباره باهم ازدواج کنند. در این مقاله از مجله حقوقی دادمان شما را با شرایط و آثار حقوقی لعان آشنا می‌کنیم.

معنا و مفهوم و گستردگی لعان

نفرین و طردکردن همان معنا و مفهوم لعان است. زن و شوهر برای این که مشمول مجازات اسلامی حد قذف که همان ۸۰ ضربه شلاق، حد زنا و نفی ولد (فرزند متولدشده، فرزند مدعی نیست) نشوند، مراسم لعان برای هردو اجرا می‌شود. لعان باید براساس شرایط خاص خود انجام شود و نباید در آن تغییری اعمال گردد. لعان برای برطرف کردن مجازات حد به کار می‌رود.

لعان برای حذف کردن حد قذف که همان ۸۰ ضربه شلاق است به کار می‌رود. زمانی که شخص مسلمانی از طرف فردی به زنا محکوم می‌شود و نتواند او را با مدارک و شواهد خود محکوم کند، در این صورت فردی که انگشت اتهام را به طرف شخص مسلمان نشانه رفته، محکوم شده و باید مجازات ۸۰ ضربه شلاق را متحمل شود، به همین موازات، اگر مردی همسر خود را به فحشا متهم کند، و ادعا کند فرزندی که متولد شده، متعلق به او نیست، بنابراین زوج و زوجه لازم است که به حاکم شرع مراجعه کرده و همدیگر را در حضور حاکم شرع لعان کنند تا با این روش مشمول مجازات اسلامی نشوند.

بنابراین متوجه می‌شویم که اگر مردی به همسر خود مظنون است و او را در مظان اتهام فحشا قرار می‌دهد ولی نمی‌تواند برای اتهام خود، مدارک و شواهدی ارائه کند، در این صورت حاکم شرع، مجازات او را ۸۰ ضربه شلاق معین می‌کند که باید آن را متحمل شود. اگر از اتهامی که به همسر خود وارد می‌کند مطمئن است ولی مدارک و شواهدی ندارد، در این صورت لازم است که با لعان اتهام فحشاء را به همسر خود وارد کند و البته در این چنین مراسمی همسرش نیز اتهامات او را رد می‌کند.

نحوه لعان

شرایط لعان بدین قرار است که باید به ترتیب انجام شود:

۱- مرد ادعا می‌کند که همسر خود را در حین زنا مشاهده کرده است ولی دلیل و شاهدی برای ادعای خود ندارد.

۲- زن هم باید همسر دائمی مرد باشد و در زمینه فحشاء شهرتی نداشته باشد تا بتواند در مراسم لعان، این اتهام را نفی‌ کند. به طور یقین، زنی که به فحشاء معروف است لازم نیست که در مراسم لعان شرکت کند، زیر او از قبل، تمامی حرمت‌های جامعه را زیرپا گذاشته است.

متوجه می‌شویم زمانی که مرد به همسر خود اتهام فحشاء را می‌زند، او را به اصطلاح اسلامی قذف کرده است. به عبارتی مرد، همسر خود را به زنا متهم کرده است و در صورتی که برای اتهام خود مدرک و دلیلی ارائه نکرده، باید با ۸۰ ضربه شلاق مجازات شود، و در صورتی که دوست ندارد این نوع مجازات را تحمل کند باید مراسم لعان را به جای آورد.

زوج و زوجه باید مراحل زیر را در مراسم لعان به جای آورند:

1. در حضور حاکم شرع، هردو نفر قیام می‌کنند.
2. مرد دوباره ادعای خود را تکرار می‌کند و چهار بار این عبارت عربی را بیان می‌کند: «اُشْهِدُ بِاللَّهِ اَنّی‌ لَمِنَ الصَّادِقینَ فیما قُلتُ»؛ یعنی به خدا سوگند می‌خورم که در ادعای خودم یعنی نسبت زنا و فرزند نامشروع، راستگو هستم.
3. بعد از این عبارت، این عبارت عربی را بیان می‌کند: «لَعْنَهُ اللَّهِ عَلَیَّ انْ کُنْتُ مِنَ الْکاذِبینَ»؛ یعنی اگر ادعای دروغ و کذبی کرده باشم، خدا مرا لعنت کند.
4. حال اگر زن در قبال سخنان مرد سکوت اختیار کند به معنی پذیرش سخنان اوست و اتهام او را قبول می‌کند و در این صورت باید مجازات اسلامی که برای او مشخص شده را متحمل شود.ولی اگر ادعای مرد را قبول نکند، در این صورت این عبارت عربی را در پاسخ به ادعای مرد بیان می‌کند: «اُشْهِدُ بِاللَّهِ انّهُ لَمِنَ الکاذِبینَ فی‌ مَقالَتِهِ»؛ یعنی به خدا سوگند می‌خورم که ادعای مرد (شوهر خود) دروغ است.
5. بعد از این عبارت، عبارت دیگر عربی را بیان می‌کند و با این عبارت مراسم تمام می‌شود، و آن عبارت است از: «اِنَّ غَضَبَ اللَّهِ عَلَیَّ انْ کانَ مِنَ الصَّادِقینَ»؛ اگر ادعای آن مرد (شوهر) درست باشد، خداوند مرا لعنت کند.

نتایج لعان چه می باشد؟

زمانی که زوج و زوجه در حضور قاضی، مراسم لعان را به درستی به انجام رساندند، آثار ذیل را می توان برای آن مدنظر گرفت:

منحل شدن نکاح بین زوجین

زمانی که زوج و زوجه در برابر قاضی به یکدیگر لعنت می‌فرستند، قاضی آن دو را نسبت به هم حرام می کند و حق ندارند که دوباره باهم ازدواج کنند. زوجین بعد از مراسم لعان، از هم جدا می‌شوند و لزومی ندارد که قاضی، صیغه طلاق را بر آن ها جاری سازد، بخاطر این که مراسم لعان، جداکننده زوجین از هم است و صیغه طلاق لزومی ندارد.

رابطه زوجین

زمانی که لعان به پایان می‌رسد، زن و مرد دیگر مانند گذشته نسبت به هم محرم نیستند. زوجه باید برای ازدواج مجدد عده نگه دارد. لازم است که زن مطلقه به اندازه سه طهر (پاکی و طهارت از خون حیض که تا سه ماه برابری می‌کند) عده نگه دارد. پس از به پایان رسیدن دوران عده، زوجه می‌تواند ازدواج کند.

حد قذف و حد زنا

زمانی که مراسم لعان به پایان رسید، دیگر مرد به مجازات ۸۰ ضربه شلاق و زن به تحمل مجازات زنا محکوم نخواهند شد. در صورتی که زوج لعان کرد و زوجه، از اجرای آن سرباز زد، بنابراین مرد از تحمل مجازات مبری شده و در عوض زوجه به تحمل مجازات زنا محکوم خواهد شد.

عدم ارتباط فرزند و پدر

زمانی که پدر، فرزند به دنیا آمده را از آن خود نداند ارتباط بین این دو نیز قطع می‌شود و فرزند نمی تواند از میراث پدر استفاده نماید. البته رابطه بین مادر و فرزند پابرجا بوده و میراث مادری به فرزند می‌رسد.