از جمله دقیق‌ترین قواعدی که در قانون مدنی مطرح شده است، احکام و قواعد حاکم بر ارث و اقدامات و مدارک لازم برای مطالبه و دریافت ارث می باشد. بعد از اینکه شخصی فوت می‌کند ممکن است ماترکی (مال و اموالی) داشته باشد که وراث شخص بعد از گرفتن گواهی انحصار وراثت می‌توانند آن ماترک را بین خود تقسیم کنند. به این ماترک که به وراث میرسد ارث می‌گویند.
اقدامات لازم برای مطالبه و دریافت ارث
برای این که وراث بتوانند سهم‌الارث خود را مطالبه و در آن تصرف کنند، ابتدا لازم است مشخص گردد که تعداد وراث و اموالی که از متوفی باقی مانده است، چقدر است. در این خصوص شورای حل اختلاف پس از رسیدگی، گواهی‌نامه‌ای به نام تصدیق انحصار وراثت صادر می‌کند که در اختیار وراث قرار خواهد گرفت.
درآگهی‌های حصر وراثت برای مطالبه و دریافت ارث از مطلعین درخواست می‌شود هرکس وصیت‌نامه‌ای از متوفی (اعم از رسمی و یا سری و یا عادی) دارد در جریان رسیدگی به درخواست گواهی انحصار وراثت جهت ملاحظه شورای حل اختلاف یا متقاضی درخواست و سایر افراد ذینفع ارائه دهد و شورا گواهی انحصار وراثت را با رعایت مفاد وصیت‌نامه، صادره می‌کند.
مالیات بر ارث
براساس ماده ۱۷ قانون مالیات‌های مستقیم سال ۱۳۹۵، طبق این ماده ابتدا اموال باقی مانده فرد فوت شده دسته‌بندی خواهد شد و سپس براساس گروه و دسته مربوطه به آن مالیات تعلق خواهد گرفت.
کم‌ترین درصد مالیات بر ارث متعلق به طبقه اول بوده و درصد این مالیات برای این طبقه به صورت زیر خواهد بود. این درصد برای طبقات بعدی به ترتیب دو و چهار برابر می‌شود.
مهر و موم ترکه
پس از آن‌که یک نفر فوت می‌نماید، اولین اقدامی که برای مطالبه و دریافت ارث و جلوگیری از حیف و میل احتمالی و افراط و تفریط، در مورد ترکه متوفی متصور است، مهر و موم ترکه است. مهر و موم ترکه گاهی با درخواست اشخاص، صورت می‌پذیرد و گاهی بدون درخواست اشخاص.
اشخاصی که می‌توانند درخواست مهر و موم ترکه کنند:
- هر کدام از ورثه و یا وکیل آن‌ها
- فردی که وصیت به نفع او شده است
- طلبکاران متوفی، که سند رسمی برای طلب خود داشته باشند
مدارک لازم جهت مطالبه و دریافت ارث
- گواهی فوت
- شناسنامه متوفی
- شناسنامه و کارت ملی وراث
- در صورت امکان، ارائه گواهی انحصار وراثت