در سال‌های اخیر، بحث صدور گواهینامه موتور برای بانوان یکی از موضوعات داغ در فضای اجتماعی و حقوقی کشور بوده است. با افزایش استفاده از موتورسیکلت توسط زنان در شهرهای مختلف و رشد تقاضا برای رسمی شدن این نوع رانندگی، سوالات زیادی در ذهن مردم شکل گرفته: آیا گواهینامه موتور برای خانم‌ها صادر می‌شود؟ شرایطش چیست؟ قانونی هست یا هنوز با محدودیت مواجه است؟
در این مقاله، به‌روزرسانی‌های قانونی، نظرات مقامات دولتی و انتظامی، و شرایط و مدارک لازم در خصوص این حق زنان می پردازیم.
آخرین وضعیت، قوانین و شرایط گواهینامه موتور برای بانوان
تا خرداد ۱۴۰۴، گواهینامه موتورسیکلت برای بانوان هنوز به‌صورت رسمی صادر نمی‌شود. سرهنگ آرش امیری، رئیس مرکز صدور گواهینامه پلیس راهور، اعلام کرده که نیروی انتظامی هنوز اجازه قانونی برای صدور گواهینامه موتورسیکلت برای زنان را از مجلس شورای اسلامی دریافت نکرده است. بنابراین، صدور این نوع گواهینامه، نیازمند تغییر قانون است.
در اسفند ۱۴۰۳، معاون امور زنان رئیس‌جمهور، زهرا بهروزآذر اعلام کرد که دولت با صدور گواهینامه موتور برای بانوان موافق است. وی تاکید کرد: وقتی بانوان توانایی خلبانی دارند، چرا نباید بتوانند موتور برانند؟
اخذ گواهینامه موتور برای بانوان، ممنوع اعلام نشده و ماده ۲۶ قانون راهنمایی رانندگی، بدون مستثنی کردن جنسیت، مقرر داشته، “هر کس بخواهد با هر نوع وسیله نقلیه موتوری زمینی، رانندگی نماید، باید گواهی نامه متناسب رانندگی با آن وسیله نقلیه را دارا باشد.”
با این حال، نیروی انتظامی، با استناد به تبصره ماده ۲۰ قانون رسیدگی به تخلفات رانندگی که مقرر می دارد، “صدور گواهینامه رانندگی موتورسیکلت برای مردان، برعهده نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران است”، از صدور گواهینامه موتور برای بانوان، امتناع می ورزد و مسکوت بودن قانون در خصوص مرجع صدور گواهینامه موتور برای بانوان را دلیلی بر ممنوعیت صدور این مدرک برای زنان می داند.
همین امر، سبب شده تا زنان متقاضی گواهینامه موتورسیکلت، مجبور باشند برای اخذ این مدرک، به دیوان عدالت اداری، شکایت کرده و تقاضای صدور رای در این خصوص را داشته باشند و تا کنون نیز برخی زنان، از این طریق، موفق به اخذ گواهینامه موتور شده اند .
با در نظر گرفتن توضیحات فوق الذکر، در صورت کسب موافقت مراجع ذی صلاح با صدور گواهینامه موتور برای بانوان، اخذ این گواهینامه، منوط به رعایت چند شرط اساسی است که در ادامه این تیتر، مورد بررسی قرار خواهند گرفت.
شرایط گواهینامه موتور برای بانوان عبارت است از :
- عدم ابتلا به بیماری های صرع، نارسایی قلبی و اختلالات حرکتی
- متقاضی باید تابعیت ایرانی داشته یا اسناد مرتبط با اقامت قانونی در ایران را ارائه دهد
- متقاضی باید در آزمون های تئوری و عملی سازمان راهنمایی و رانندگی، نمره قبولی کسب کند
- انجام معاینات چشم پزشکی برای تعیین وضعیت بینایی و نمره چشم
- اخذ گواهی سلامت جسمی و روان از مراکز صلاحیت دار پزشکی
- انجام آزمایش های تشخیص گروه خونی و دریافت کارت گروه خونی از مراکز پزشکی معتبر
- برخورداری از شرط سنی لازم که حداقل سن ثبت نام برای دریافت گواهینامه، ۱۸ سال می باشد. اما بر اساس مصوبه جدید هیات وزیران، حداقل سن دریافت برخی از گواهینامه های موتورسیکلت، به ۱۶ سال کاهش یافته است؛ برای دریافت موتورهایی با حجم بالاتر از ۲۰۰ سی سی، فرد باید حداقل ۲۳ سال داشته و سه سال از دریافت گواهینامه قبلی وی، گذشته باشد .
شرایط شرعی و اخلاقی استفاده خانم ها از موتور سیکلت :
- پوشش مناسب
- چادر یا مقنعه و مانتو بلند
- شلوار آزاد و پوشیده
- سوار کردن محارم
- بهتر است حداقل یک محرم (خواهر یا مادر) همراه باشد
- عدم تجمل‌گرایی
- توجه به اولویت ایمنی کلاه کاسکت استاندارد مخصوص بانوان
- اجتناب از آزار نامحرم
حفظ و بررسی نظر شرع در مورد موتورسواری بانوان
پیشینه تاریخی استفاده بانوان از وسایل حمل و نقل در هر زمانی گواه این واقعیت است. که هیچ منعی از سوی شرع برای استفاده خانم ها از دوچرخه ، موتورسیکلت یا اتوموبیل وجود ندارد. تنها چیزی که شرع بر آن تاکید دارد حفظ حرمت بانوان و رعایت پوشش و حجاب است. همان طور که در زمان صدر اسلام سوار شدن خانم ها بر اسب و شتر و … . بدون هیچ مانعی صورت می گرفت که در واقع وسایل حمل و نقل آن زمان بودند. امروزه هم استفاده خانم ها از وسایل حمل و نقل خالی از اشکال است.
به لحاظ بررسی منطقی موضوع هم میتوان گفت سوار شدن خانم ها در قسمت ترک موتورسیکلت یک امر بدیهی تلقی می گردد. و هیچ مانع قانونی، شرعی و عرفی ندارد اما اگر همین خانم به تنهایی بخواهد سوار بر موتورسیکلت باشد موضوع مشکل دار می شود؟ پس به لحاظ عقلانی هم در موتورسواری خانم ها نمی توان اشکالی پیدا کرداصله مناسب، عدم تعقیب و گریز خیابانی
حضور خانم های موتورسوار در خیابان ها
با گسترش موتورسیکلت های کلاس اسکوتر در سال های اخیر شاهد افزایش چشمگیر بانوان موتورسیکلت سوار در شهر هستیم. سوال اینجاست در صورت بروز حادثه و نیاز به استفاده از بیمه شخص ثالث نداشتن گواهینامه موتورسیکلت چه تبعاتی دارد.
طبق قانون جدید در صورتی که راننده‌ای در تصادف مقصر شناخته شود و گواهینامه نداشته باشد، خسارت مالی و جانی فرد زیان‌دیده از سمت بیمه پرداخت خواهد شد. البته از آنجا که فرد بدون گواهینامه بوده، تمامی خسارت از فرد مقصر دریافت خواهد شد.
به عبارتی هیچ خسارتی از سمت حق بیمه او پرداخت نخواهد شد. همچنین امکان پرداخت قسطی برای فرد خاطی وجود دارد. البته این جدا از مشکلات حقوقی و قضایی است که فرد متخلف با آن‌ها مواجه می‌شود.
جریمه این افراد تا ۵ سال حبس و انتقال خودرو یا موتور به پارکینگ است. نکته‌ی دیگری نیز در زمان رانندگی بدون گواهینامه وجود دارد آن هم این است که در صورت وقوع خسارات جانی، راننده مقصر به قتل عمد متهم می‌شود مگر آنکه خلاف این موضوع ثابت شود
نتیجه گیری:
اگر بخواهیم به طور خلاصه بیان کنیم موتورسواری بانوان جرم نیست و در قانون هیچ مجازاتی برای آن بیان نشده . اما راهنمایی و رانندگی به استناد یک تبصره پر ابهام از دادن گواهینامه به بانوان امتناع میکند و از طرفی رانندگی بدون گواهینامه تخلف است و بیمه هم پاسخگوی راننده بدون گواهینامه نیست .
امیدواریم که مجلس شورای اسلامی به عنوان مرجع قانون گذاری کشور، با ورود به این خلا قانونی، اختلاف و چالش ها را به بهترین شکل و به نفع نیمی از جمعیت کشور حل نموده و راهنمایی و رانندگی را ملزم به صدور گواهینامه موتورسیکلت بانوان نماید.
شایان کریمی
حقوقدان و مشاور حقوقی | مدیر داخلی موسسه حقوقی دادمان نویسنده مطالب منتشر شده در این صفحه، با هدف ارائه اطلاعات حقوقی کاربردی و قابل فهم برای تمامی مخاطبان از عموم مردم تا فعالان حرفه ای حوزه حقوق. برای دریافت مشاوره، می توانید از راههای ارتباطی از جمله واتس آپ، ایمیل و سایر راه های معرفی شده استفاده فرمایید.
