عفو چیست و انواع عفو کدام است؟ در این نوشتار از مجموعه نکات حقوقی دادمان میخواهیم درباره یکی از انواع عفو که همان عفو رهبری می باشد و شرایط اجرای عفو رهبری و جرائمی که بخشش آنها شامل عفو رهبر میشود صحبت کنیم .اما قبل از آن کمی راجع به عفو و انواع آن صحبت میکنیم.
عفو به معنای اقدامی است که با تصویب نهادهای حکومتی محکومیت مجرمان بخشوده می شود یا اینکه تعقیب آنان موقوف می شود. لذا چون باعث معافیت از مجازات و ساقط شدن آن می شود در شمار موارد سقوط مجازات قرار می گیرد و در کنار گذشت شاکی، توبه مجرم، مرور زمان و … در قانون مجازات اسلامی بررسی می شود.
عفو در لغت به معانی گوناگونی آمده است از جمله گذشت، مغفرت و.. اما در اصطلاح حقوق کیفری عفو به معنای اقدامی است که با تصویب نهادهای حکومتی اعم از نهاد رهبری، مجلس قانونگذاری به منظور موقوف ماندن تعقیب متهمان و یا بخشودن تمام یا قسمتی از مجازات محکومان صورت می‌گیرد.
عفو ممکن است به ۲ شکل باشد یا تفاوت در مرجع صادر کننده آن که احکام آن هم تفاوت خواهد داشت:
عفو خصوصی یا خاص که همان معروف به عفو رهبری است و از جانب رهبر کشور صادر می شود.
عفو عمومی یا عام، این نوع عفو را قانونگذار تعیین می کند که شامل مجازات های تعزیری است و بیشتر در مواقعی صادر می شود که نوع حکومت یک کشور تغییر کند.در زمان انقلاب، عفوی که شامل زندانیان سیاسی شد، عفو عمومی محسوب می شد.
در ادامه قصد ما بررسی عفو خاص یا عفو رهبری است و سعی داریم تا شرایط و احکام آن را بررسی کنیم.با ما همراه شوید:
عفو خاص یا عفو رهبری
🔺 ماده ۲۴ قانون مجازات اسلامی می‌گوید: عفو یا تخفیف مجازات محکومان، در حدود موازین اسلامی پس از پیشنهاد رییس قوه قضاییه با مقام رهبری است.
🔺 هم به استناد ماده ۹۶ قانون مجازات اسلامی و هم به استناد قانون اساسی، مقام رهبری این حق را دارد که پس از پیشنهاد رئیس قوه قضاییه، تمام یا قسمتی از مجازات مرتکبان جرایم را بخشوده یا اینکه تخفیف بدهد.
عفو رهبری با عفو خصوصی ناظر به جرایم تعزیری است.
🔺 عفو رهبری شامل حال کسانی است که محکومیت آن ها قطعی شده باشد یعنی محکوم و مجرم شناخته شده باشند لذا کسانی که شکایت آنان در حال رسیدگی است و هنوز حکمی صادر نشده مشمول عفو رهبری نمی شوند.
🔺 درباره مجازات ها وقتی درخواست عفو می شود، مجازات متوقف می شود. در این زمینه به موجب آیین نامه کمیسیون عفو و بخشودگی مجازات اعدام با درخواست عفو فعلا متوقف می شود تا اینکه نتیجه اعلام شود.
عفو خصوصی یا عفو رهبری بر خلاف عمومی که توسط مجلس تصویب می شود، جنبه فردی و شخصی دارد و به هر محکومی منفردا و مستقلاً اعطا می شود.
🔺 یک شخص ممکن است چند بار از عفو استفاده کند و مشمول عفو بشود از این جهت اشکالی ندارد.
🔺 عفو رهبری نسبت به زیان دیدگان از جرم بلا اثر است یعنی حتی با وجود عفو هن فرد باید ضرر و زیان طرف مقابل را جبران کند.
ماده ۵۰۴ قانون آیین دادرسی کیفری در این خصوص می‌گوید که هرگاه رئیس قوه قضاییه با عفو یا تخفیف مجازات محکوم‌علیه برای پیشنهاد به مقام رهبری موافقت کند و دستور توقف اجرای حکم دهد، اجرای حکم متوقف میشود.
قلمرو عفو خصوصی چیست ؟
عفو خصوصی در همه مجازاتهای تعزیری قابل اجرا است. اما در سایر انواع مجازات‌ها شامل حدود، قصاص، دیات یا امکان اجرا ندارد یا اجرای آن نیازمند وجود شرایط متعددی است. مجازاتهای قصاص و دیه به دلیل آن که از حقوق الناس تلقی میشود از شمول عفو به طور کلی مستثنی است.
مجازاتهای حدود فقط در موارد خاص(مواد ۷۲، ۱۲۶ .۱۸۲ قانون مجازات اسلامی( و به شرط توبه، پس از آن که جرم با اقرار متهم به اثبات رسید ممکن است شمول عفو قرار گیرد.
چون عفو خصوصی ناظر بر احکام قطعی است لذا احکام غیابی قابل واخواهی یا احکام قابل تجدید نظر نمی‌تواند شمول عفو خصوصی قرار گیرد.
عفو رهبر به چه مجازات هایی تعلق خواهد گرفت؟
عفو رهبری نمی تواند شامل مجازات های قصاص، دیه، و جبران خسارت زیان دیده باشد. زیرا این موارد حق الناس محسوب می شود. در مجازات های حدود هم عفو رهبری به ندرت وجود دارد و آن هم فقط در موارد خاص با وجود توبه امکان پذیر است برای این امر و دانستن حکم آن لازم است به ماده ۱۱۴ قانون مجازات اشاره ای داشته باشیم طبق این ماده:
“در جرائم موجب حد به استثنای قذف و محاربه، هرگاه متهم قبل از اثبات جرم، توبه کند و ندامت و اصلاح او برای قاضی محرز شود، حد از او ساقط می گردد. همچنین اگر جرائم فوق غیر از قذف با اقرار ثابت شده باشد، در صورت توبه مرتکب حتی پس از اثبات جرم، دادگاه می تواند عفو مجرم را توسط رئیس قوه قضائیه از مقام رهبری درخواست نماید.”
عفو رهبری می تواند تمام مجازات ها اعم از اصلی، تکمیلی، و تبعی را شامل بشود. مجازات تبعی همان محرومیت از حقوق اجتماعی است. البته باید دقت کرد که عفو رهبری مجازات های تبعی را زمانی شامل می شود که تصریح شده باشد که مجازات های تبعی هم زایل می شود. در غیر این صورت شامل مجازات های تبعی یا محرومیت از حقوق اجتماعی نخواهد شد. که در بیشتر مواقع نیز این چنین است.
در یک سری از موارد در اقدامات تامینی و تربیتی یا درمانی برای مثال فرد را در کانون اصلاح و تربیت نگهداری می کنند یا اینکه بزهکاران دیوانه را در تیمارستان نگهداری می کنند که اینجا عفو رهبری شامل این موارد نمی شود.
عفو رهبری شامل مجازات به معنای اخص و خاص است و شامل مجازات های اداری، انتظامی، جریمه های مالیاتی و هزینه های دادرسی و مسئولیت مدنی نخواهد شد.
🔺 کسانی که محکوم به اعدام شده اند و با استفاده از عفو مجازات آنان به حبس ابد تبدیل شده است اگر ۱۰ سال از تاریخ عفو قبلی بگذرد می توانند دوباره مشمول عفو بشوند.
🔺 کسانی که از ابتدا محکوم به حبس ابد شده اند در صورتی می توانند مشمول عفو یا تخفیف مجازات قرار گیرند که ۱۰ سال از حبس آنان گذشته باشد
🔺 کسانی که قبلا به حبس ابد محکوم شده اند و حبس آنان به وسیله عفو به ۱۵ سال تقلیل یافته است پس از این که ۵ سال از تاریخ عفو قبلی بگذرد می توانند مشمول عفو قرار گیرند.
🔺 کسانی که به حبسی غیر از حبس ابد محکوم شده اند در صورت تحمل یک سوم باقی مانده حبس از تاریخ عفو قبلی ممکن است مشمول عفو و تخفیف قرار گیرند و اینکه طبق تبصره ماده ۲۵ آیین نامه کمیسیون عفو و تخفیف مجازات محکومین، کسانی که قبلا حبس آنان مشمول عفو قرار گرفته یا مشمول تخفیف قرار گرفته یا اینکه تبدیل مجازات شده است به جزای نقدی و به خاطر این جزای نقدی در زندان هستند و عاجز از پرداخت می شوند ممکن است در این باره هم مشمول عفو قرار گیرند.
🔺 نداشتن شاکی خصوصی یا جلب رضایت وی یا جبران ضرر و زیان مدعی خصوصی و زیان‌دیده. (معاونت در جرایم به استثنای قتل عمد، نیاز به جلب رضایت شاکی خصوصی نداشته و مانع اعمال عفو نیست).
🔺 تحمل کردن قسمتی از محکومیت، به میزان مندرج در آیین‌نامه کمیسیون عفو و تخفیف مجازات محکومین.
چه جرم هایی مشمول عفو و تخفیف قرار نمی گیرد؟
- قاچاقچیان حرفه ای.
- موارد حق الناس.
- سرقت مسلحانه.
- تجاوز و زنای به عنف.
- جاسوسی، محاربه، قاجاق سلاح، اختلاس، ارتشاء، و آدم ربایی.
- محکومان به حد شرعی مثل اعدام، رجم برای زنای محصنه و لواط اگر جرم آنان با شهادت شهود. اثبات شده باشد پس اگر اقرار به این جرم ها کرده باشند ممکن است مورد عفو قرار گیرند.
- کسی که به زنا، شرب خمر، لواط، تفخیذ، مساحقه اقرار کند و سپس بعد از اقرار توبه کند از شمول آیین نامه خارج است.
کسانی که درخواست آنان برای عفو از طرف کمیسیون رد شده است برای یکبار دیگر می توانند درخواست عفو کنند.
نتیجه گیری
🔺 عفو رهبری که در اصطلاح عفو خاص یا خصوصی نامیده می شود عفوی است که از جانب مقام رهبری در مناسبت های خاص مثل مناسبت های مذهبی و اعیاد به پیشنهاد رئیس قوه قضاییه صادر می شود.
🔺 عفو رهبری شامل برخی جرایم نخواهد شد که در بالا به آن اشاره شد و همچنین شامل محکومان است نه افراد تحت تعقیب و در حال رسیدگی.
🔺 عفو رهبری شامل قصاص و دیات و ضرر و خسارت نخواهد بود.
برخی از مناسبت ها عبارت اند از:
بر اساس ماده ۲۳ آیین نامه کمیسیون عفو و تخفیف مجازات محکومین، عفو محکومان در مناسبت‌های زیر پیشنهاد میشود که شامل :
ولادت حضرت رسول اکرم «ص» ۱۲ تا ۱۷ ربیع‌الاول؛
مبعث حضرت رسول اکرم «ص» ۲۷ رجب؛
ولادت حضرت امیرالمؤمنین «ع» ۱۳رجب؛
ولادت حضرت فاطمه زهرا «س» ویژه عفو محکومین نسوان ۲۰ جمادی الثانی؛
ولادت حضرت امام حسین «ع» ۳ شعبان؛
ولادت حضرت قائم «عج» ۱۵ شعبان؛
عید سعید فطر، اول شوال؛
عید سعید قربان، ۱۰ ذی‌حجه؛
عید سعید غدیر، ۱۸ ذی‌حجه؛
سالروز پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی، ۲۲ بهمن؛
عید نوروز، اول فروردین؛
سالروز جمهوری اسلامی، ۱۲ فروردین؛
سالروز حماسه فتح خرمشهر ویژه عفو محکومین نیرو‌های مسلح، ۳ خرداد
و سایر مناسبت‌هایی است که مقام معظم رهبری با آنها موافقت کنند.
باسلام و تهیات الهی و طول عمر باعزتدو عظمت بر رهبرکببرانقلاب حضرت امام خامنه ای، بنده بیگناه بیگناه به حبس تعزیزی و جزای نقدی محکوم شدم و هیچگونه رد مال ندارم و از۲۴ماه حبس ۲۳ ماه آنرا تحمل نموده ام و از مقدار ۲۴۰میلیون جزای نقدی خوداجرای احکام مبلغ بکصدونه میلیون و خرده ای پول پیش خانه ام را مصادره و بنفع دولت برداشته است و از طرفی پرونده ام الان دویال است که اعمال ماده ۴۷۷ گردیده و درحال رسیدگی ماهوی میباشد و درخواست غفو داده ام و جرمم را کلاهبرداری زده که اصلا چنین اتفاقی نیافتاده، حال بنظر شما باقیمانده جزای نقدی من بمبلغ یکصوسی میلیون تومان شامل عفو میلاد حصرت رسول سال۱۴۰۱ میگردد؟ قبلا ثبتنام کرده ام و تا بحال ۳بار پیامک امده است حال بنظر شما چقدر طول میکشد نتیجه نهایی اعلام شود، ۰۹۳۶۲۲۱۹۹۴۵
باسلام وعرض ادب احترام، شهادت مظلومانه حافظین نظم وامنیت در شرایط فعلی کشور را برساحت مقدس حضرت ولی عصر (عج) و نایب امام زمان حضرت امام خامنه ای رهبرمسلمین جهان وبخانواده شهدا وملت شریف ایران تسلیت عرض نموده و خودبا جان ودل حاضرم جانم را فدای نظام مقدس اسلامی نمایم چون بنده ایثارگرسپاه با بیش از۳۱ماه جبهه ومربعی آموزس نظامی هستم، اما محضرمبارکتان عرض نمایم که یک خانه ۷۰ متری قدیمی ساز درجنوبی ترین نقطه تهران پایین ترازبریانک کاملا قانونی پسرم با دوستش خریداری نموده و دو سهم از۳ سهم ثمن پرداخت کردید وبه فروشنده اظهارنامه ارسال شده که درجوابیه اقرارنمدندکه طبق مبایعه نامه کدرهگیری دار تنظیم و دردفترخانه هم انتقال سندانجام شده اما فروشندگان به تعهداتشان عمل ننمودن ومادرخواست دادیم بصورت حقوقی اثبات شده حق با ماست وآنهاشکایت کیفری مبنی برربوی بودن نمودند بعداز۱۳ماه معلوم شدکذب گفتند بعدامدعی شدندامضاهایشان جعل نمیودیم که توسط هیئت۳نفره کارشناسی معلوم شد بازهم دروغ گفتندوبازپرس منع تعقیب صادرنمودندوشاکیاعتراض کردوپرونده رفت شعبه ۱۰۸۰جلب به دارسی صادرشد وازقضاهمان شعبه بدلیل ارتشا ازرییس تامنشی دستگیزشدندو شعبه ۱۰۷۶شهیدمدرس رسیدگی وحکم به برائت دارندوبازهم شکات اعتراض نمودندپرونده رفت ۵۸تجدیدنظرکیفری وباوقت بشدت طولانی۲۶ ماهه بدون توجه به مبایعه نامه، اقراصریح فروش ملک توسط فروشندگان و بدون درنظرگرفته قوانین ومستندات بسیار محکم و قانونمند حکم به بزه کلاهبرداری ماصادر وازما با رفتار پرخاشگرانه اجبارنمودندصورتجلسه امضا کنیم ومارا به ۲۴ماه حبس و نفری ۲۴۰ میلیون تومان جریمه محکوم نمودند و الان امروزکه ۱۵ آبان هست فقط۱۵ روزازحبسم مونده اما پرونده اعمال ۴۷۷ خلاف شربین پس ازبیش ازدوسال رسیدگی نشده و ازمبلغ ۲۴۰میلیون تومان جزا که جون مستاجرم پولم راصاحبخانه گرفتم تا به ودیعه خانه جدید بدهم که اجرای احکام سریعا پول را برای جزا برداشت نمودند و اون پول هم قرض گرفته بودم اسنادش میباشد حال از رهبری عظیم الشأن انقلاب اسلامی که اززمان جنگ که حضرت آقابه جبهه میامدند مثل پدرقوت قلبمان بودندوهستند که جانم فدایشان خپاهشمندم بنده حقی را دریابید ضمنا بنده چون هیچ رد مالی ندارم و همپولمان از سال ۱۳۹۲ دست طرف مقابل هست هم خانه در اختیارشان میباشد و خودم و خانوادم نابود شدیم اول خدا بعداز خدا امیدمان را شما بستیم ای جانم فدایت رهبر عزیزو فرزانه انقلاب اسلامی ومسلمین جوان ممنونم سپاسگزارم، ارادتمند ایرج امیری، منتظرم جوابم چون میدانم حضرت امام خامنه ای بسیارمردمی هستند و جواب بنده حقیر را میدهند این نامه ۱۵ آبان ساعت ۵،۴۵ صبح بعدازنماز و باوضو مکتوب شده، جانمان فدایت، ۰۹۳۶۲۲۱۹۹۴۵، ۰۹۱۰۵۵۶۶۳۲۱
شرایط سقوط حد محاربه با توبه محارب
به موجب ماده ۱۱۴ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ اگر محارب قبل از اثبات جرم توبه کند، حد محاربه ساقط نخواهد شد اما اگر جرم محاربه با اقرار محارب ثابت شود و توبه محارب چه بعد از اثبات جرم و چه قبل از اثبات جرم باشد، قاضی پرونده می‌تواند عفو او را از طریق رئیس قوه قضائیه از رهبری تقاضا کند. در غیر شرایط مزبور اگر محارب قبل از دستگیرشدنش توبه کند، حد محاربه ساقط خواهد شد اما اگر بعد از دستگیری توبه کند، از موارد سقوط حد نخواهد بود.
پس طبق گفته بالا؛ رهبری می تونست مرحوم شکاری رو ببخشید
درسته؟!
سلام برادر من به جرم حمل موادمخدر ۱۵کیلو به اعدام محکوم شده است آیا امکان اینکه جزءعفو رهبری قرار گیرد وجود دارد لطفاً جواب بدید
سلام نوع موادچیست سابقه چندم هست
سلام
خیر
همه چیز را گفتید غیر از یک مسئله مهم را و آن لزومِ صرف‌نظر کردن و اصرار نورزیدن در مورد ندامت‌خواهی و اظهار پشیمانی کتبی متهمین است. زیرا اگر مسئولین قضایی بخواهند این خواسته را اجرایی کنند، هم شماری از متهمین و زندانیان، زیر بار آن نرفته و همچنان در همین وضع خود باقی مانده و آزاد نخواهند شد و آن شماری نیز که حاضر شوند، این ندامت‌نامه و اظهار پشیمانی کتبی را بنویسند، اگرچه آزاد خواهند شد اما اعتراض و ناراحتی‌شان نه تنها فروکش نخواهد کرد که افزایش نیز خواهد یافت. استاد بازنشسته دانشگاه
با سلام
بنده در دادگاه بدوی محکوم به پرداخت جزای نقدی به مبلغ ۳۸۶۰۰۰۰۰تومان بحساب خزانه دولت شده ام . پرونده بعلت اعتراض در تجدید نظر است آیا عفو رهبری شامل حال من میشود؟
خیر چون حکم قطعی نشده است
سلام جرم سرقت مقرون به آزار هم مورد عفو قرار می‌گیرد؟
سلام
اینجانب با ۲۹ سال و ۲ ماه سابقه کار به خاطر فعالیت در شرکت هرمی از آموزش و پرورش انفصال ابد خورده ام و ادامه بیمه با خویش فرمایی در صندوق بازنشستگی کشوری هم برام مقدور نیست لطفا راهنمایی بفرمایید چطوری میتونم از عفو و تخفیف استفاده نمایم .آیا امکانش هست یا نه ؟
با سلام
درباره عفو آیا کسی که یک سال حبس و دوسال تعبیدی دارد امکان اینکه هردو بخشیده شود هست یک سال حبس آنها بخشیده شد آیا شامل تعبید آنها هم می شود
سلام
من یازده سال پیش متهم بودم به همکاری در مواد مخدر مثلا
لذا سند گذاشتم و دادگاه ادامه داشت بعد حکم ابد بهم دادن و من هم فرار کردم حدود یازده ساله که فراری هستم آیا عفو شامل من میشود
سلام من د دادسرای عمومی به جرم سرقت کابل برق محکوم به ۱۸ماه حبس تعزیری شده ام و۵ماه از آن راتحمل حبس کرده ام وهیچ ردمالی ندارم ایاعفورهبری شامل گن میشود
با سلام خسته نباشید بنده به جرم مواد از نوع تریاک ۸کیلو ۵۰ماه حبس گرفتم برای اولین بار و هیچ سابقه ای کیفری هم ندارم و تقریبن ۸ماه و نیم از حبسم را کشیدم از مسئولین مربوطه خواهشمندم این شخص خطا کار و نادان را مورد عفو قرار دهید که به شدت از کار کرده ای خود پشیمانم که زندگیم داره میپاشه ویک کشاورز ساده هستم ممنونم از لطف و محبت شما بزرگواران ۰۹۱۲۸۸۲۶۸۰۰
سلام.من راننده اسنپ بودم مسافرم مواد داشت پلیس جلو ماشین رو گرفت طرف فرار کرد ولی بعد گرفتنش گردن نمیگرفت قاضی به هر دوتامون ۹ سال حبس داد خیلی سعی کردم اثبات کنم یا راهی پیدا کنم نشد اعتراض زدم رد شد حکم قطعی رو دادن ولی هنوز زندان نرفتم ابلاغی هم نیومده ایا عفو شامل حال من میشه؟یا راهکاری که بتونم کمتر تو زندان باشم من سابقه قبلی هم ندارم.
ممنون میشم جواب منو بدید
سلام پسر خاله من جرم توهیم به رهبری کرده در انگلیس زندگی میکنه ۱۳ سال فقط یکنار گفته و در سال ۲۰۱۰ بوده میترسه بیاد ایران جرمش چیه
سلام خسته نباشید شوهرم به مقدار پنج گرم و نود سانتی گرم برای بار چهارم دادگاه نظر به صورتحساب نحوه کشف مواد مواد در گزارش تنظیمی مرجع انتظامی تعین نوع و ماهیتمواد مکشوفه بر اساس آزمایش به عمل آمده وتحقیقات انجام شده ومحتویات پرونده اقرار صریح ومقرون به واقع متهمف دادگاه ضمن احراز اتهام علاوه بر حکم به امحاءمواد مکشوفه نامبرده را با رعایت مربوط به تکرار جرم به تحمل ده سال حبس وهفتاد و چهار ضربه شلاق وپرداخت بیست وپنج ملیون ریال جزای نقدی با احتساب ایام باز داشت قبلی محکوم می‌نماید ودادگاه نصف مجازاتش را بخشیده ومیخواستم بدونم آیا عفو به شوهر من هم که خانواده شهید هم هست میخوره یا نه
آیا به پایور نظامی که غیبت بالای ششماه اخراج شده و البته دلایلی هم داشته از قبیل تصادف منجر به فوت طرف به زندان هم رفته بعدبه مرخصی رفته به دلیل نداشتن بیمه الان برای فراربلای ششماه واخراج عفوشاملش میشه بعداز این همه سال البته دیه پرداخت آن پرونده مختومه برای اخراج عفورهبری بدن رزمنده دفاع مقدس هم هستم
سلام‌دوستان وقت همگی به خیر
برادرم دیروز به زندان رفتند محکومیت ایشان ۲سال یک روز می باشد . به خاطر تصادف کامل دیه پرداخت شده ولی مونده جنبه عمومی آیا عفو شامل حالش می شود