حکم جلب یا دستور جلب چیست و انواع آن در چه مواقعی صادر می شود؟

انواع دستور جلب کدام اند؟

دستور جلب بر اساس نوع دعاوی به دو دسته دستور جلب حقوقی و دستور جلب کیفری تقسیم می شود.

دستور جلب حقوقی:

دستور جلب حقوقی در مرحله نهایی پرونده و زمان اجرای حکم صادر می شود. ممکن است پس از تعیین میزان بدهی توسط دادگاه بدهکار از پرداخت بدهی امتناع کند. اگر بدهکار مالی نداشته باشد یا شاکی از اموال وی اطلاعی نداشته باشد، طبق ماده ۲ قانون محکومیت های مالی از بدهکار خواسته می شود در دادگاه حاضر شده و بدهی خود را پرداخت کند یا نسبت به دارایی های خود توضیحاتی ارائه دهد.

اگر بدهکار همچنان بدهی خود را پرداخت نکرد باید در زندان بماند تا نسبت به پرداخت بدهی اقدام کند. البته در زندان ماندن بدهکار به معنای مجازات کردن وی نیست بلکه به معنای وادار کردن وی به ادای دین است.

دستور جلب کیفری:

عموما در پرونده های کیفری ابتدا شاکی شکایت خود را به دادگاه عرضه می دارد. در مرحله بعد قاضی تحقیقات خود را آغاز می کند. در صورت نیاز به حضور متهم، احضاریه ای برای وی ارسال شده و از او خواسته می شود در دادگاه حضور پیدا کرده و به سوالات مربوط به پرونده پاسخ دهد. اگر متهم در دادگاه حاضر نشود یا از حضور در دادگاه امتناع کند، قاضی به صدور قرار جلب اقدام می نماید.

بعد از صدور حکم جلب، مامور ابلاغ حکم می تواند متهم را دستگیر کرده و به دادگاه ببرد. در دادگاه اگر اتهام وی تایید نشود قرار جلب رفع می شود. البته در هر مرحله ای از اجرای پرونده قاضی می تواند مجددا قرار جلب متهم را صادر کند.

حکم جلب در چه مواردی صادر می شود؟

۱- متهم از حضور در دادگاه امتناع کند.

۲- اگر جرم متهم یکی از جرائمی باشد که مجازات آن اعدام، نقص عضو یا حبس است.

۳- اگر فرد متهم به یکی از جرائم تعزیری درجه ۵ باشد و احتمال فرار کردن و مخفی شدن وی وجود داشته باشد.

۴- اگر فرد متهم باشد که در جرائم سازمان یافته دخالت داشته یا علیه امنیت ملی اقدام کرده باشد.

تفاوت دستور جلب عادی با سیار در چیست؟

دستور جلب دو نوع دارد: دستور جلب عادی و دستور جلب سیار.

حکم جلب عادی:

احکام جلب عادی زمانی صادر می شود که محل سکونت و آدرس متهم مشخص باشد. این نوع حکم جلب تنها به یک کلانتری، آن هم کلانتری محل سکونت متهم ابلاغ می شود.

حکم جلب سیار:

احکام جلب سیار مربوط به زمانی است که محل سکونت متهم مشخص نباشد. در این حالت، حکم جلب به تمام کلانتری ها ابلاغ می شود. تا وقتی حکم جلب سیار اعتبار داشته باشد مامور کلانتری در هر مکانی می تواند متهم را دستگیر کند.

چه موقع جلب سیار صادر می گردد؟

به طور کلی اگر شاکی آدرس محل سکونت متهم را بداند، آن را به دادگاه عرضه می کند و دادگاه در صورت نیاز قرار جلب را صادر می کند. سپس شاکی به کلانتری محلی که متهم در آن ساکن است رفته و حکم جلب را به کلانتری ارائه می کند. اگر شاکی آدرس محل سکونت یا محل کار متهم را نداند و تمام بررسی ها انجام شده و نشانی از وی پیدا نشود، حکم جلب سیار توسط قاضی صادر می شود. حکم جلب سیار محدود به یک کلانتری خاص نیست و به تمام کلانتری های حوزه قضایی (یک شهرستان یا استان) ابلاغ می شود.

نکات ضروری در جلب سیار کدام اند؟

♦ دستور جلب سیار دارای مدت اعتبار است و بعد از فرا رسیدن این مدت دیگر نمی توان متهم را جلب کرد.

♦ در قرار جلب، محدوده حکم (شهر یا استان) باید قید شود و خارج از آن محدوده دستور معتبر نمی باشد. اگر قاضی بخواهد حکم جلب متهم در حوزه های قضائی دیگر اجرا شود باید درخواست خود را به آن حوزه های قضائی ارسال کند.

♦ در دستوری که به عنوان جلب سیار ابلاغ می شود مامور اجرای حکم نمی تواند وارد خانه یا محل سکونت متهم شود. اگر مامور بخواهد وارد خانه شود باید این موضوع به صراحت در حکم قید شده باشد، در غیر این صورت امکان ورود به منزل وجود ندارد.

♦ فقط شاکی/خواهان یا وکیل او می تواند درخواست صدور قرار جلب را بدهد و سایر افراد نمی توانند چنین درخواستی بدهند.

مدت اعتبار حکم جلب سیار چقدر است؟

بر روی برگه ای که به عنوان قرار جلب به شما داده می شود تاریخی درج شده است، این تاریخ همان تاریخ انقضای دستور جلب می باشد. مامورین تا قبل از تاریخ انقضای قرار جلب می توانند متهم را جلب کنند. قبل از فرا رسیدن این تاریخ متهم باید به دادگاه مراجعه کند. اگر مدت اعتبار این برگه به پایان برسد و متهم جلب نشده باشد، باید برای تمدید آن اقدام کنید.

در حکم جلب ورود به منزل تا چه ساعتی ممکن است؟

قوانین و ضوابط ورود به منزل افراد در ماده ۱۳۷ تا ۱۴۰ قانون آیین دادرسی کیفری آمده است. در ماده ۱۴۰ این قانون آمده است:

تفتیش و بازرسی منزل در روز به عمل می آید و در صورتی هنگام شب انجام می شود که ضرورت اقتضاء کند. بازپرس دلایل ضرورت را احراز و در صورت مجلس قید می کند و در صورت امکان، خود در محل حضور می یابد.

مطابق تبصره همین ماده، از طلوع آفتاب تا غروب آفتاب روز در نظر گرفته می شود.

حکم جلب و قرار جلب چه تفاوتی با یکدیگر دارند؟

حکم جلب یک اصطلاح عامیانه است و اصطلاح حقوقی آن قرار جلب می باشد. در معنای حقوقی حکم به معنای رای دادگاه می باشد اما حکم جلب، رای دادگاه نیست بلکه دستوری است که دادگاه به شخص متهم می دهد تا برای ارائه برخی توضیحات و تکمیل پرونده در دادگاه حاضر شود. در حقیقت، حکم مربوط به زمانی است که پرونده نهایی شده و رای نهایی صادر شده باشد اما قرار جلب مربوط به زمانی است که پرونده در جریان است و مختومه نشده است.

 آیا دادخواست دستور جلب وجود دارد؟

در نظر داشته باشید که شاکی یا خواهان نمی تواند مستقیما از دادگاه بخواهد تا حکم جلب متهم یا خوانده را صادر کند. بلکه این امر در طی مراحل پرونده و به صلاحدید قاضی یا بازپرس پرونده انجام می شود. در پرونده های حقوقی مانند مهریه، انحصار وراثت و … زمان زیادی طول می کشد تا قرار جلب صادر شود. در پرونده های کیفری مانند سرقت، کلاهبرداری و … قرار جلب به سرعت صادر می شود.

قرار جلب به دادرسی چیست و چه تفاوتی با دستور جلب دارد؟

زمانی قرار جلب به دادرس صادر می شود که تحقیقات پرونده توسط بازپرس یا دادیار پرونده انجام شده و اتهام فرد متهم اثبات شده است. وقتی بازپرس قرار جلب دادرسی را صادر کرد آن را برای دادستان می فرستد و اگر دادستان هم با اتهام وارده موافق باشد اقدام به صدور کیفرخواست می کند.

دستور جلب در مرحله تحقیقات ابتدایی پرونده و زمانی صادر می شود که هنوز تحقیقات به اتمام نرسیده و حکم نهایی صادر نشده است. در مرحله صدور دستور جلب، از متهم خواسته می شود برای ارائه برخی توضیحات و پاسخ به برخی سوالات به دادگاه مراجعه کند. ممکن است بعد از ارائه توضیحات دستور جلب وی رفع شده و از اتهام وارده مبرا شود.

بعد از گرفتن حکم جلب چه باید کرد؟

بر اساس قوانین کیفری، قرار جلب بعد از صدور به کلانتری محل اقامت متهم یا در صورت سیار بودن به تمام کلانتری ها ابلاغ می شود. پس از اینکه ابلاغ انجام شد مامور کلانتری به محل سکونت متهم رفته و از وی می خواهد در دادگاه حاضر شود. وظیفه مامور کلانتری این است که اگر متهم از حضور در دادگاه امتناع کرد وی را جلب کرده و نزد قاضی ببرد.

مشاورین حقوقی و قضایی دادمان