عواقب قانونی ترک زندگی مشترک چیست؟

ازدواج در قوانین همه کشورها حقوق، تکالیف و مسئولیت‌های جدیدی را برای زن و مرد شناسایی و خلق می‌کند، در قانون مدنی نیز حقوق و تکالیف ناشی از زوجیت و تشکیل خانواده به دقت ذکر شده و در قوانین دیگر نیز تکمیل گردیده است.در این نوشتار از مجله حقوقی دادمان به بررسی پیامدهای قانونی ترک زندگی مشترک و ترک منزل چه از طرف زن چه مرد می پردازیم.

پیامدهای قانونی ترک زندگی مشترک

در صورتی‌که وظایف ناشی از زوجیت به درستی انجام نشود، ضمانت اجراهای مشخصی در خصوص هریک پیش‌بینی شده که زن و مرد با توسل بدان می‌توانند حقوق قانونی خود را مطالبه یا اجرا نمایند.اما ترک زندگی مشترک می تواند هم از طرف مرد یا زوج باشد هم از طرف زن یا زوجه که در ادامه هر دو مورد را بررسی می کنیم.

ترک زندگی مشترک از سوی مرد

یکی از وظایف زوجین حسن معاشرت است. یعنی زن و شوهر موظف هستند با یکدیگر زندگی کنند. زمانی که مرد منزل را ترک میکند، به معنای عدم حضور وی، بدون عذر موجه، در منزل مشترک با زوجه می باشد. حکم قانونی ترک منزل توسط مرد، می تواند محکومیت او به جرم ترک انفاق و حبس باشد.

نحوه اثبات ترک منزل مرد:

• استشهاد محلی
• شهادت شهود
• ارسال اظهارنامه از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی

نکته: حکم زنی که شوهرش او را ترک کرده از لحاظ قانون، ایجاد حق درخواست طلاق به واسطه عسر و حرج ناشی ازعدم حضور مرد، خواهد بود.

براساس ماده ۱۱۳۰ قانون مدنی، ترک زندگی خانوادگی توسط زوج در صورتی‌که حداقل به مدت شش ماه متوالی یا نه ماه‌ متناوب در مدت یک سال انجام شود و زوج بابت ترک زندگی مشترک هیچ عذر موجهی نداشته باشد، مصداق عسر و حرج محسوب می‌شود. در این‌صورت زوجه می‌تواند به استناد آن از دادگاه تقاضای طلاق کند.

زوجه برای درخواست طلاق به دلیل ترک خانواده از سوی زوج باید موضوع را در دادگاه ثابت کند.

چرا که در این حالت زوجه مدعی ترک کردن بدون عذر موجه منزل از سوی زوج است و ممکن است زوج در دفاع از خود بتواند ثابت کند منزل مشترک را ترک نکرده یا برای ترک آن از دلیل محکمه پسندی برخوردار است.

♦ ترک منزل توسط شوهر نیز به معنای ترک خانه مشترک، بدون عذر موجه می باشد و او را با حکم قانونی ترک منزل توسط مرد، مواجه خواهد کرد.

پیامدهای قانونی ترک منزل توسط مرد

• محکومیت زوج به پرداخت نفقه معوقه همسرش
• محکومیت زوج به عدم تأمین نیازهای زناشویی همسرش
• دادخواست طلاق از سوی زن به سبب عسر و حرج

قانون گذار، در ماده ۱۱۳۰ خود، ترک منزل توسط شوهر، بدون عذر موجه را از مصادیق عسر و حرج زن دانسته است. در صورتی که مرد با ترک کردن خانه مشترک به محل دیگری رفته، به نحوی که از وی خبری در دست نبوده و به همین لحاظ، به ایفای وظایف مشترک زناشویی نیز نپردازد، می توان از ترک منزل از سوی شوهر سخن گفت. این عمل، می تواند مرد را با حکم قانونی ترک منزل و مجازات ترک خانه روبرو کند.

حکم قانونی ترک منزل توسط مرد

حکم قانونی ترک منزل توسط مرد، در دو بخش حقوقی و کیفری، قابل بررسی می باشد:

حکم قانونی ترک منزل توسط مرد از لحاظ حقوقی:

• امکان مطالبه نفقه ایام غیبت مرد یا نفقه معوقه، توسط زن
• امکان درخواست صدور حکم طلاق از سمت زن به واسطه وجود عسر و حرج

حکم قانونی ترک منزل توسط مرد از لحاظ کیفری:

شکایت کیفری ترک انفاق، توسط زوجه: ترک منزل توسط مرد و عدم پرداخت نفقه زن، به این علت، می تواند به زن، این امکان را بدهد که اقدام به طرح شکایت کیفری جرم ترک انفاق نماید. در صورت اثبات این جرم، مرد به مجازات ترک انفاق، یعنی سه ماه و یک روز تا پنج ماه حبس، محکوم خواهد شد.

ترک منزل توسط مرد، عدم ایفای وظایف و تکالیف زناشویی و عدم پرداخت نفقه به علت ترک منزل، از مصادیق عسر و حرج زوجه می باشند. بر اساس این توضیحات، حکم زنی که شوهرش او را ترک کرده، از لحاظ قانون، ایجاد امکان درخواست تقاضای صدور حکم طلاق به دلیل عسر و حرج زوجه و شکایت حقوقی و کیفری ترک انفاق است.

نحوه فرستادن اظهارنامه ترک منزل مرد، توسط زن:

1. تنظیم متن اظهارنامه ترک منزل، بر اساس نمونه اظهارنامه های موجود، در خصوص این موضوع
2. داشتن مدارک هویتی، نظیر شناسنامه و کارت ملی
3. مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، جهت ارسال اظهارنامه ترک منزل مرد

ارسال یک اظهارنامه، و دعوت مرد به بازگشت به زندگی مشترک از طریق آن، می تواند در دادگاه طلاق به واسطه عسر و حرج، به عنوان یکی از امارات قانونی استفاده شود، و در اقناع قاضی در صدور حکم طلاق به واسطه عسر و حرج زوجه، بسیار کمک کننده باشد.

ترک زندگی مشترک از سوی زن

سکونت در مسکن زوج نه تنها یک وظیقه قانونی برای زنان است بلکه از حقوق آنان نیز به شمار می‌رود. به موجب قانون، زنان می‌توانند تمکین خاص خود را منوط به تدارک مسکن مناسب از سوی زوج نمایند.

براساس قانون زنان باید در مسکنی که مردان آن را مهیا می‌کنند ساکن شده و بدون اجازه آن‌ها از آن خارج نشوند.

خروج از منزل مشترک توسط زوجه بدون عذر موجه به نحوی که عرفا و قانونا مصداق ترک زندگی مشترک باشد عواقبی را برای وی به دنبال دارد.

بر اساس قانون مدنی، زن مکلف است تا در مقابل شوهر، از وی تمکین نماید. البته، به علت ارتباط تمکین با نفقه، در قبال تمکین از شوهر، زن، استحقاق دریافت نفقه را داشته و بنابراین، پرداخت نفقه، از تکالیف مرد است.

♦ ترک منزل توسط زن، بدون عذر موجه، به معنای ترک تمکین عام و خاص نسبت به همسرش بوده و می تواند محرومیت او از نفقه را در پی داشته باشد.

یکی از مهم ترین مصادیق تمکین زن از شوهر را می توان تحت عنوان لزوم سکونت زن، در محل اقامت زوج دانست. بر این اساس، اصولا زن باید در همان منزلی که شوهر تدارک دیده است، سکونت کند و بدون اجازه و رضایت وی، یا بدون عذر موجه، اقدام به ترک منزل، ننماید. درغیر این صورت با حکم قانونی خروج زوجه بدون اجازه شوهر و حکم فرار زن شوهردار​ در قانون، مواجه خواهد شد.

نکته: ترک منزل، در صورت داشتن عذر موجه و اثبات آن، مسقط  حق نفقه زن نمی باشد و در صورت وجود عذر موجه برای ترک منزل، زن می تواند با ارایه دادخواست تقاضای مسکن علی حده و با رای دادگاه، مرد را ملزم به تهیه مسکن جداگانه، برای خود نماید و همچنان از او، نفقه دریافت کند.

پیامدهای قانونی ترک منزل توسط زن

• اثبات نشوز زن و صدور حکم الزام به تمکین
• سلب مسئولیت مرد در پرداخت نفقه
• صدور حکم طلاق بدون تقسیم دارایی
• ایجاد امکان ازدواج مجدد مرد

♦ به سبب اتفاق افتادن عدم تمکین از سوی زن، حق مطالبه نفقه، توسط زن از بین می رود و مرد، دیگر الزامی بابت پرداخت نفقه به زوجه، نخواهد داشت. البته، این در صورتی است که ترک خانه از سوی زوجه، توسط زوج به اثبات برسد. ارسال اظهارنامه عدم تمکین، برای ارایه به دادگاه در مراحل بعد، در این خصوص، کمک کننده خواهد بود.

♦ عدم اجرای شرط تنصیف اموال در هنگامی است که مرد، اقدام به طلاق می کند. چنانچه ترک منزل توسط زن، به اثبات رسیده باشد و حکم نشوز زن، صادر شده باشد، در هنگام طلاق، مرد دیگر ملزم به اجرای شرط تنصیف اموال که در عقد نامه آمده است، نخواهد بود

♦ اگر ترک خانه توسط زوجه که مصداق بارزی از عدم تمکین محسوب می شود، در دادگاه به اثبات برسد، مرد می تواند به دلیل عسر و حرج ناشی از تجرد، در دادگاه، دادخواست اجازه ازدواج مجدد ارایه نماید. در این صورت، دادگاه ممکن است که اجازه ازدواج مجدد بدهد و با این حکم ، مرد می تواند نسبت به ازدواج مجدد اقدام کند.

 نکته :ترک منزل مشترک توسط زن، جرم محسوب نمی‌شود و نمی‌توان زن را از این بابت با شکایت کیفری تحت تعقیب قرار داد. باید توجه داشت، هیچ زنی را نمی توان به زور و حتی با رای دادگاه، به اجبار، ملزم به تمکین نمود.