اخاذی در لغت به معنای زورگیری، باج خواهی و گرفتن مالی به زور و با تهدید از دیگری می باشد. و معنای اصطلاحی این واژه نیز از معنای لغوی آن اصلا دور نیست.قانون گذار اخذ هر نوع مالی به روش قهر و غلبه از دیگری را جرم اخاذی می داند چرا که هیچ کسی نمی تواند دیگران را اجبار به دادن مالی نماید که متعلق به خود آن هاست. در اخاذی افراد بدون اینکه رضایت داشته باشند به صرف تهدید طرف مقابل مال خود را به وی می دهند.
آنچه که موضوع جرم زورگیری قرار می گیرد می تواند یک امر مادی و ملموس باشد نظیر پول، طلا، سند و…. یا اینکه یک امر غیر مادی و غیر ملموس باشد مانند اینکه از کسی بخواهیم فلان کار را انجام بدهد یا فلان کار را انجام ندهد. بنابراین تحقق این جرم همواره نیازمند وجود دو عامل می باشد: اول اینکه شخصِ أخاذ از زور و تهدید استفاده کند. دوم اینکه هدفش از این کار بدست آوردن یک چیز مادی یا غیرمادی باشد.
عناصر تشکیل دهنده جرم اخاذی
- عنصر روانی جرم اخاذی
- عنصر مادی جرم اخاذی
- عنصر قانونی جرم اخاذی
عنصر روانی جرم اخاذی:
عنصر روانی به معنای قصد و نیت انجام عمل مجرمانه می باشد، فردی که اقدام به اخاذی می نماید، بایستی قصد انجام این عمل را داشته باشد و چنانچه عنصر معنوی و قصد ونیت انجام عمل را نداشته باشد جرم شکل نمی گیرد.
عنصر مادی جرم اخاذی:
اقدامی است که جهت انجام جرم صورت می گیرد، در جرم اخاذی انجام هر گونه تهدید به قتل یا ضررهای نفسی و…. عنصر مادی جرم زورگیری یا اخاذی را شکل می دهد.
تهدید: تهدید به معنی ترساندن شخصی، به وسیله هر چیزی که برای او زیانبار است. یعنی اینکه شخص مقابل با ترسیدن در حالت اکراه قرار بگیرد. در اخاذی ممکن است تهدید به شکلهای مختلفی صورت بگیرد. تهدید برای اخاذی، باید به یکی از روش های تهدید به قتل، تهدید به ضرر شرف ، تهدید به ضرر نفس ، تهدید به ضرر مالی یا تهدید به فاش کردن یک سر باشد.
تقاضای مال، وجه، انجام کار و یا عدم انجام کار، به واسطه تهدید: دومین امری که برای تحقق جرم اخاذی، لازم است، این بوده که فرد تهدید کننده، همراه با تهدید، از تهدید شونده، درخواست مال ، وجه، انجام کار یا عدم انجام کاری را کرده باشد.
جمع هر دوی این موارد، عنصر مادی جرم زورگیری یا اخاذی را تشکیل می دهند.
عنصر قانونی جرم اخاذی:
قانون گذار در ماده ۶۶۹ قانون مجازات اسلامی، اخاذی را جرم انگاری نموده است و برای آن ضمانت اجرا در نظر گرفته است .
هر گاه کسی دیگری را به هر نحو تهدید به قتل یا ضررهای نفسی یا شرفی یا مالی و یا به افشاء سری نسبت به خود یا بستگان او نماید، اعم از اینکه به این واسطه تقاضای وجه یا مال یا تقاضای انجام امر یا ترک فعلی را نموده یا ننموده باشد به مجازات شلاق تا (۷۴) ضربه یا زندان از دوماه تا دو سال محکوم خواهد شد.
برای اینکه اخاذی رخ دهد بایستی هر سه عنصر تشکیل دهنده این جرم در کنار یکدیگر وجود داشته باشند و چنانچه هر کدام مفقود باشند، جرم مزبور شکل نمی گیرد.
ادله اثبات زورگیری یا اخاذی چیست؟
نحوه شکایت اخاذی و زورگیری و موفقیت در آن اینگونه است که برای شروع شکایت، شاکی باید جهت اثبات این جرم دلایل قانونی در اختیار داشته باشد که از جمله آن می توان به اقرار متهم یا شهادت دو شاهد استناد کرد. البته مواردی مثل فیلم دوربین مداربسته در منطقه ای که اخاذی در آنجا صورت گرفته، فیلم های ضبط شده سایر افراد حاضر در صحنه، پیامک های ارسالی شخص متهم، اظهارات مطلعین و گزارش ماموران می تواند به عنوان امارات و قرائنی که موجب علم قاضی می گردد به اثبات این جرم کمک کند.
مجازات جرم زورگیری یا اخاذی در قانون مجازات اسلامی
بر اساس ماده ۶۶۹ قانون مجازات اسلامی، همانطور که گفته شد هرگاه کسی دیگری را به نحوی که دیگری را به الزام و اکراه وادار کند و اقدام به تهدید به قتل،یا ضرر های نفسی، شرافتی، مالی یا افشای اسرار نسبت به وی یا بستگانش نماید، به این منظور که وجه مشخص یا انجام و یا عدم انجام کاری را طلب کند، به مجازات ۷۴ ضربه شلاق یا حبس از دو ماه تا دو سال محکوم خواهد شد.
مراجع صالح جهت رسیدگی به اخاذی
مرجع رسیدگی به این جرم دادگاه های عمومی میباشد و در صورتی که اخاذی با انتشار تصاویر غیر اخلاقی در فضای مجازی و شبکه های اجتماعی همراه باشد رسیدگی به پرونده در صلاحیت دادگاه انقلاب میباشد و مجرم به علت تعدد در جرم به اشد مجازات محکوم میشود.
اگر کسی برای شکایت اخاذی به دادسرا مراجعه میکند، حتما نیاز به ارائه ادلهای به دادسرا، برای احقاق حق خود دارد. که این ادله برای جرم باید شامل مدارک شناسایی مانند شناسنامه و کارت ملی، شهادت شهود و همچنین ادلهای از این دست مانند پیامک، ایمیل و مستنداتی که برای اثبات جرم لازم هستند، میباشد.