در این نوشتار قصد داریم بعد از بررسی ضمانت اجرایی مخفی کردن ازدواج قبلی، به این موضوع بپردازیم که نحوه استعلام ازدواج قبلی چگونه می باشد و از چه قانونی می توان از ازدواج قبلی شخص اطلاع حاصل کرد.
عقد ازدواج یک نهاد اجتماعی مهم است که از لحاظ شرعی و قانونی و اجتماعی شرایطی را دارا می باشد. ولی با این حال ممکن است زن یا مرد در هنگام ازدواج، اموری را از هم مخفی کنند یا به بیانی دیگر طرف مقابل را فریب دهند که همان تدلیس در ازدواج می باشد تا رضایت وی را برای ازدواج جلب کنند.
مانند این که مرد یا زن ازدواج قبلی خود را پنهان کنند. با این حال این موضوع ضمانت اجرای قانونی را در پی خواهد داشت.
تدلیس (فریب) در ازدواج و ضمانت اجرای قانونی آن
معنای تدلیس در لغت فریب دادن و پنهان کردن است و در اصطلاح حقوقی مجموعه اعمالی می باشد که موجب فریب طرف معامله شود؛ ازجمله پوشاندن عیب یا تظاهر به داشتن صفت خاص.
ماده ۱۱۲۸ قانون مدنی مقرر می‌دارد:
هرگاه در یکی از طرفین صفت خاصی شرط شده باشد و بعد از عقد معلوم شود که طرف مذکور فاقد وصف مقصود بوده برای طرف مقابل حق فسخ خواهد بود، خواه وصف مذکور در عقد تصریح شده یا عقد متباینا بر آن واقع شده باشد.
یکی از موارد تدلیس ممکن است مخفی کردن ازدواج قبلی شخص باشد، مانند این که مردی به واسطه داشتن دو شناسنامه، ازدواج دوم را در شناسنامه دوم قید کند و تظاهر به تجرد کند و طرف ازدواج را فریب دهد. در بحث نحوه استعلام ازدواج قبلی ضمانت اجرای این امر حق فسخ نکاح می باشد.
علاوه بر این طبق ماده ۶۴۷ قانون مجازات اسلامی:
چنانچه هر یک از زوجین قبل از عقد ازدواج طرف خود را به امور واهی از قبیل داشتن تحصیلات عالی، تمکن مالی، موقعیت اجتماعی شغل و سمت خاص، تجرد و امثال آن فریب دهد و عقد بر مبنای هر یک از آن‌ها واقع شود مرتکب به حبس تعزیری از شش ماه تا دو سال محکوم می‌گردد.
البته اگر دختر در دوران عقد طلاق بگیرد و باکره باشد و با حکم دادگاه شناسنامه را تعویض کند و نام همسر را از آن حذف کند از آنجایی که وی باکره است عنوان فریب در ازدواج محسوب نمی‌شود.
نحوه استعلام ازدواج قبلی و گواهی تجرد
همان‌طور که در مبحث قبل به آن اشاره شد یکی از مواردی که ممکن است عقد نکاح بر مبنای آن منعقد شود، نداشتن سابقه ازدواج زوج یا زوجه است.در بحث نحوه استعلام ازدواج قبلی میتوان درخواست گواهی تجرد کرد.
با توجه به این که ازدواج موقت در شناسنامه شخص درج نمی‌شود همچنین گاهی ممکن است شخص به وسیله جعل یا با اعمال متقلبانه و همچنین با توجه به امکان حذف ازدواج قبلی و طلاق از شناسنامه در دوران عقد و قبل از دخول، ازدواج قبلی خود را از طرف مقابل پنهان کند. البته برای احراز ازدواج یا عدم ازدواج قبلی شخص، میتوان درخواست گواهی تجرد نمود.
در گواهی تجرد قید می‌گردد که شخص مذکور قبلاً ازدواج نکرده است یا اگر ازدواج کرده است به دلیل طلاق یا فسخ نکاح یا بذل مدت یا انقضای مدت در ازدواج موقت جدا شده است.توجه به این نکته لازم است که فقط دارنده شناسنامه می تواند درخواست گواهی تجرد کند و مرجع درخواست این گواهی اداره ثبت احوال است.
با این حال میتوان به صورت آنلاین و از طریق سایت سازمان ثبت احوال کشور نسبت به ثبت درخواست گواهی تجرد اقدام کرد و پس از ثبت آن و با ابلاغ زمان تحویل گواهی توسط سازمان مربوطه، دارنده شناسنامه می‌تواند با ارائه شناسنامه گواهی تجرد را دریافت نماید. البته وکیل شخص هم می‌تواند برای درخواست استعلام ازدواج قبلی با ارائه وکالت نامه رسمی و شناسنامه شخص برای دریافت گواهی مذکور اقدام کند.
نتیجه‌گیری مبحث نحوه استعلام ازدواج قبلی
یکی از موارد پنهان‌کاری و فریب در ازدواج منعقده، مخفی کردن ازدواج قبلی است. که این امر هم به دلیل امکان حذف طلاق با حکم دادگاه در شناسنامه در دوران عقد و قبل از دخول (در صورتی که زوجه باکره باشد) ممکن است هم به دلیل عدم درج ازدواج موقت در شناسنامه یا به دلیل دلایل دیگر.
برای بستن راه فریب و مخفی کردن سابقه ازدواج امکان استعلام ازدواج قبلی در اداره ثبت احوال وجود دارد. شایان ذکر است که گواهی مذکور فقط به دارنده شناسنامه و با ارائه شناسنامه تحویل داده می شود.
همچنین وکیل رسمی شخص با ارائه کارنامه رسمی شناسنامه شخص می تواند گواهی تجرد را دریافت کند. درحال حاضر از طریق سایت سازمان ثبت احوال کشور می توان درخواست گواهی تجرد را ثبت نمود و بعداً برای دریافت گواهی به صورت حضوری اقدام نمود.