تغییر نام خانوادگی فرزند بعد از طلاق و جدایی پدر و مادر از همدیگر چه شرایطی دارد؟

گاهی بنا به دلایلی پدر و مادر از هم جدا میشوند و مادر قصد دارد ،نام خانوادگی فرزندش را بعد از طلاق عوض کرده و نام فامیل خود را در شناسنامه فرزندش درج کند و یا در صورت ازدواج مجدد برای ضربه نخوردن فرزند نام خانوادگی او را به نام همسر جدید و دومش تغییر دهد.

نام فامیلی و نام خانوادگی از مهمترین بخش هویتی ما در اسناد و مدارک است که ما به کدام خانواده و شجره تعلق داریم و بیانگر این است که اصل و نسل ما چه کسانی بودند. اسم فامیلی در واقع نشانگر ریشه و اصالت ماست که بر اساس قانون به صورت پیش‌فرض از پدر و اجداد پدری دریافت می‌شود.

در ادامه این نوشتار قصد داریم بررسی کنیم که آیا میتوان بعد از طلاق نام خانوادگی همسر را در شناسنامه فرزند حذف کرد؟ آیا میتوان نام خانوادگی فرزند را به نام مادر  و یا پدر خوانده عوض کرد ؟با ما همراه باشید تا پاسخ این سوالات را بدانید.

تاریخچه نام خانوادگی

نسبت دادن یک نام خانوادگی به هر ایرانی، از سال ۱۳۱۳ به صورت قانون مدنی درآمد و اجباری شد و از آن زمان، به مرور زمان، برای تمام اتباع ایران، نام خانوادگی انتخاب شد که متناسب با محل اسکان قوم و نام یا شهرت بزرگ خاندان، پدر، پدربزرگ و جد، گاهی هم شغل یا حرفه یا یک ویژگی بدنی بود.

نام خانوادگی، نام فامیل، شهرت، فامیلی بخشی از نام یک شخص است که تعلق فرد را به یک خانواده بیان می‌کند. همچون بسیاری از کشورهای جهان، در ایران نیز نام خانوادگی فرزند قانوناً به صورت پیش فرض از پدر و اجداد پدری اخذ می‌گردد.

قانون‌گذار همواره برای ثبات مشخصات هویتی افراد جامعه تلاش می‌کند. به همین دلیل، اجازه تغییر نام خانوادگی را بیش از یک مرتبه (آن هم در شرایط خاص) مجاز ندانسته است.

چگونگی تغییر نام خانوادگی فرزند بعداز طلاق توسط مادر

با طلاق زوجین که دارای فرزند هستند و گرفتن حضانت دائم فرزند توسط مادر ،ممکن است تغییراتی ایجاد شود و مادر بخواهد نام خانوادگی همسر سابقش را از شناسنامه فرزندش حذف کند، و یا زن دوباره ازدواج می‌کند و در ازدواج دوم صاحب فرزند می‌شود.

از یک سو، تفاوت نام خانوادگی فرزندان سبب بروز برخی مسائل و اختلافات می‌شود. از سوی دیگر، باید برای جلوگیری از تغییر نام خانوادگی اشخاص و احترام به حقوق پدر کودک تلاش کرد.

تغییر فامیلی فرزند قبل از سن قانونی ممکن نیست

مادران متعددی به وکلا و کارشناسان موسسه حقوقی دادمان مراجعه می‌کنند، از باقی ماندن نام خانوادگی همسر سابقشان بر فرزندشان گله دارند و درصدد تغییر آن هستند یا علاقه‌مندند نام خانوادگی خود را برفرزند بگذارند.

دانستن این نکته ضروری است که اگر طلاق صورت گیرد و حضانت طفل با مادر باشد، تا قبل از سن رشد (۱۸ سالگی) نمی‌توان برای تغییر نام خانوادگی اقدامی ترتیب داد.

به عبارت دیگر، حتی اگر پدر در طول این سالیان نفقه فرزندش را هم نپرداخته باشد یا حق امضا در تمامی اداره‌ها، سازمان‌ها، دفترخانه‌ها و … را به مادر کودک داده باشد، نمی‌توان نام خانوادگی فرزند را تغییر داد.

آیا مادر میتواند نام خانوادگی فرزندش را به نام خانوادگی همسر دومش تغییر دهد؟

گفتنی است که حتی ازدواج دوباره زن و تلاش برای تغییر نام خانوادگی فرزندش به نام خانوادگی همسر جدید یا خودش بی‌فایده خواهد بود. قانون تغییر نام خانوادگی اشخاص با رعایت ضوابطی، بعد از ۱۸ سالگی مجاز دانسته به این صورت که پس از این سن، خود فرزند می‌تواند برای تغییر نام خانوادگی‌اش اقدام کند.

نکته مهم:

البته برای تغییر نام خانوادگی به نام خانوادگی همسر جدید مادر باید همان شرایط قانونی که در سایر این موارد الزامی است مد نظر قرار گیرد و از دارنده حق تقدم آن نام خانوادگی اجازه کسب شود.

آیا تغییر نام خانوادگی فرزند بر مقررات ارث تأثیر دارد؟

خیر تغییر نام خانوادگی فرزند نه سبب محرومیت از ارث‌ بردن او از پدرش و نه سبب ارث بردن از همسر جدید مادرش می‌شود. اساسا در قوانین کشور ما هیچ‌کس را به هیچ دلیلی (مگر موارد ذکرشده در قانون) نمی‌توان از ارث محروم کرد.

آیا با یکسان شدن نام خانوادگی فرزند به نام همسر جدید مادرش، به او ارث تعلق میگیرد؟

یکسان شدن نام خانوادگی فرزند با همسر جدید مادرش به معنای ارث بردن از او نخواهد بود زیرا ارث بری براساس قانون تعیین شده و صرفا تغییر نام فامیل تأثیری بر این قضیه نخواهد داشت.