وقتی شخصی فوت می‌کند اموالی را از خود برای وراث به جای می‌گذارد. گاهی ورثه برای تعیین میزان ارث و تقسیم آن به دادگاه رجوع و تقاضای تقسیم ترکه می‌کنند. گاهی هم خود ورثه طبق قانون یا توافق، اقدام به تقسیم توافقی ارث می‌کنند. به‌عبارت دیگر «ز و توافق» عقدی است که به موجب آن شرکاء بدون الزام دادگاه توافق به تقسیم مال مشاع به نحو کلی یا جزیی می‌نمایند.
تعیین نحوه تقسیم توافقی ارث
در خصوص نحوه تقسیم ارث در قانون و عرف بسته به نوع مال، شیوه‌های مختلفی مقرر شده است که در تقسیم توافقی ارث ، وراث متوفی در وحله اول می‌بایست در این خصوص به وحدت نظر برسند.
تقسیم به تفکیک
یعنی جدا کردن و تقسیم مال غیر منقول به قطعات کوچک‌تر. مثلا قطعه زمینی به مساحت ۵ هزار متر مربع که مالک یا مالکان آن تصمیم دارند آن را به قطعات ۲۰۰ متر مربعی تقسیم کنند. اگر این تقسیم توافقی ارث صورت گرفت، گفته می‌شود آن زمین به قطعات ۲۰۰ متر مربعی تفکیک شده است.
تقسیم به افراز
در افراز لازم است که ملک مشاع باشد. اگر ملک مشترک و مشاعی تفکیک شود حالت اشاعه و اشتراک آن از بین نمی‌رود اما در افراز سهم شریک مشخص و معین می‌شود و از حالت مشاع بودن و اشتراک خارج می‌گردد.
در افراز، ملک بر مبنای سهم شرکاء تقسیم می‌شود معمولا تفکیک براساس میزان مالکیت شرکاء صورت نمی‌گیرد بلکه به ترتیبی که مثلا فروش قطعات سهل‌تر باشد انجام می‌شود.
تقسیم به تعدیل
معنی لغوی تعدیل یعنی از روی عدالت چیزی را تقسیم کردن. تعدیل در جایی صورت می‌گیرد که برخلاف افراز، مال مورد نظر ارزش یکسانی ندارد و اجزای آن دارای قیمت‌های مختلفی هستند.
در این نوع تقسیم توافقی ارث بر اساس مساحت، تقسیم صورت نمی‌گیرد بلکه بر اساس ارزش مال تقسیم می‌شود و عین مال بعد از تقسیم به ملکیت شرکاء در می‌آید. مانند زمین زراعی مشترکی که یک قسمت آن از خاک حاصلخیزی برخوردار است و قسمت دیگر محصول به خوبی رشد نمی‌کند.
در اینجا کارشناس قسمت غیر حاصلخیز را بیشتر حساب می‌کند تا طرف دیگر از این تقسیم ضرر نکند.
تقسیم غیر مستقیم از طریق فروش مال مشترک و تقسیم وجه حاصل از فروش
آخرین مدل از انواع تقسیم غیرمستقیم است. یعنی مال اشتراکی به هیچ کدام از روش‌های بالا قابل تقسیم نبود.
به منظور مستقل کردن مال، مال منقول یا غیر منقول طبق مقررات اجرای احکام به فروش می‌رسد و ثمن معامله نسبت به حصه شرکا بین شرکاء تقسیم می‌شود.
تنظیم قرارداد تقسیم توافقی ارث
زمانی‌که وراث گواهی انحصار وراثت را از مرجع قضایی صالحه اخذ نموده‌اند و در خصوص نحوه تقسیم نیز تراضی یا توافق کرده‌اند می‌بایست توافق خود را مکتوب نموده و در قالب قرارداد در بیاورند.
تراضی شرکا برای تقسیم توافقی ارث و مال مشترک نوعی عقد است. زیرا آن‌جا که تراضی وجود دارد عقد هم هست و در عقد نیز تراضی وجود دارد و از آن‌جا که عقد است تمام شرایط عمومی و اختصاصی صحت عقد از جمله قصد و رضا و اهلیت و معین بودن موضوع و مشروعیت جهت را نیز داشته باشد.
چرا با زبان ساده توضیح نمیدین که همه بفهمن ؟