پیشتر در مقاله ” مراحل تنظیم و ثبت شکایت و فرم شکواییه به چه صورت می باشد؟ ” با مراحل تنظیم و ثبت فرم شکواییه آشنا شده ایم .در این نوشتار از مجله حقوقی دادمان ابتدا با تعریف شکواییه آشنا می شویم و بعد از آن به تفاوت شکواییه با دادخواست می پردازیم.با ما همراه باشید.
شکواییه چیست؟
دادخواهی در پرونده‌های کیفری با تنظیم شکواییه آغاز می‌شود. شکواییه درخواست فرد متضرر از جرم است که در مرجع انتظامی یا دادسرا تنظیم می‌شود. به تکلیف ماده ۶۸ قانون آیین دادرسی کیفری شاکی یا مدعی خصوصی می تواند شخصا یا توسط وکیل شکایت کند.
شاکی کیست؟
کسی که جرم، مستقیماً نسبت به او واقع شده (مانند کسی که مالش به سرقت دیگری رفته )و یا قائم مقام قانونی او (مثل ورثه مقتول در جرم قتل )می توانند به عنوان شاکی ،شکایت خود را مطرح کند و از دادسرا تعقیب متهم را بخواهند. طبق ماده ۱۰ قانون آیین دادرسی کیفری شاکی بزه دیده ای می باشد که درخواست تعقیب کیفری مرتکب را می نماید .
نکته: برای تنظیم شکواییه حتماً باید دارای اهلیت باشید. یعنی داشتن سن لازم برای انجام این کار که طبق قانون در دختران ۹سالگی و در پسران ۱۳ سالگی می باشد. در صورتی که شخص هنوز به سن لازم نرسیده باشد ، ولی قانونی فرد باید نسبت به تنظیم شکواییه اقدام نماید.
اگر شکایت در برگه معمولی تنظیم شود موارد ذیل باید در شکواییه قید گردد:
- نام و نام خانوادگی، نام پدر، سن، شغل، میزان تحصیلات، وضعیت تاهل، تابعیت، مذهب، شماره شناسنامه، شماره ملی، نشانی دقیق و در صورت امکان نشانی پیام نگار، شماره تلفن ثابت و همراه و کدپستی شاکی
- موضوع شکایت ، تاریخ و محل وقوع جرم
- ضرر و زیان وارده به مدعی و مورد مطالبه وی
- ادله وقوع جرم، اسامی، مشخصات و نشانی شهود و مطلعان در صورت امکان
- مشخصات و نشانی مشتکی عنه یا مظنون در صورت امکان
تفاوت شکواییه و دادخواست در چیست؟
باید به خاطر داشته باشید که شکایت با دادخواست متفاوت می باشد. دادخواست توسط خواهان و برای مطرح کردن دعوای حقوقی تنظیم می شود . در واقع دادخواست به معنی دادخواهی کردن است و در اصطلاح حقوقی به آغاز اقامه دعوا از سوی خواهان علیه خوانده از طریق سیستم قضایی گفته می‌شود. در بسیاری از مواد قانونی دادخواست به معنی برگه دادخواست نیز استفاده می‌شود یعنی برگه‌ای که شخص به وسیله آن دادخواهی خود را به دادگاه ارائه می‌کند پس دادخواست حتما باید بر روی فرم های چاپی مخصوص تنظیم گردد و بدون تنظیم آن به دعوا در محاکم حقوقی رسیدگی صورت نخواهد گرفت.
این در حالیست که در امورکیفری استفاده از فرم های خاص برای طرح شکایت ضروری نمی باشد و شکایت می تواند برروی کاغذ معمولی نوشته شود .از سوی دیگر شکواییه ممکن است به صورت کتبی و یا حتی شفاهی تنظیم گردد ؛ چرا که مطابق ماده ۳۷ قانون آیین دادرسی کیفری ضابطان دادگستری (از جمله مامورین نیروی انتظامی و پلیس ) موظفند شکایت کتبی یا شفاهی را همه وقت قبول کنند.
چگونگی تنظیم شکواییه
تنظیم شکایت در پنج بخش انجام می‌شود:
بخش اول تنظیم شکواییه:
- باید اطلاعات دقیقی درباره مشخصات هویتی خود و شخصی که قصد شکایت از او را دارید، بنویسید؛ ممکن است در برخی موارد، اطلاعات کافی از طرف مقابل نداشته باشید.
- به عنوان مثال، ممکن است تلفن شما دزدیده شده است و شما نیز صرفا یک پلاک از طرف دیگر شکایت خود در دست دارید؛ در چنین موقعیت‌هایی، باید همین شماره پلاک را به دادگاه تحویل دهید. دادگاه در مراحل بعدی، پلاک را به مراجع مربوطه ارجاع می‌دهد، تا اطلاعات شخصی صاحب پلاک، بصورت دقیق مشخص شود.
بخش دوم تنظیم شکواییه:
- باید موضوع شکواییه خود را بصورت دقیق بنویسید. نکته اینجاست که موضوع شکواییه باید در یک عبارت کوتاه و شفاف بیان شود، وگرنه دچار مشکل خواهید شد. تلاش کنید که از توضیح‌های اضافه پرهیز کنید و به کوتاه‌ترین شکل ممکن، موضوع نگارش شکایت را بیان کنید. اگر قصد دارید که تنظیم شکایت را به سبب بروز یک درگیری فیزیکی انجام دهید، باید از عناوینی مانند “ضرب و جرح” یا “درگیری فیزیکی” برای بیان موضوع استفاده کنید.
بخش سوم تنظیم شکواییه:
- باید اطلاعات دقیقی درباره زمان وقوع حادثه و مکان آن بیان کنید. ممکن است در برخی موارد، زمان به شکل دقیق در ذهن شما نمانده باشد؛ در چنین موقعیتی، به بیان حدودی زمان اکتفا کنید اما مکان وقوع حادثه را بصورت دقیق و نکته‌گیرانه‌ای، بنویسید. نگارش شکایت و پیشبرد آن، ارتباط بسیار زیادی با بیان دقیق زمان و مکان وقوع حادثه دارد. ممکن است دادگاه با پیچ و خم‌های زیادی مواجه شود و مراجع قضایی ترجیح دهند که به ویدئوی دوربین‌های محلی نیز نگاهی بیندازند یا موارد دیگر را در مکان حدثه بررسی کنند؛ در چنین زمانی، اهمیت بیان دقیق موقعیت مکانی، مشخص می‌شود.
بخش چهارم تنظیم شکواییه:
- در این قسمت، باید شکایت خود را در قالب یک نامه رسمی به یک مرجع قضایی، بنویسید. دقت کنید که در این بخش، از یک بیان ساده و اداری استفاده کنید و متن خود را با ادای سلام و احترام به قاضی مربوطه، آغاز کنید. همچنین، پایان این بخش را امضا کنید و تاریخ دقیق زمان امضا را نیز در پایین شکواییه بنویسید. گفتنی است که این قسمت، یکی از بخش‌های دشوار تنظیم شکایت محسوب می‌شود.
بخش پنجم تنظیم شکواییه:
- در بخش پنجم بایست نکات تکمیلی یک شکواییه را بیان کنید؛ در این قسمت می‌توانید درباره خسارتی که به شما یا اموالتان وارد شده است، ادله شما برای وقوع جرم، شهودهای شما و موارد از این دست بپردازید.
- دقت کنید که مطالب و نکته‌های زیادی را در این بخش ننویسید و صرفا تلاش کنید که با ارائه دو یا سه تذکر، نگارش شکایت را به پایان برسانید.لازم است که در پایان این بخش نیز، برگه شکایت را امضا کنید و تاریخ دقیق زمان امضا را نیز بنویسید