۳۰ نکته برای صحیح نوشتن چک صیادی چیست و چگونه میتوانیم حرفه‌ای چک بکشیم؟

یکی از اسناد تجاری پرکاربرد در جامعه امروزی، چک است. چک یک سند دارای ارزش مالی تاریخ‌ دار و وسیله‌ای برای پرداخت است و از طریق آن صادر کننده چک، پولی را که نزد بانک دارد؛ برای دیگری یا شخص ثالث دریافت می‌کند. در این نوشتار از مجموعه نکات حقوقی مجله دادمان به بررسی ۳۰ نکته در صحیح نوشتن چک صیادی به صورت حرفه ای می‌پردازیم.

انواع چک صیادی چیست؟

چک به معنی برگهٔ تاریخ‌دار و دارای ارزش مالی است که معمولاً برای خرید در حال و پرداخت در آینده استفاده می‌شود. چک، یک سند است که به موجب آن، صادرکننده چک، پولی را که نزد دیگری دارد تمام یا بخشی را به سود خود یا ثالث مسترد می‌دارد و دارنده ی آن تضمینی جز اعتبار صادر کننده ی آن ندارد.

چک در حکم اسناد لازم الاجرا می باشد. ( یعنی در صورت تأمین نبودن قسمت یا بخشی از مبلغ چک که منجر به برگشت خوردن آن می شود، طبق قوانین و دستورالعمل‌های موجود می تواند مبلغ باقی‌مانده را از صادرکننده وصول نماید.)

برای صدور اجرائیه، توسط دارنده ی چک، عین چک به همراه گواهی عدم موجودی که از طرف بانک صادر شده به اجرائیات اداره ی ثبت تسلیم می گردد. اجرا درصورتی اجرائیه را صادر می نماید که مطابقت امضای چک با نمونه امضای صادرکننده در بانک، از طرف بانک گواهی شده باشد.

وقتی چکی برگشت می خورد می توان به میزان چک از دادگاه تقاضای توقیف اموال را نمود. این امر ظرف ۱۵ روز باید صورت پذیرد. بعد از انقضای مهلت، باید با تشخیص دادگاه، درصدی از مبلغ چک را بابت خسارت احتمالی به صندوق دادگستری واریز و سپس تقاضای توقیف اموال نمود.

بسیاری از بزرگترین مدیران کشور ما با سالها سابقه، اصول نگارش و خطرات اشتباه نوشتن چک را نمی دانند که می‌تواند تجارتشان را نابود کند. یک نکته که در ابتدای این مقاله شایان ذکر است،این است که نحوه‌ی نوشتن چک بانک ملی، ملت، کشاورزی، رفاه، صادرات، سپه با نحوه نوشتن چک های صیادی یکسان است و این مطلب برای تمام کسانی که با دسته چک سر و کار دارند، مفید است.

نحوه صحیح نوشتن چک صیادی

چک صیادی بانک ملی، سپه، صادرات، کشاورزی، رفاه، ملت و تجارت از لحاظ ظاهری هیچ تفاوتی باهم ندارند و تنها وجه تمایز آن‌ها نشانه و آرم بانک مورد نظر روی چک است.

در سامانه صیاد امکان «استعلام صیاد» از پیشینه صادرکننده چک برای دریافت‌کننده وجود دارد که بزرگ‌ترین مزیت برای کاهش آمار چک‌های برگشتی خواهد بود. با اجرایی شدن صدور دسته‌چک‌های جدید که علاوه بر متحدالشکل بودن، در نحوه صدور نیز از روش یکسانی پیروی می‌کنند، ارتباط متقاضی دسته‌چک با شعبه به ارتباط متقاضی با سامانه صیاد تغییر می‌کند.

 برای اینکه به صورت حرفه ای و بدون دردسرهای بعدی بتوانیم چک بکشیم باید اصول صحیح نوشتن چک صیادی را بدانیم .در ادامه این مقاله به ۳۰ مورد اصلی که باید در صحیح نوشتن متن چک صیادی رعایت کنیم اشاره میکنیم:

۱- یکی از نکات مهم نگارش چک این است که مبلغ چک را حتما هم به حروف و هم به عدد بنویسید . حتما مبلغ چک را هم به رقم و هم به حروف بنویسید این کار برای جلوگیری از رخ دادن اشتباه در درج مبلغ ضروری است .

۲- روی مبلغ عددی و حروفی را با چسب شیشه ای پوشانده و با ناخن روی آن را خط بیاندازید تا در صورت برداشتن چسب، جوهر را از روی چک جدا کند تا امکان دست بردن در مبلغ و سوءاستفاده، از بین برود..

۳- گاهی دیده می شود کلاهبرداران مخصوصا خودکار تمام شده ای را به شما داده که سریع جوهرش تمام شود و مجبور باشید قسمتی از متن چک را با خودکاری دیگر بنویسید. برای اطمینان همیشه از خودکار مخصوص خود استفاده کنید . 

۴- هیچوقت در زمان نگارش چک، خودکارتان را عوض نکنید (حتی دو خودکار همرنگ) چرا که جاعل بعدا می تواند ادعا کند که خودکار سومی هم در کار بوده است . در حین نگارش صحیح نوشتن چک نیز خودکار خود را تغییر ندهید؛ زیرا تغییر در جوهر خودکار می‌تواند امکان جعل را فراهم کند.

۵- یک اشتباه متداول، استفاده از خودکار دیگران است. هرگز از خودکار کسی که می خواهید چک را به او بدهید استفاده نکنید. حتما برایتان پیش آمده که در هنگام نگارش چک، طرف مقابل فورا خودکارش را به طرفتان می گیرد؛ هرگز قبول نکنید!!! چون امکان دارد بعدا با همان خودکار چکتان دستکاری شود یا برخی خودکارها دارای جوهری هستند که بعد از نوشتن و گذشتن مدت زمانی، خود به خود پاک خواهند شد و یا این قابلیت را دارند که با پاک کن، پاک شوند.

۶- اگر زیاد چک مینویسید، از قلمی منحصر به فرد با رنگ خاصی استفاده کنید . (رنگ مشکی و رنگ آبی براحتی قابل ساخت و جعل است.)

۷- چنانچه چک دارای خط خوردگی است حتما میزان و موارد خط خوردگی را در پشت چک کامل توضیح دهید ولی چنانچه خط خوردگی ندارد، حتما بنویسید “بدون خط خوردگی” و دو طرف مبلغ را نیز ضربدر بزنید.

۸- یکی از اشتباهات رایج در نوشتن چک صیادی این است که قسمتی از متن چک را به طرف مقابل می سپاریم تا بنویسد. به عنوان مثال تاریخ ها را میزند و چک را جهت درج مبلغ و امضا به شما می‌دهد. یا مبلغ چک را نوشته و از شما می‌خواهد آن را امضا نمایید.
در اینصورت بعدها ، بازهم می تواند چک را دستکاری کند و شما نمی‌توانید ثابت کنید که بعدا اینکار را کرده چون اطلاعات دیگر چک هم توسط او نوشته شده است .

۹- امضایتان به نحو خیلی ساده یا خیلی پیچیده نباشد. امضاهای خیلی آسان و خیلی پیچیده را فراموش کنید. امضاهای ساده به سادگی جعل می‌شود و امضاهای شلوغ و پیچیده از دقت متصدی بانک در نحوه پیچ و خم‌های امضاء هنگام ازدیاد ارباب رجوع کم می‌کند.

۱۰- یکی از مهمترین مواردی که در صحیح نوشتن چک صیادی باید رعایت کرد اینست که همیشه همراه با امضا، نام و نام خانوادگی خود را نیز درج کنید. این کار باعث می‌شود چنانچه امضا شما ساده باشد و امکان جعل شدن داشته باشد، جاعل نتواند دست خطتتان را به راحتی تقلید کند.

۱۱- چنانچه چک صیادی را بابت بستن قرارداد صادر می‌کنید، لازم است مبلغ، تاریخ و شماره چک را در قرارداد قید کرده و تصاویر چک‌ها را نیز پیوست کنید.

۱۲- پس از درج نام شخص، برای اطمینان بیشتر، می توانید بنویسید که چک برای چه چیزی صادر شده است، مثلا بنویسید در وجه فلانی برای خرید یک دستگاه آپارتمان.البته این موضوع تبعات حقوقی دارد که در موارد بعدتر به آن اشاره شده است.

۱۳- چنانچه نمی‌خواهید تاریخ را هم به حروف و هم به عدد بنویسید، حتما تاریخ را به حروف بنویسید.

۱۴- پس از تکمیل چک و صدور آن، ته‌ برگ آن را نیز با قید تاریخ چک، مبلغ چک و اینکه چک صیادی در وجه چه کسی است تکمیل کنید.‌

۱۵- هنگام نوشتن چک و یا دریافت چک دقت کنید که  بعضی چک‌ها ۲ امضا بوده (حتما دو نفر باید امضا کنند) و یا بدون مهر فاقد اعتبارند (معمولا در شرکت ها) . این یکی از فرصت های کلاهبرداری است .

۱۶- خیلی مواقع صادر کننده چک به قصد پرداخت نکردن یا دیرتر پرداخت کردن چک، مخصوصا این موضوع را پنهان می کند و چک را امضا کرده و تحویل شما می دهد؛ مسلما این چک نقد نخواهد شد و تنها راه شما، شکایت حقوقی (طولانی مدت) از اوست که در آخر هم ممکن است، مدعی شود که در آن لحظه فراموش کرده بودم که این چک بدون مهر فاقد اعتبار است .
پس در زمان قرارداد و گرفتن چک، از صادره کننده بخواهید درج کند که این چک دو امضا نبوده و نیاز به مهر ندارد. در این صورت، اگر این مشکل پیش بیاید، می توانید از وی به خاطر کلاهبرداری و فریب شکایت نمایید .

۱۷- هرگز چک را جهت اصلاح، تعویض و … در اختیار صادر کننده قرار ندهید. چون در اختیار داشتن چک توسط صادرکننده به معنای پرداخت دین است . یعنی صادرکننده می تواند مدعی شود که وجه چک صیادی را پرداخته و چک را پس گرفته است . و این شمایید که باید ثابت کنید، اینطور نبوده است که کار بسیار مشکل و زمانبری است .

۱۸- تاریخ چک را افقی، عمودی، به عدد و به حروف درج کنید. تاریخ چک را به صورت افقی و عمودی به صورت عددی و به حروف درج کنید و همچنین جلوی تمامی قسمت‌های پر شده را ببندید و در هنگام امضاء چک، طوری امضاء شود که آثار امضاء روی برگه‌های دیگری از دسته چک حک نشود.

۱۹- دسته چک‌های‌ خود را دور از دسترس عموم قرار دهید. چک‌ها و اسناد دیگرتان را در جایی نگهداری نکنید که دسترسیبه آن برای افراد آسان باشد، همچنین به یاد داشته باشید وقتی دسته چک صیادی خود را روی میزگذاشته‌اید یا درون جیب کت و داخل کیف‌تان است، اگر برای لحظاتی هرچند کوتاه هم از میز یا محل آویزان بودن کت و گذاشتن کیفتان دور می شوید.

۲۰- اگر تاریخ چک شما با تاریخ تحریر (نوشتن) قرارداد یکی باشد، می توانید بصورت کیفری آن را دنبال کنید ولی اگر تاریخ چک بعد از تاریخ قرارداد باشد چک شما وعده دار و حقوقی است .

۲۱- حتی المقدور چک را حامل نکشید و سعی کنید در وجه شخص خاصی چک را صادر نمایید تا هر کسی ( شرخر ) نتواند ادعا کند که چک مال اوست .

۲۲-  اگر در متن چک کلمه “بابت” درج شود و یا شرطی درج گردد، چک شما منوط به اجرا و اثبات آن می گردد . مثلا : در وجه آقای …. به عنوان ضمانت قرارداد …
در این موارد چک حقوقی شده و دریافت آن مشکل خواهد شد پس بخواهید که در متن چک نوشته نشود بابت …. البته این مورد معمولا در چک هایی استفاده میشود که برای ضمانت میباشند.

۲۳- بخاطر داشته باشید کشیدن چک سفید امضا، تخلف محسوب می شود.

۲۴-  در صورت لزوم برای صحیح نوشتن چک صیادی می توانید از کاربن استفاده کنید تا از جعل چک بانکی جلوگیری شود.

۲۵- می توانید برای بالا بردن امنیت چک صیادی از دستگاه های مخصوص مثل دستگاه پرفراژ دستی استفاده کنید.

۲۶- اکثر برنامه های حسابداری امکان نوشتن چک را دارند و همچنین می توانید از نرم افزار های مخصوص نوشتن چک کمک بگیرید.

۲۷- در هر بخش چک که با دست چیزی می نویسید، جای خالی نگذارید و جاهای خالی را با خطوط ممتد ببندید و یا با ضربدر این کار را انجام دهید.

۲۸- حتماً شماره چک های خود را در جایی یادداشت کنید و در دسترس داشته باشید تا در صورت سرقت دسته چک بتوانید جلوی سوءاستفاده از آن را بگیرید. همچنین در صورت امکان از چک هایی که صادر می کنید یک نسخه کپی تهیه نمایید.

۲۹- سعی کنید چکتان را به آرامی بنویسید و از شتاب زدگی و عجله در نوشتن خودداری کنید.

۳۰- پس از صدور چک، ته چک را نیز کامل کنید و حتماً تاریخ چک و مبلغ چک و این‌که چک را به چه کسی داده اید را قید کنید.

با رعایت موارد ذکر شده در بالا علاوه بر اینکه اصول صحیح نوشتن چک صیادی را رعایت میکنیم ریسک و خطرهای احتمالی ناشی از صدور چک را نیز تا حد بسیار زیادی کاهش میدهیم.