همه چیز درباره قانون مالیات بر ارزش افزوده!!!!

یکی از منابع مهم درآمد دولت ها ، درآمد های مالیاتی ناشی از مالیات بر ارزش افزوده میباشد.دولت ها با دریافت مالیات به صورت مستمر می توانند خدمات ضروری برای جامعه را با برنامه ریزی بهتر ارایه دهند.در این مقاله ابتدا با مفهوم مالیات و انواع مالیات ها آشنا میشویم و در ادامه با  قانون مالیات بر ارزش افزوده  و نحوه محاسبه میزان مالیات ارزش افزوده آشنا میشویم.

مالیات بر ارزش افزوده چیست؟

«مالیات بر ارزش افزوده پرداختی است الزامی و بلاعَوض که ممکن است به شخص، مؤسسه، دارایی و غیره تعلق گیرد».
بااین‌حال شاید ابتدایی‌ترین ذهنیتی که برای همه ما از مالیات وجود دارد، هزینه‌ای است که افراد یک جامعه برای هزینه‌های عمومی پرداخت می‌کنند.

انواع تعریف مالیات : 

مالیات از زبان «دیوید هیوم»، فیلسوف شهیر اسکاتلندی: «مالیات، بها و جبران خدماتی است که از دستگاه دولت عاید اشخاص می‌گردد».

مالیات از نگاه «کنت دو میرابو»، سیاستمدار و اقتصاددان شهیر قرن هجدهمی فرانسه: «مالیات، پیش پرداختی است که افراد برای استفاده از انتظامات عمومی می‌دهند».

مالیات از دید «شارل دو منتسکیو»، فیلسوف فرانسوی: «مالیات، قسمتی از دارایی است که شخص برای امنیت بقیه دارایی خود یا برای این‌که بتواند از بقیه دارایی با آسایش بهره‌مند شود پرداخت می‌کند».

مالیات از « چارلز ای.مک لور» در کتاب « بریتانیکا »: «پرداخت مالی اجباری و یا انواع دیگری از هزینه‌های تحمیلی از سوی دولت به پرداخت‌کنندگان مالیات، جهت هزینه کردن در مخارج خدمات عمومی».

مالیات از زبان مرحوم دکتر «حسین پیرنیا» از کتاب «مالیه عمومی»: «برداشت قسمتی از دارایی یا درآمد افراد برحسب توانایی پرداخت آنان برای تأمین مخارج دولتی».

مالیات و انواع منابع مالیاتی در ایران

انواع مالیات در ایران به دو دسته کلی مالیات‌های مستقیم و مالیات‌های غیرمستقیم تقسیم می‌شود.
مالیات‌های مستقیم، مالیاتی است که افراد مشخصی به ازای درآمد و یا مایملک خاصی و به میزان مشخصی پرداخت می‌کنند.
مالیات غیرمستقیم نیز مالیاتی است که پرداخت‌کننده آن برای دولت مشخص نیست و به ‌طور غیرمستقیم بر روی کالاها و خدمات اعمال می‌گردد همانند مالیات بر ارزش افزوده .

به فراخور نوع مالیات، انواع منابع مالیاتی وجود دارد. در زیر انواع منابع مالیاتی در ایران را در دو دسته مالیاتهای مستقیم و غیرمستقیم می‌خوانید.

انواع مالیات‌های مستقیم:

الف) مالیات بر دارایی

۱- مالیات بر ارث

۲- حق تمبر

ب) مالیات بر درآمد

۱- مالیات بر درآمد املاک

۲- مالیات بر درآمد کشاورزی

۳- مالیات بر درآمد حقوق

۴- مالیات بر درآمد مشاغل

۵- مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی

۶- مالیات بر درآمد اتفاقی

۷- مالیات بر جمع درآمد ناشی از منابع مختلف

انواع مالیات های غیرمستقیم :

مالیات بر ارزش افزوده

مالیات بر ارزش افزوده و محاسبه میزان مالیات ارزش افزوده

یکی از مدرن‌ترین و متعالی‌ترین انواع مالیات، مالیات بر ارزش افزوده است. این شیوه اخذ مالیات که از چندین دهه قبل درکشورهای پیشرفته درحال اجرا است، از سال ۱۳۸۷ و با تصویب قانون مالیات بر ارزش افزوده درمجلس شورای اسلامی، درایران نیز اجرایی شده است.

مالیات بر ارزش افزوده چیست؟

مالیات بر ارزش افزوده، شیوه ای از پرداخت مالیات است که هزینه مالیات را از دوش تولیدکننده برداشته و بر روی زنجیره کامل تولید، توزیع و مصرف تقسیم می‌کند. این روش که هم‌اکنون در بیش از ۱۶۰ کشور جهان در حال اجرا است، در حقیقت نوعی مالیات غیرمستقیم و چند مرحله‌ای است که درهر مرحله از زنجیره تولید-توزیع-مصرف براساس ارزشی مبادله ای کالا اخذ می‌شود.

این نوع مالیات در هر بخش از این زنجیره به بهای کالا یا خدمات افزوده‌شده و توسط خریدار پرداخت و به فروشنده که دریافت‌کننده آن محسوب می‌شود پرداخت می‌شود. دریافت‌کننده نیز مکلف است طبق قانون محاسبه میزان مالیات ارزش افزوده آن را به سازمان امور مالیاتی یا همان دولت پرداخت نماید.

طبق ماده ۳ قانون مالیات بر ارزش افزوده، تفاوت بین ارزش کالا و خدمات عرضه شده و  ارزش کالا و خدمات خریداری شده در یک دوره معین ارزش افزوده نام دارد که نوعی مالیات بر مصرف است که هم اکنون در بیش از ۱۴۰ کشور جهان انجام می شود.

مالیاتی است که غیر از تولید کننده اصلی؛ هر واسطه ای موظف است یک بار آن را پرداخت و در مرحله بعد آن را از مشتری اش دریافت و به حساب دولت واریز نماید. در واقع مالیاتی است که خریدار ( مصرف کننده) در زمان استفاده از خدمات یا همراه با خرید کالا؛ در طول فرآیند تولید و خدمات می پردازد و دریافت کننده مبلغ؛ بایستی مالیات دریافتی را به دولت پرداخت نماید. این مالیات برای تمامی  کالاها و خدماتی که در برابر پول انجام میشود؛ تعلق می گیرد.

*کلیه مشمولین مالیات بر ارزش افزوده؛ موظف هستند در پایان هر فصل (هر سه ماه  یکبار) ” با فرجه ۱۵ روزه”  اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده خود را ارایه داده و پرداخت نمایند؛ در غیر اینصورت با آنها برخورد قانونی خواهد شد.

*گردشگران که در کشوری در سفر هستند و اقامت دایم ندارند؛ میتوانند «برگه تفکیک بهای خرید و مالیات بر ارزش افزوده» (Export document) را در حین خرید از فروشنده دریافت نمایند؛ این برگه ها بایستی توسط اداره گمرک مرکزی بررسی شده و تایید شود.

*این برگه ها بایستی حداکثر تا سه ماه پس از خرید به اداره گمرک مرکزی؛ تحویل داده شود. مسافر می تواند طی سفر بعدی از همان فروشنده یا شرکت‌های ویژه مستقر در بخش ترانزیت فرودگاه یا در کشور مقصد، مالیات پرداختی را دریافت نماید.

*افراد ساکن در کشورهای اتحادیه اروپا، در این اتحادیه؛ امکان دریافت مبلغ را ندارند.

*فروشگاه های مستقر در سفارت خانه ها؛ یونسکو؛ فایو ؛ سالن ترانزیت فرودگاه ها و سایر مکان های مشابه به این مکان ها که خرید به صورت ویژه ای انجام میشود و” Duty-free shop خرید بدون مالیات” می باشد که مالیات بر ارزش افزوده را از خریدار دریافت نمی کنند.

*کالاهای وارداتی پس از کسر مبلغی به عنوان مالیات بر ارزش افزوده؛ به کشور وارد می شوند و کالاهای صادراتی از این مالیات معاف هستند.

ارزش افزوده به زبان ساده

ارزش افزوده به زبان ساده یعنی ارزشی که در هر مرحله به کالا یا خدمات افزوده می‌شود. همان‌طور که مشخص است و پیش‌تر نیز گفته شد، ارزش افزوده مربوط به کالا یا خدماتی است که زنجیره‌ای چندمرحله‌ای از تولید تا مصرف دارند. طبعاً در هر مرحله از این زنجیره، به دلیل کاری که روی کالا انجام می‌شود، ارزشی به آن افزوده می‌شود.

قانون مالیات بر ارزش افزوده در ایران

قانون مالیات بر ارزش افزوده اولین بار، در دهه ۶۰ خورشیدی به ‌صورت لایحه به مجلس شورای اسلامی ارسال شد. نمایندگان وقت مجلس پس از چند جلسه بررسی این لایحه، با توجه به قرارگیری کشور در شرایط وخیم اقتصادی ناشی از جنگ، تصویب این لایحه را به صلاح ندانستند و به همین دلیل دولت این لایحه را از مجلس پس گرفت.

تصویب قانون محاسبه میزان مالیات ارزش افزوده چندین سال راکد ماند تا اینکه در اواخر دهه ۷۰، بار دیگر لایحه قانون مالیات بر ارزش افزوده شروع به تدوین شد و درنهایت این لایحه در سال ۱۳۸۰ تقدیم دولت شد. دولت نیز در سال ۱۳۸۱ ضمن تصویب این لایحه آن را تقدیم مجلس شورای اسلامی کرد.

فرایند بررسی و تصویب این لایحه پروسه‌ای ۵ ساله را طی کرد. در این مدت تعداد زیادی از کارشناسان، صاحب‌نظران، اساتید دانشگاه و دانشگاهیان، نمایندگان مجلس و دولت و نمایندگانی از بخش خصوصی به بررسی دقیق و جزءبه‌جزء این قانون پرداختند تا درنهایت در مهرماه ۱۳۸۶ این لایحه جمع بندی شده و به شورای نگهبان ارسال شد.

شورای نگهبان پس از بررسی این لایحه ایراداتی به آن وارد کرد که این ایرادات در سه مرحله توسط کمیسیون اقتصادی مجلس بررسی و مرتفع شد. در نهایت در خردادماه ۱۳۸۷ شورای نگهبان این لایحه را تائید کرده و درتیرماه همان سال قانون مالیات بر ارزش افزوده و  نحوه محاسبه میزان مالیات ارزش افزوده توسط رئیس‌جمهور به وزارت امور اقتصادی و دارایی ابلاغ شد.

نحوه محاسبه مالیات بر ارزش افزوده

نحوه محاسبه میزان مالیات ارزش افزوده در ایران به روش «صورتحسابی» یا به‌ اصطلاح تخصصی آن روش «تفریقی غیرمستقیم» است. در این روش خریدار هنگام خرید محصول علاوه بر بهای کالا، باید مالیات ارزش افزوده آن که شامل ضریب نرخ مالیات بر ارزش افزوده در بهای کالا است را به فروشنده پرداخت کند. فروشنده نیز موظف به دریافت این مبلغ بوده تا در پایان هر دوره مالیاتی آن را به سازمان امور مالیاتی پرداخت کند.

طبیعی است فروشنده واسطه، خود یک بار این کالا را خریداری کرده و در آن زمان مالیات ارزش افزوده پرداخت کرده است. میزان مالیات بر ارزش افزوده پرداختی توسط فروشنده واسطه به سازمان امور مالیاتی، در واقع مابه‌التفاوت مالیات ارزش افزوده دریافتی و پرداختی او می شود.

سطوح محاسبه ارزش افزوده

ارزش افزوده در هر یک از سطوح واحد اقتصادی قابل محاسبه است، سطوح شامل: طبقه (متشکل از چند واحد اقتصادی دارای فعالیت مشابه)، گروه (متشکل از چند طبقه)، بخش (متشکل از چندگروه)، قسمت (متشکل از چند بخش) و بالاخره کل اقتصاد( شامل کلیه قسمت های اقتصادی)

جهت ثبت موارد مربوط به محاسبات مالیات و عوارض ارزش افزوده باید ۴ سرفصل مجزاء تعریف شود:

۱- حساب مالیات بر ارزش افزوده خرید

۲- حساب مالیات بر ارزش افزوده فروش

۳- حساب عوارض خرید

۴- حساب عوارض فروش

ماده ۱۴– میزان مالیات، با توجه به ارزش کالا که در صورتحساب موجود می باشد محاسبه می شود. چنانچه برای کالا؛ صورت حسابی وجود نداشته باشد، اسناد و مدارک بیانگر این مطلب باشد که ارزش کالا به صورت واقعی اعلام نشده، مالیات آن کالا با توجه به بهای روز آن کالا یا خدمات محاسبه می شود.

تبصره ـ موارد زیر از منابع محاسبه مالیات نمی باشد:
الف ـ تخفیفات اعطائی؛
ب ـ مالیات موضوع این قانون که قبلاً توسط عرضه کننده کالا یا خدمت پرداخت شده است؛
ج ـ سایر مالیاتهای غیر مستقیم و عوارضی که هنگام عرضه کالا یا خدمت به آن تعلق گرفته است.

ماده ۱۵ـ مالیات واردات کالا، از ارزش گمرکی کالا (قیمت خرید، هزینه حمل و نقل و حق بیمه) به علاوه حقوق ورودی (حقوق گمرکی و سود بازرگانی) درج شده در اوراق گمرکی محاسبه می شود.

ماده ۱۶ـ نرخ مالیات بر ارزش افزوده، یک و نیم درصد می باشد.

تبصره ـ نرخ مالیات بر ارزش افزوده کالاهای خاص به شرح زیر تعیین می گردد:

۱ـ انواع سیگار و محصولات دخانی، دوازده درصد (۱۲%) ؛

۲ـ انواع بنزین و سوخت هواپیما، بیست درصد (۲۰%)

ماده ۱۷- تبصره ۱ـ در صورتی که مؤدیان مالیات پرداخت شده توسط مودیان بیشتر از مبلغ اصلی در هر دوره باشـند، مبلغ اضافه پرداختی جهت مالیات های دوره بعد محاسبه خواهـد شـد و در صـورت تقاضـای مؤدیان، مبلغ اضافه مالیات پرداخت شده استرداد خواهد شد.

تبصره ۲ـ در صورتی که موضوع فعالیت مؤدیان جز موارد معاف از مالیات باشد و یا مشمول مالیات نباشند، مالیات های پرداخت شده بابت این موارد دریافت نمی شود.

تبصره ۳ـ در صورتی که فعالیت مورد نظر، معاف از مالیـات باشد، تنها مالیات فعالیت هایی که مشمول مالیات هستند، منظور خواهد شد.

تبصره ۴ ـ مالیات هایی که زمان خرید کالاها و خدمات، توسط شهرداری ها و دهیاری ها پرداخت می گردد، طبق مقررات این قانون، قابل تهاتر و یا استرداد خواهد بود.

۹ درصد مالیات بر ارزش افزوده

در بحث محاسبه میزان مالیات ارزش افزوده نرخ مالیات بر ارزش افزوده در ایران ۹ درصد است. از این ۹ درصد مالیات بر ارزش افزوده، ۳ درصد عوارض سهم شهرداری‌ها و دهیاری‌ها، ۱ درصد سهم حوزه سلامت و ۲۷ صدم درصد سهم توسعه ورزش همگانی در کشور است. نرخ ۹ درصد مالیات بر ارزش افزوده دائمی نبوده و به فراخور شرایط اقتصادی کشور ممکن است توسط قانون گذاران افزایش یا کاهش یابد.

نحوه پرداخت و محاسبه میزان مالیات ارزش افزوده 

همان‌طور که گفته شد، مالیات بر ارزش افزوده به‌صورت دوره‌های ۳ ماهه یا فصلی محاسبه و پرداخت می‌شود. به‌طور مثال یک فروشنده باید هر ۳ ماه یک بار مالیاتی که از خریداران خود دریافت کرده است را با سازمان امور مالیاتی تسویه کند.

مهلت تسویه‌حساب مالیات بر ارزش افزوده تا ۱۵ روز پس از دوره است؛ یعنی به‌طور مثال مالیات فصل بهار باید تا ۱۵ تیرماه همان سال تسویه شود. بدیهی است که در صورت عدم تسویه‌حساب تا مهلت مقرر، برای افراد خاطی مطابق قانون جرائمی در نظر گرفته می‌شود.

افرادی که مشمول دریافت مالیات ارزش افزوده از مشتریان خود هستند باید ضمن دریافت گواهی ثبت‌نام مالیات بر ارزش افزوده، در موعد مقرر و از طریق سامانه مالیات ارزش افزوده به نشانی evat.ir، اظهارنامه مالیاتی مالیات ارزش افزوده خود را تکمیل و به سازمان امور مالیاتی ارسال کنند.

مالیات بر ارزش افزوده به چه مشاغلی تعلق می‌گیرد؟

در نگاه اول باید گفت که مالیات بر ارزش افزوده، شامل تمامی مشاغلی می‌شود که به‌نوعی به خریدوفروش کالا و خدمات می‌پردازند. در زیر لیستی از مشاغلی را می‌بینید که بر اساس قانون ، موظف به پرداخت آن هستند.

جدول مشاغل موظف به پرداخت مالیات بر ارزش افزوده

• کلیه واردکنندگان.
• کلیه صادرکنندگان.
• کارخانه‌ها و کارگاه‌های تولیدی و صنعتی.
• بهره‌برداران از معادن.
• ارائه‌دهندگان خدمات حسابداری، حسابرسی، دفترداری و همچنین خدمات مالی.
• حسابداران رسمی شاغل و مؤسسات حسابرسی عضو جامعه حسابداران رسمی ایران.
• ارائه‌دهندگان خدمات مدیریتی و مشاوره‌ای.
• ارائه‌دهندگان انواع خدمات انفورماتیک و رایانه‌ای، اعم از سخت‌افزاری، نرم‌افزاری و طراحی سیستم.
• هتل‌ها، متل‌ها، و مهمان‌پذیرها.
• بنکداران، عمده‌فروش‌ها، فروشگاه‌های بزرگ، واسطه‌های مالی، نمایندگان توزیع کالاهای داخلی و وارداتی و صاحبان انبارها.
• نمایندگان موسسه‌های تجاری و صنعتی، اعم از داخلی و خارجی.
• مؤسسات حمل‌ونقل موتوری و باربری؛ زمینی، دریایی و هوایی (غیر از مؤسسات حمل مسافر).
• مؤسسات مهندسی و مهندسی مشاور.
• مؤسسات تبلیغاتی و بازاریابی.
• فروشندگان طلا و جواهر.
• فروشندگان آهن‌آلات.
• صاحبان تالارهای پذیرایی و رستوران‌ها.
• صاحبان نمایشگاه‌ها و فروشگاه‌های خودرو و بنگاه معاملات املاک.
• صاحبان تعمیرگاه‌های مجاز خودرو.
• چاپخانه‌داران.
• صاحبان دفاتر اسناد رسمی.
• صاحبان مراکز ارتباطات رایانه‌ای، دفاتر خدمات ارتباطی، دفاتر خدمات دولت الکترونیک و دفاتر خدمات الکترونیک شهر.
• صاحبان سینماها، تماشاخانه‌ها و مکان‌های تفریحی و ورزشی.
• چلوکبابی‌ها، سالن‌های غذاخوری و سفره‌خانه‌های سنتی.
• اغذیه‌فروش‌های زنجیره‌ای با مالکیت یا نام و نشان تجاری واحد.
• صاحبان دفاتر خدمات مسافرتی و جهانگردی.

کالاها و خدمات معاف از مالیات بر ارزش افزوده

مطابق اصل ۵۱ قانون اساسی، هیچ نوع مالیاتی وضع نمی‌شود، مگر اینکه به‌موجب قانون معافیت‌ها و بخشودگی‌های آن مشخص‌شده باشد. محاسبه میزان مالیات ارزش افزوده نیز از این قانون مستثنا نیست و در خود معافیت‌هایی درنظر گرفته است. برای اینکه فشار مالیات از دوش اقشار کم‌درآمد کاسته شود، قانون مالیات ارزش افزوده معافیت‌هایی را برای برخی کالاها و خدمات در نظر گرفته است. در کنار این‌ها، برخی معافیت‌ها نیز جنبه فرهنگی و ملی دارند.

لیست کالاها و خدماتی که معاف از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده هستند را در زیر می‌خوانید:

طبق ماده ۱۲ قانون مالیات بر ارزش افزوده؛ موارد معاف از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده به شرح ذیل می باشد:

۱- برنج، سویا، نان، شکر، شیر خشک مخصوص تغذیه کودکان، آرد خبازی، پنیر، حبوبات، شیر، قند، روغن نباتی و گوشت

۲- اموال غیر منقول

۳- فرش دستباف

۴-  رادار و تجهیزات کمک ناوبری هوانوردی ویژه فرودگاهها بر اساس فهرستی که به پیشنهاد مشترک وزارت راه و ترابری و وزارت امور اقتصادی و دارایی تهیه و ظرف مدت شش ماه از تاریخ تصویب این قانون به تصویب هیأت وزیران میرسد

۵- صندوق های قرض الحسنه مجاز، خدمات بانکی و اعتباری بانکها، صندوق تعاون و موسسات و تعاونی های اعتباری

۶- محصولات کشاورزی فرآوری نشده

۷- خوراک دام وطیور

۸- دام و طیور زنده، آبزیان، زنبور عسل و نوغان

۹- موسسات دولتی و نهادهای عمومی غیر دولتی با تایید هیأت وزیران و حوزه های گیرنده هدایا، کالاهای اهدایی به صورت بلاعوض به وزارتخانه ها

۱۰- انواع کود، سم، بذر، نهال

۱۱- خدمات حمل و نقل عمومی و مسافری درون و برون شهری جاده ای، ریلی، هوایی و دریایی

۱۲- کتاب، مطبوعات، دفاتر تحریر وانواع کاغذ چاپ و تحریر و مطبوعات

۱۳- خدمات مشمول مالیات بر درآمد حقوق، موضوع قانون مالیاتهای مستقیم

۱۴- خدمات درمانی ( انسانی، حیوانی، گیاهی )، خدمات توانبخشی و حمایتی، انواع دارو و لوازم مصرفی درمانی

۱۵- امور اقتصادی و دارایی، درمان وآموزش پزشکی، انواع خدمات پژوهشی و آموزشی که طبق آیین نامه ای که با پیشنهاد مشترک وزارتخانه های علوم تحقیقات و فن آوری، بهداشت، آموزش و پرورش و کار و امور اجتماعی ظرف مدت شش ماه از تاریخ تصویب این قانون به تصویب هیات وزیران میرسد

۱۶- کالاهایی که همراه مسافر و برای استفاده شخصی تا میزان معافیت مقرر طبق مقررات صادرات و واردات وارد کشور میشود مازاد بر آن طبق مقررات این قانون مشمول مالیات خواهد بود .

۱۷- اقلام با مصارف صرفاً دفاعی (نظامی و انتظامی) و امنیتی بر اساس فهرستی که به پیشنهاد مشترک وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح و وزارت امور اقتصادی و دارایی تهیه و به تصویب هیات وزیران میرسد فهرست مذکور از اولین دوره مالیاتی پس از تصویب هیات وزیران قابل اجراء خواهد بود

طبق ماده ۱۳ قانون مالیات بر ارزش افزوده؛ صادرات کالا و خدمت به خارج از کشور از طریق مرزهای رسمی کشور، مشمول مالیات این قانون نمی باشد و  چنانچه مالیاتی در این باره  پرداخت شود، با ارایه برگه خروجی صادره توسط گمرک ( در مورد کالا ) و اسناد و مدارک ، میتوان مبلغ را باز پس گرفت.

تبصره _ چنانچه مسافران کشورهای خارجی بابت خرید کالاها، مالیاتی پرداخت نمایند، تا دو ماه پس  از تاریخ خرید آن ها، پس از ارایه اسناد و مدارک  قابل دریافت خواهد بود.

موارد تخلف در قوانین مالیات بر ارزش افزوده و جرایم آن

موارد تخلف از قوانین مالیات بر ارزش افزوده، مطابق ماده (۲۲) و (۲۳) شامل موارد ذیل می باشد:

۱ – عدم ثبت‌ نام در مهلت مقرر؛ موضوع بند ۱ ماده ۲۲ قانون.

۲ – عدم صدور صورتحساب؛ موضوع بند ۲ ماده ۲۲ قانون

۳ – عدم درج صحیح قیمت در صورتحساب

۴ – عدم درج و تکمیل اطلاعات صورتحساب طبق نمونه

۵ – عدم تسلیم اظهارنامه

۶ – عدم ارائه دفاتر یا اسناد و مدارک

۷ – تاخیر در پرداخت در موعد مقرر

ماده ۲۲ – مؤدیان مالیاتی در صورت انجام ندادن تکالیف مشخص شده و یا در صورت تخلف از مقررات این قانون علاوه بر پرداخت مالیات و جریمه تأخیر، مشمول جریمه ای به شرح زیر خواهند بود:

۱- عدم ثبت نام مؤدیان در مهلت مقرر ( مهلت مقرر جهت ثبت نام مؤدیان، پایان انقضای مهلت تسلیم اظهارنامه اولین دوره مالیاتی که مؤدی مشمول ثبت نام و اجرای قانون خواهد شد، می باشد. در صورت عدم ثبت نام مؤدیان در مهلت مزبور، جریمه عدم ثبت نام از تاریخ اولین دوره شمول اجرای قانون تا تاریخ ثبت نام یا شناسایی حسب مورد قابل محاسبه و مطالبه خواهد بود). جریمه عدم ثبت نام مؤدیان معادل هفتاد و پنج درصد (۷۵%) مالیات متعلق تا تاریخ ثبت نام یا شناسایی حسب مورد.

۲- عدم صدور صورتحساب معادل یک برابر مالیات متعلق

۳- عدم درج صحیح قیمت در صورتحساب معادل یک برابر مابه التفاوت مالیات متعلق

۴- عدم درج و تکمیل اطلاعات صورتحساب طبق نمونه اعلام شده معادل بیست و پنج درصد (۲۵%) مالیات متعلق

۵- عدم تسلیم اظهار نامه از تاریخ ثبت نام یا شناسایی به بعد حسب مورد معادل پنجاه درصد(۵۰%) مالیات متعلق

۶- عدم ارایه دفاتر یا اسناد و مدارک حسب مورد معادل بیست و پنج درصد ( ۲۵%) مالیات متعلق؛ بنابراین در صورتی که مودیان از ارائه دفاتر و اسناد و مدارک خودداری نمایند، مشمول پرداخت جریمه جمعا معادل ۵۰ درصد مالیات متعلق خواهند بود.

*چنانچه مؤدی مشمول جریمه عدم ثبت نام موضوع بند(۱) ماده(۲۲) قانون گردد، مطالبه جریمه عدم تسلیم اظهارنامه تا تاریخ ثبت نام یا شناسایی حسب مورد منتفی می باشد و مطالبه جریمه عدم تسلیم اظهارنامه صرفاً از تاریخ ثبت نام یا شناسایی حسب مورد موضوعیت دارد، بنابراین مطالبه توأم جرایم بندهای (۱) و (۵) ماده مذکور در یک محدوده زمانی معین موضوعیت نخواهد داشت.

*در صـورت عـدم صدور صورتحساب موضوع بند(۲) ماده(۲۲) قانون، مـعادل یـک بـرابـر مـالیـات و عـوارض مـتـعلق، جریمه محاسبه و مطالبه می گردد. بنابراین مطالبه جرایم بندهای (۳) و (۴) در مورد همان صورتحساب موضوعیت نخواهد داشت.

*در صورتی که مؤدی در صورتحساب های صادره مالیات و عوارض متعلق که جزء اقلام اطلاعاتی صورتحساب طبق نمونه اعلامی سازمان امور مالیاتی کشور است، را درج ننماید، در این صورت نیر مشمول جریمه ای معادل بیست و پنج درصد(۲۵%) مالیات عوارض متعلق موضوع بند(۴) ماده(۲۲) قانون خواهد بود.

*به استناد بند(۶) ماده(۲۲)، جریمه عدم ارائه دفاتر معادل(۲۵%) مالیات متعلق و جریمه عدم ارائه اسناد و مدارک نیز معادل (۲۵%) مالیات متعلق خواهد بود. بنابراین در صورتی که مؤدیان از ارائه دفاتر و اسناد و مدارک خودداری نمایند، مشمول پرداخت جریمه جمعاً معادل(۵۰%) مالیات متعلق می باشند. بدیهی است عدم ارائه صورتحساب، در حکم عدم صدور آن بوده و در صورتی که مؤدیان از ارائه صورتحساب خودداری، دفاتر و دیگر اسناد و مدارک درخواستی مأمورین مالیاتی را ارائه نمایند وصول جریمه موضوع بند(۲) ماده(۲۲) کفایت داشته و در این حالت وصول جریمه بند(۶) موضوعیت نخواهد داشت.

ماده ۲۳ _ مأخذ محاسبه جرائم تاخیر موضوع ماده(۲۳) قانون،مالیات و عوارض متعلق به دوره پس از کسر مالیات و عوارض پرداختی و قابل کسر (اعتبار مالیاتی) می باشدتأخیر در پرداخت مالیاتهای موضوع این قانون در مواعد مقرر ، موجب تعلق جریمه ای به میزان دو درصد (۲%) در ماه ، نسبت به مالیات پرداخت نشده و مدت تأخیر محاسبه و مطالبه می گردد. در صورتی که مدت تأخیر کمتر از یک ماه باشد، به میزان مدت تأخیر کمتر از یک ماه نیز جریمه قابل محاسبه و مطالبه است.

*مبدأ احتساب جریمه تأخیر موضوع ماده(۲۳) قانون در مورد مالیات و عوارض پرداخت نشده(اعم از ابرازی مؤدی یا مطالبه شده) هر دوره مالیاتی، تاریخ انقضای مهلت تسلیم اظهارنامه مالیاتی و سر رسید پرداخت مالیات و عوارض دوره مزبور خواهد بود.

*مبدأ احتساب جریمه موضوع بند(الف) تبصره(۳) ماده(۴۲) این قانون در مورد مالیات نقل و انتقال انواع خودرو، تاریخ تکمیل و صدور اسناد تنظیمی (اعـم از بـیـع قـطعـی، صـلـح، هبه و وکـالـت فروش) در دفاتر اسناد رسمی مـی باشـد. مأخذ محاسبه جریمه مزبور، مالیات متعلق یا مـابه التفـاوت (در مـواردی که مالیات کمتر از میزان مقرر پرداخت شده) پرداخت نشده می باشد که به میزان دو درصد(۲%) در ماه نسبت به مدت تأخیر محاسبه و مطالبه خواهد شد، برای مدت کمتر از یک ماه نیز جریمه قابل محاسبه و مطالبه می باشد. شایان ذکر است که جریمه مذکور غیر قابل بخشودگی است.

*دو درصد(۲%) خسارت(جریمه) تأخیر در پرداخت مبالغ اضافه دریافتی از مؤدیان موضوع تبصره(۶) ماده (۱۷)، چنانچه ظرف مهلت سه ماه از تاریخ درخواست مؤدی مطابق ضوابط اجرایی استرداد مسترد نگردد به مأخذ مبلغ اضافه دریافتی احراز شده و نسبت به مدت تأخیر(از تاریخ انقضای مهلت مذکور لغایت تاریخ استرداد مبالغ اضافه دریافتی) محاسبه و پرداخت می گردد.در صورتی که مدت تأخیر کمتر از یک ماه باشد،به میزان مدت تأخیر کمتر از یک ماه نیز خسارت (جریمه) قابل محاسبه و پرداخت می باشد.

*تاخیر در پرداخت مالیات‌های موضوع این قانون در مواعد مقرر، موجب تعلق جریمه‌‌ای به میزان دو درصد در ماه، نسبت به مالیات پرداخت نشده و مدت تاخیر خواهد بود. جریمه تاخیر در پرداخت با توجه به عبارت «نسبت به مالیات پرداخت نشده و مدت تاخیر» به‌صورت روزشمار قابل محاسبه است. به عبارتی تاخیر کمتر از یک ماه نیز مشمول جریمه خواهد بود.

*تبصره ماده ۱۹ – عرضه کالا های مشمول مالیات بر ارزش افزوده، که قوانین و مقررات قید شده در این قانون در آن رعایت نمی شود؛ علاوه بر جریمه، کالای قاچاق محسوب می شود.

گردآورنده :  موسسه حقوقی سروش نافع دادمان