بیت کوین در طی چند سال گذشته به عنوان یک فرم جایگزین ارز تبدیل شده است. پول دیجیتال و رمز ارزها گزینه‌های جدید جالبی برای معاملات امن و خصوصی را فراهم می‌کند تا از طریق “استخراج بیت کوین” و به‌منظور پولشویی پول کسب کنند. در این مقاله می پردازیم به موضوع پولشویی با استفاده از بیت کوین و دیگر رمز ارزها.
پولشویی با استفاده از بیت کوین و دیگر رمز ارزها
افراد پیوسته به دنبال راهی برای پنهان کردن ماهیت و منشاء این اموال نامشروع می باشند، بنابراین اقدام به عمل پولشویی می‌کند. درواقع پولشویی فرآیندی است که در راستای آن، در اصطلاح پول کثیف (یا همان مالی که از به موجب جرم و به طریق غیرقانونی به دست آمده است) به پول تمیز یا ثروتی که در ظاهر از راه‌های مشروع و قانونی حاصل شده، تبدیل می‌شود (به طرزی که منشا اولیه آن پول مشخص نیست) و به این طریق «پول شسته شده» وارد چرخه اقتصاد می‌شود.
مسئله ای که این روزها هم در رسانه‌های داخلی و هم در رسانه‌های بین‌المللی نیز به آن پرداخته می‌شود، پولشویی می باشد. پولشویی با فعالیت رمز ارزها یا ارزهای مجازی جایگاهی ویژه و قابل توجه را به خود اختصاص داده است و پولشویی با استفاده از بیت کوین بسیار مورد توجه قرار گرفته است.
رمز ارزها یا همان کریپتوکارنسی‌‌ها نمونه ای از ارزهای مجازی هستند که در بستر بلاک چین و در اینترنت متولد می‌شوند. در طرح ریزی این ارزها از فناوری رمزنگاری استفاده شده و به طور معمول غیرمتمرکز اداره می‌شود که معروف ترین رمزارزها بیتکوین می باشد.
در سیستم بیتکوین معاملات به طور ناشناس انجام می‌شود، زیرا هر کاربر می‌تواند چندین نشانی برای معاملات داشته باشد به سختی می‌توان عملیات هر کاربر را ردیابی کرد. غالباً بیتکوین و دیگر ارزهای مجازی پولشویان را قادر به انتقال و حرکت وجوه غیرقانونی به طور سریع‌تر، ارزان‌تر و پراکنده‌تر از همیشه می‌کند.
پولشویی از طریق بیتکوین و دیگر رمزارزها چگونه انجام می‌شود؟
پولشویی با ظن زیادی قدمتی معادل اختراع پول دارد. باتوجه به تعریف آن، پولشویی در پول نقد به معنای آن است که پولی را که به روش نادرستی به دست‌آمده به طرزی نمایان شود که از روش مجازی کسب شده است.
آنچه که امروزه به تعداد مرتکبین آن اضافه شده است، فعالیت های نگران کننده مجرم‌هایی هست که از رمزارزها برای فعالیت‌های غیرمجاز خود مانند: پولشویی با استفاده از بیت کوین، تامین مالی تروریسم و فرار مالیاتی سوء استفاده می‌کنند.
خبرهای متعددی در باب پولشویی با استفاده از بیت کوین منتشر شده است. به عنوان مثال، اردیبهشت ۱۳۹۸( ۲۴ آوریل ۲۰۱۹) پلیس برزیل اعلام کرد مردی را دستگیر کرده که در آزمایشگاه مواد مخدر به‌طور مخفیانه مشغول به فعالیت بوده و از بیتکوین برای پولشویی استفاده می‌کرده است. در این آزمایشگاه به‌طور مخفیانه بیتکوین ماین می شد و برای قاچاق مواد مخدر از سوی فرد مظنون به کار میگرفتند.
پولشویی در بیتکوین چگونه انجام می‌شود؟
به علت ویژگی مجهول و ناشناخته که در بالا به آن اشاره شد، امکان پولشویی با استفاده از بیت کوین وجود دارد. در هر تراکنش، نشانی فرستنده و گیرنده بیتکوین ثبت می‌شود. این نشانی مربوط یک شخص می باشد ولی برای بدست آوردن آن نیازی به ارائه هویت از سوی او نمی باشد.
بنابراین هر فردی می‌تواند به کمک برنامه‌های کیف پول یک یا چندین نشانی بدست آورده و با آنها اقدام به مبادله و جا به جایی بیتکوین کند. تنها در صورتی هویت فرد مشخص خواهد شد که در صرافی اقدام به مبادله بیت‌کوین‌ها کرده یا یکی از طرف‌های معامله، هویت وی را درخواست کرده باشد، در غیر این صورت، فرد می‌تواند در معامله ای شرکت کرده، بدون آنکه محرز شود.
چنانچه صرافی رمزارز بر اساس قوانین و مقررات تعیین شده عمل نکند (مثلاً، رویه‌های ضد پولشویی و شناسایی مشتری را به کار نگیرد، مانند کنترل هویت) از این صرافی‌ها می‌توان برای تمیز کردن بیت کوین‌های کثیف استفاده کرد.
علاوه بر بیتکوین، در سایر رمزارزهای شبه‌‌گمنام مانند اتریوم، ریپل، بیت‌کوین‌کَش و… نیز امکان پولشویی وجود دارد.
برخی دیگر از رمزارزها از روش‌های پیچیده تری برای تامین گمنامی کامل استفاده می‌کنند، مانند مونرو، دَش و زیکش. در این رمزارزها نیز امکان ردگیری هویت افراد در معاملات وجود نخواهد داشت.
علاوه بر این ویژگی مجهول در بیتکوین که امکان پولشویی را فراهم می‌کند، سرویس‌های رد اثر در بیتکوین نیز شرایط ایجاد جرم مذکور را ایجاد می‌کنند. این سرویس‌ها رمزارز کثیف را از طریق انتقال بین نشانی‌های گوناگون، پیش از آنکه این مقدار به فرد دیگری منتقل شود، تمیز می‌کنند.
این سرویس‌ها به طور متعارف رایگان نیستند و یک تا ۳ درصد از رمزارزی را که رداثر می‌کنند، شارژ می‌کنند که استفاده از این روش ریسک بالایی دارد.
ازآنجا که تمامی تراکنش‌های رمزارزها در دفتر حساب توزیع‌شده ثبت می‌شوند و به دلیل وجود فرآیند شناسایی مشتری و وجود روش‌های پیشرفته برای ردگیری مجرم‌ها روی بستر رمزارزها، با وجود آنکه بیشتر رمزارزها شبه گمنام یا گمنام هستند و هویت افراد به نشانی هایشان ماحق نشده است و همچنین به دلیل آنکه همه صرافی‌ها مطابق با قانون عمل نمی‌کنند، از طریق سرویس‌های رداثر، می‌توان ادعا کرد به لطف بلاک چین، ارزهای رمزنگاری‌شده در مقایسه با پول‌های واقعی به طور ذاتی ظرفیت کمتری برای پولشویی خواهند داشت.
وجود چه ویژگی در رمزارزها باعث می‌شود این پول‌ها مستعد سوء‌استفاده (پولشویی) شوند؟
همان طور که در بالا توضیح داده شد، به علت خصیصه نا مشخص بودن رمزارزها، امکان پولشویی توسط این پول‌ها وجود دارد. در هر تراکنش، تنها نشانی فرستنده و گیرنده آن ثبت می‌شود و لزوماً هویت افراد به نشانی‌هایشان متصل نشده است و همچنین امکان برقراری اتصال بین تراکنش و کاربر وجود ندارد، پولشویی با استفاده از بیت کوین و دیگر رمز ارزها امکان پذیر است.
آیا راهکاری وجود دارد که در جهت سازکار انتقال رمزارزها آن ها را به کار گرفت تا امکان پولشویی کم شود؟
راهکار مبارزه با رمزارزها از طریق اجرای مقررات شناسایی مشتری در صرافی‌ها یا از سمت طرف‌های معامله است. هنگامی که هویت افراد در صرافی‌ها به‌طور کامل ثبت شود، آنگاه امکان مبارزه با پولشویی با استفاده از بیت کوین نیز فراهم می گردد.
علاوه بر این روش‌های هوشمندی وجود دارد که امکان ردگیری زنجیره تراکنش‌ها را فراهم کرده و از ردپاهای بدست آمده در جهت پیگرد مظنون‌های جرائم روی بستر بیت کوین یا سایر رمزارزها استفاده می‌کنند.
مقدار پولشویی با استفاده از بیت کوین و دیگر رمزارزها در مقایسه با ارزهای سنتی چه میزان بیشتر است؟
به موجب آماری که از سوی وال استریت ژورنال مهر ۱۳۹۷(سپتامبر ۲۰۱۸) منتشر شده، حدود ۹۰ میلیون دلار از دارایی های مشکوک مجرم‌ها از طریق پورتال‌های رمزارز بمدت دو سال پولشویی شده، به عنوان مثال، بیتکوین به رمزارز غیرقابل ردگیری مونرو تبدیل شده است.
پولشویی از سوی صرافی‌هایی انجام شده که در برابر جمع‌آوری مدارک هویتی کاربران نیز مقاومت کرده‌اند.
از سویی در مهر ۱۳۹۷(سپتامبر ۲۰۱۸)، گزارش دیگری از سوی بانک دانمارکی منتشر شده که جزییات پولشویی ۲۰۰ بیلیون یورویی را در فعالیت‌های مشکوک در چند سال گزارش کرده است.
این رقم به طور تقریبی ۲۵.۰۰۰ مرتبه بیش از رقم پولشویی با استفاده از بیت کوین و دیگر رمزارزها و حتی کل ارزش فعلی رمزارزهای موجود است. رمزارزها بدون شک یکی از گزینه‌های انتخابی مجرم‌ها برای پولشویی می باشند، اما اولین و آخرین گزینه برای آن ها نخواهد بود.
با چه رمزارز یا رمزارزهایی بیشتر مرتکب عمل پولشویی می شوند؟
با رمزارزهای بی نام و نشانی مانند، مونرو، دش و زیکش هویت طرف‌های تراکنش حفظ شده و پولشویی به آسانی صورت می گیرد.
خطر پولشویی با استفاده از بیت کوین و سایر رمزارزها در کشور ما به چه میزانی جدی است؟
تراکنش‌های رمزارزی و بازیگران رمزارزی محدود به مرزها نیستند. بنابراین برای مبارزه با پولشویی، تامین مالی تروریسم و فرار مالیاتی به موجب رمزارزها، عملکرد و قانون گذاری در سطح ملی لازم است حتی مناسب تر است فعالیت در این حوزه در سطح بین‌المللی انجام شود، به‌عنوان مثال، از سوی اداره جرائم و مواد مخدر UN، گروه FATF و Egmont، برای اِعمال موفق قوانین مبارزه با پولشویی.
آیا در جهت مقابله با پولشویی و فرار مالیاتی با رمزارزها قوانین و مقرراتی در دست تصویب است یا خیر؟
امروزه در کشورهای گوناگون مانند: امریکا، اتحادیه اروپا و… قوانین و مقرراتی لحاظ شده است که بر اساس آن مبادله کالا با بیتکوین و سایر رمزارزها شامل قانون ضدپولشویی(AML) و شناسایی مشتری (KYC) است.
هم چنین در کشورما هم برمبنای مقررات اعلام شده از سوی بانک مرکزی، صرافی‌های دارای مجوز از بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، از احراز شرایطی که از سوی بانک مرکزی اعلام می گردد، مجاز به ارائه خدمات صرافی رمزارز هستند.
علاوره بر این نگهداری از رمزارزها از سمت و سوی اشخاص حقیقی و حقوقی تابع مقررات عمومی قوانین ارزی است.
نحوه عملکرد کیف پول رمزارزی تنها محدود به ذخیره و انتقال رمزارز خواهد بود و تعبیه راهکارهای خرید کالا یا خدمات و ارائه خدمات ارزش افزوده در داخل کشور با استفاده از رمزارزها در کیف پول‌های رمزارزی ممنوع است.
چند نکته درباره پولشویی با استفاده از بیت کوین
۳ مسئله درباره رمز ارزها در کشور ایران وجود دارد:
۱- فعالیت‌های غیرمجاز انجام شده از سوی افراد و صرافی‌ها برای مبادله رمزارزها
۲- امکان پذیر نبودن مبادله کالا با رمزارزها در داخل کشور
۳- امکان مبادله کالا با رمزارزها خارج از کشور و انتقال غیرقانونی آن به داخل
این سه مسئله فوق در کنار یکدیگر موجب پیگیری و کنترل بیشتر بر اجرای مقررات مربوط به رمزارزها در داخل کشور می شوند.