در این نوشتار از مجموعه نکات و دانستنی های حقوقی خانواده دادمان انواع مهریه زوجه را مورد بررسی قرار می دهیم. مهریه یا صداق که در زبان فارسی به آن کابین نیز گفته می شود به مالی گویند که زوجه بر اثر ازدواج مالک ان می گرددو زوج متعهد به تادیه آن می باشد.مهریه از فقه وارد حقوق خانواده گردیده است و در حقوق کشور های دیگر نمی توان یافت.
مهریه چیست؟
مَهریه مالی است که شوهر در ضمن عقد ازدواج، مکلف می شود به نشانه صداقت و احترام به همسر خود پرداخت کند. مهریه یکی از اصلی ترین شروط عقد نکاح است و اگر زن و شوهر توافق کنند که زوجه مهریه نداشته باشد، چنین توافقی باطل است. اصولا مهریه عندالمطالبه می باشد. این به معنای این است که اگر برای پرداخت مهریه مهلتی تعیین نشده باشد، زن هرگاه که خواست می تواند پرداخت مهریه را از شوهر، مطالبه نماید. به علاوه این که زن نسبت به مهریه حق حبس دارد. یعنی تا پیش از این که مهریه را دریافت نکرده می تواند از انجام وظایف زناشویی خود مثل برقراری رابطه جنسی با همسر، خودداری کند. البته باید توجه داشت که حق حبس با یک بار تمکین به وظایف زناشویی ساقط می شود و زن، دیگر نمی تواند به استناد عدم پرداخت مهریه از جانب شوهر، دیگر تمکین نکند.
انواع مهریه زوجه از نظر تعیین مهر در نکاح
نوع و مقدار مهریه ممکن است از ابتدا معین باشد. در این صورت زن به محض ایجاد عقد مالک مهریه می شود و می تواند آن را هرگاه بخواهد از شوهر مطالبه کند. در این حالت، نحوه مالکیت زوجه بر مهریه، بسته به این که مهریه عین معین یا مال کلی باشد متفاوت است. منظور از عین معین مالی است که در بیرون به جسم خاصی اشاره دارد و معلوم است.
انواع مهریه زوجه چه مواردی است؟
مهر المسمی :
هر گاه میزان مهریه در عقد نکاه تعیین گردد به آن مهر المسمی گویند به عبارت دیگر مهر المسمی مال معینی است که به عنوان مهریه با توافق زوجین تعیین می شود یا شخص دیگری که زوجین انتخاب میکنند معین شده و در سند نکاحیه نیز درج می گردد. ماهیت مهر المسمی(وکیل مطالبه مهریه ولنجک) میتواند عین معین نظیر خانه زمین ویلا باغ و یا منفعت نظیر سکونت در مدت معین در منزل باشد و حتی عملی که دارای ارزش اقتصادی می باشد نیز می توان به عنوان مهریه تعیین گردد.
مهرالمسمی به معنای مهریه ای است که توسط طرفین ازدواج یا شخص ثالثی به توافق آنها، تعیین می شود. اصطلاحاً مهرالمسمی مهریه ای است که از نوع و میزان آن در عقد نکاح، اسم برده شده باشد. مهرالمسمی در حدود شرعی و قانونی ممکن است هر مالی اعم از عین و منفعت باشد. همچنین مهرالمسمی ممکن است مال کلی مثل سکه های طلای امامی باشد.
مهر المثل:
مهر المثل مهری است که در عقد نکاح و یا به موجب قرارداد تعیین نشده است بلکه با توجه به عرف و عادت و و وضع زن از لحاظ سن,زیبایی,تحصیلات,موقعیت اجتماعی و خانوادگی زوجه تعیین می گردد.
در شرایطی که مهریه زن پیش از این تعیین نشده باشد و مرد ملزم به پرداخت مهریه شود، مهرالمثل تعیین می گردد. مهرالمثل در قرارداد تعیین نمی شود و با توجه به شرایط مندرج در ماده ۱۰۹۱ قانون مدنی توسط دادگاه تعیین می گردد.
بر اساس قانون مدنی در موارد ذیل زن مستحق مهر المثل است:
۱-هرگاه مهریه زن در عقد نکاح تعیین نشده باشد و قبل از تراضی زوجین بر مهر بین آنها نزدیکی واقع شود.
۲-هر گاه عدم تعیین مهر(انواع مهریه زوجه) در عقد شرط شده باشد و قبل از تراضی بر مهریه نزدیکی واقع شود.
۳-هرگاه توافق طرفین بر مهر المسمی به جهتی باطل گرددو یا چنانچه مال تعیین شده مجهول باشد و یا از مالیت افتاده باشد.
۴-هرگاه نکاح باطل بوده و زن جاهل به آن باشد و نزدیکی واقع شده باشد.
شرایط محاسبه مهرالمثل
در برخی از موقعیت های خاص، به جای پرداخت مهرالمسمی که به معنای مهریه ای است که طرفین پیش از آن بر سر نوع و میزان آن توافق نموده اند، کار به تعیین مهرالمثل می کشد. مهرالمثل به معنای مالی است که عرفاً برای زن، با توجه به شرایط زندگی او تعیین می شود. به موجب ماده فوق الذکر، در تعیین مهرالمثل شرایط زن از جهت شرافت خانوادگی و سایر ویژگی های شخصی، عرف معمول محل، وضعیت مهریه دیگر زنان هم کیش زن اعم از نزدیکان و بستگان وی در نظر گرفته می شود.
تفاوت مهرالمثل و مهرالمسمی چیست؟
اصلی ترین تفاوت مهرالمثل و مهرالمسمی این است که مهرالمثل به توافق طرفین ازدواج نرسیده و آن را دادگاه تعیین می کند. در حالی که در مورد مهرالمسمی زن و شوهر پیش از این توافق کرده اند. معمولاً زمانی که مهرالمسمی تعیین نشده باشد، نوبت به تعیین مهرالمثل می رسد. دیگر تفاوت مهرالمثل و مهرالمسمی در موقعیت های حقوقی خاصی است که ممکن است در طول یک ازدواج به وقوع بپیوندد. اگر نکاح باطل به دلیلی مثل اشتباه باطل بوده و بین زن و مرد نزدیکی صورت گرفته باشد، مرد موظف به پرداخت مهرالمثل می شود. البته این امر منوط به این است که زن از بطلان نکاح آگاهی نداشته باشد. در صورتی که زن به بطلان نکاح آگاه باشد، هیچ مهریه ای به وی تعلق نخواهد گرفت.
دیگر تفاوت مهرالمثل و مهرالمسمی این است که اگر زوجین مهریه را تعیین نکرده و نزدیکی کرده باشند، مهرالمثل ثابت می شود و دیگر نوبت به تعیین مهرالمسمی نخواهد رسید. شایان توجه است که چنانچه یکی از طرفین قبل از تعیین مهریه و پیش از نزدیکی فوت کند، هیچگونه مهری به زن تعلق نمی گیرد
مهر المتعه:
هرگاه در عقد نکاح مهر ذکر نشده باشد و شوهر قبل از نزدیکی و تعیین مهر، زن خود را طلاق دهد زن مستحق مهر المتعه است در مهر المتعه، وضعیت اقتصادی و استطاعت مالی شوهر جهت تعیین مقدار آن مورد لحاظ قرار می‌گیرد.مهرالمتعه(انواع مهریه زوجه) به مانند مهر المثل زمانی تعیین میگردد که در عقد نکاح مهریه تعیین نشده است.
شرایط مالی که به عنوان مهریه تعیین میگردد چیست؟
۱-مهریه باید مالیت داشته و دارای ارزش اقتصادی باشد.
۲-مهریه باید قابل تملک توسط زوجه باشد.
۳-هرگاه مهریه عین معین باشد باید در زمان عقد موجود باشد.
۴-مالی که مهریه قرارداده می شود باشد ملک شوهر باشد و یا شوهر ماذون از مالک باشد.
۵-مهریه باید معین باشد و نمیتواند مردد بین دو چیز باشد.
۶-مهریه باید منفعیت عقلایی مشروع داشته باشد.
۷-شوهر باید قدرت بر تسلیم مهریه داشته باشد وگرنه تعیین مهریه درست نمی باشد.
پاره ای نکات در خصوص مهریه
۱-زن می تواند تا زمانی مهریه(انواع مهریه زوجه) به او تسلیم نشده از انجام وظایف زناشویی امتناع کند.
۲-به مجرد عقد زوجه مالک مهریه می شود و میتواند هر نوع تصرفی در آن نماید ولی این مالکیت نسبت به نصف مهریه متزلزل است و موقوف به نزدیکی می باشد و در صورت نزدیکی بین زوجه زن مالک تمام مهریه میگردد.
۳-زمانی که مهریه وجه رایج باشد متناسب با تغییر شاخص قیمت سالانه زمان تادیه نسبت به سال اجرای عقد که توسط بانک مرکزی تعیین تعیین میگردد محاسبه و پرداخت می گردد.
۴-زوجین می توانند تعیین مهریه را به شخص ثالث واگذار نمایندکه به ان تفیض مهریه گویند.
۵-زوجه با فوت شوهر مستحق تمام مهرالمسمی می باشد حتی اگر نزدیکی هم انجام نشده باشد.
۶- جهت محاسبه مهریه به نرخ روز به سایت مرکز ارتباطات مردمی قوه قضاییه مراجعه نمایید.
محاسبه مهریه در اپلیکیشن دادمان
موسسه حقوقی سروش نافع دادمان (شعبه مرکزی کرج) با همکاری تیمی قدرتمند و متعهد متشکل از حقوقدانان مجرب، وکلای پایه یک دادگستری، قضات بازنشسته، اساتید دانشگاه و کارشناسان در حوزه های مختلفی از جمله خانواده و ثبت و صنایع و مالی و کیفری و حسابداری با هدف ارائه خدمات گسترده مشاوره حقوقی و داوری و قبول انواع وکالتهای حقوقی و کیفری و خانوادگی در چارچوب قوانین و مقررات جمهوری اسلامی ایران و در راستای تکریم ارباب رجوع اقدام به راه اندازی اپلیکیشن دادمان کرده است و یکی از بخشهایی که در این اپلیکیشن با استقبال زیاد کاربران روبرو شده بخش محاسبه مهریه میباشد. برای دریافت لینک اپلیکیشن و نصب آن روی عکس زیر کلیک کنید:
