مجازات قاتل در صورت رضایت شاکی چیست؟ به منظور آگاهی از مجازات قتل عمدی، تروق قانون مجازات اسلامی و مواد مربوط به قتل عمد کفایت می‌کند. ولی برخی مواقع نیز امکان دارد اولیا دم مقتول با گذشت از قصاص و یا عمدتا عدم تقاضای قصاص قاتل، اسباب رهایی قاتل را از مرگ مهیا سازند. نکته قابل توجه در خصوص تعیین مجازات قتل عمد در صورت رضایت شاکی خصوصی و یا عدم شکایت و تقاضای قصاص، امکان عدم تعیین مجازات برای قاتل می‌باشد.
مواردی مثل انگیزه شرافتمندانه در ارتکاب قتل، کهولت سن و ناتوانی قاتل یا بیماری او و همچنین عدم توانایی کیفری زندان و یا احراز نشدن بیم تجری مرتکب یا سایرین امکان دارد از موارد معافیت از کیفر باشد.
آیا با رضایت اولیای دم و گذشت ایشان قاتل از زندان آزاد می‌گردد؟
مجازات قاتل: هر زمان شخصی که مرتکب قتل عمد گردیده و اولیای دم اعلام رضایت کنند، چنانچه عمل وی باعث اخلال در نظم جامعه گردد و یا بیم آن رود که سایرین نسبت به قانون متجری گردند دادگاه حق دارد قاتل را به حبس از ۳ الی ۱۰ سال محکوم کند. تفاوتی ندارد که رضایت اولیای دم پس از صدور حکم قصاص باشد یا پیش از آن و حتی بعد از صدور حکم قصاص و قطعیت حکم.
بنابراین در صورتی که اولیای دم رضایت دهند دادگاه کیفری استان، قاتل را به لحاظ جنبه عمومی جرم محاکمه خواهد کرد که البته در دیوان عالی کشور این رأی قابل اعتراض و تجدیدنظرخواهی خواهد بود.
چنانچه فرزند مقتول صغیر باشد تکلیف قصاص یا دریافت دیه چیست؟
- در چنین مواردی ولی کودک با رعایت مصلحت او حق تقاضای قصاص مصالحه و گذشت را خواهد داشت. علاوه بر این می‌تواند تا موقع بلوغ یا دریافت حکم رشد طفل، منتظر بمانند.
- ولی در صورتی که برخی از اولیای دم کبیر و عاقل و متقاضی قصاص قاتل باشند، حق دارند مرتکب را قصاص کنند.
- در صورتی که ولی صغیر یا مجنون خواهان تامین سهم دیه کودک باشد می‌بایست بر اساس خواسته او عمل شود. در این شرایط اشخاصی که خواهان قصاص هستند می‌بایست سهم دیه صغیر را تامین کنند.
- جنین و طفلی که هنوز به دنیا نیامده است در شرایطی دم محسوب می‌گردد که زنده متولد گردد.
- در مواردی که مقتول ولی دم نداشته یا ولی دم صغیر و مجنون بوده و یا ولی قهری نداشته و همینطور در شرایطی که ولی دم شناخته نشود، یا دسترسی به او امکان‌پذیر نباشد مقام رهبری ولی وی به حساب می‌آید و رئیس قوه قضاییه با استیذان رهبر در صورت موافقت ایشان، اختیار را به دست داستان‌های مربوطه تفویض می‌نماید.
چه افرادی اولیای دم و صاحب حق قصاص محسوب می‌شوند؟
مجازات قاتل: به موجب ماده ۳۵۱ قانون مجازات اسلامی: «ولی دم، همان ورثه مقتول هستند. اما زوج یا زوجه هر چند که در شمار ورثه قرار دارند، حق درخواست قصاص برای آنها متصور نیست.» در صورتی که حق قصاص به هر دلیلی به دیه تبدیل شود یا به مالی مصالحه گردد، همسر مقتول هم از آن ارث می‌برند.
چنانچه برخی از اولیای دم متقاضی قصاص و برخی دیگر خواهان دیه باشند همسر مقتول از سهم دیه افرادی که خواهان دیه می‌باشند ارث خواهد برد.
چنانچه در گذشت مشروط، قاتل به تعهد خود عمل نکند چه راهکاری وجود دارد؟
چگونه از خانواده مقتول رضایت بگیریم: بر اساس ماده ۳۶۲ قانون مجازات اسلامی: «پس از مصالحه یا گذشت مشروط اگر مرتکب حاضر و یا قادر به پرداخت وجه المصالحه یا انجام دادن تعهد خود نباشد یا شرط محقق نشود حق قصاص همچنان حفظ خواهد بود.»
در این شرایط پرونده به منظور بررسی به همان دادگاه ارجاع داده خواهد شد جز آنکه موضوع شامل فرض انجام دادن تعهد هم باشد. رجوع از گذشت قابل قبول نبوده و چنانچه اولیا دم بعد از گذشت اقدام به قصاص قاتل کنند، خود در صورت مطالبه اولیای دم قصاص می‌گردند.
رضایت و عدم رضایت در قتل غیرعمد چه تاثیری دارد؟
قتل غیرعمد و تاثیر رضایت در روند رسیدگى به آن بدین صورت است:
در دعاوی که موضوع آن قتل غیرعمد می‌باشد، در صورت رضایت شاکى پرونده قتل غیرعمد که ممکن است بر اثر تصادف بوده باشد، متوقف نشده و مختومه اعلام نمى‌شود. زیرا قتل غیرعمد یا شبه عمد غیرقابل گذشت می‌باشد. هرچند که با شکایت شاکى آغاز مى‌گردد اما با رضایت وی مختومه نمى‌گردد و دادستان با عنوان مدعى‌العموم امر تعقیب و رسیدگى و اجراى حکم را انجام خواهد داد.
نکته: در پروندهایى که موضوع آن قتل غیرعمد می‌باشد رضایت شاکى تنها به لحاظ تخفیف یا تعدیل در حبس تاثیر خواهد داشت. در خصوص عدم رضایت شاکى، فرد قادر است با پرداخت دیه از طریق بیمه، پرونده را متوقف کند و لزومی به رضایت شاکى نبوده و مرتکب ملزم می‌باشد که مجازات حبس را تحمل نمایا.
اگر اولیای دم چند نفر باشند و عده‌ای از آنها خواستار قصاص و عده دیگر خواهان دیه باشند چه باید کرد؟
در صورتی که اولیای دم متعدد باشند موافقت تمامی آنها جهت قصاص لازم بوده و در صورتی که همگی خواهان قصاص باشند. قاتل قصاص خواهد شد و چنانچه برخی از آنها خواهان قصاص و عده‌ای خواهان دیه باشند. فرد یا افرادی که خواهان قصاص هستند. زمانی می‌توانند قصاص کنند که سهم دیگر اولیای دم را که خواهان دیه می‌باشند. پرداخت کنند و در صورتی که برخی از اولیای دم به صورت رایگان عفو نمایند. سایرین قادرند بعد از پرداخت سهم عفوکنندگان به قاتل، وی را قصاص کنند.
با مرگ هر کدان از اولیای دم در هر مرحله از رسیدگی کیفری به پرونده. (خواه در دادسرا و خواه در دادگاه) حق اجرای قصاص به وراث متوفی منتقل می‌گردد. و در حقیقت آنها دارای همان حقی که جهت قصاص یا عفو مورث شان داشته، هستند.
اگر یک یا چند نفر از اولیای دم که حق قصاص دارند پیش از قصاص قاتل، فوت کنند، قصاص ساقط می‌شود؟
با فوت هر کدام از اولیای دم در هر مرحله از رسیدگی کیفری به پرونده. (خواه در دادسرا و خواه در دادگاه) حق اجرای قصاص به وراث متوفی منتقل می‌گردد. و در حقیقت همان حقی را که جهت قصاص یا عفو مورث شان داشته، آنها دارا می‌باشند.
چنانچه قاتل پس از ارتکاب جنایت و قتل عمد فرار کند آیا قصاص تبدیل به دیه می‌شود؟
در صورتی که قاتل فرار کند و تا موقع فوت به وی دسترسی نباشد. بعد از مرگ قاتل، قصاص تبدیل به دیه خواهد شد و وراث وی می‌بایست به خانواده مقتول دیه پرداخت کنند. ولی در صورتی که قاتل بعد از انجام قتل و تا پیش از آنکه مرگ وی فرا رسد. فرار نکرده باشد وراث او مسئولیتی جهت پرداخت دیه نخواهند داشت.
به این معنی که فرار قاتل و دسترسی نداشتن. به وی تا موقع مرگ باعث خواهد شد تا بعد از مرگ، وراث وی مسئول پرداخت دیه به ورثه مقتول باشند. باداین حال می‌بایست توجه داشت دیه ابتدا از مال قاتل پرداخت می‌گردد و چنانچه مالی نداشته باشد. از اموال خویشان نزدیک وی پرداخت می‌گردد و در صورتی که خویشاوندی نداشته باشد. و یا اینکه نزدیکان وی توانایی مالی نداشته باشند، از طریق بیت‌المال پرداخت دیه صورت می‌گیرد.
آیا چنانچه مقتول پیش از فوت، قاتل را ببخشد اثری دارد؟
در صورتی که مقتول پیش از مرگ خود اعلام گذشت. نماید و قاتل را از قصاص عفو کند حق قصاص از وراث وی ساقط خواهد شد و اولیای دم حق ندارند بعد از مرگ مورث‌شان. درخواست قصاص نمایند و حتی برخی معتقد هستند. که چنانچه مقتول پیش از فوت، قصاص و دیه را ببخشد و قاتل را عفو نماید، وراث حتی حق مطالبه دیه هم نخواهند داشت.
در نهایت هر شخصی مرتکب قتل عمد گردد. و شاکی نداشته یا شاکی دارد اما از قصاص گذشت نموده باشد. و یا به هر دلیل قصاص نگردد. در صورتی که اقدام او سبب اخلال در نظم و صیانت و امنیت جامعه یا بیم جری مرتکب یا سایرین شود. دادگاه مرتکب را محکوم به حبس از ۳ تا ۱۰ سال می‌کند.
هر زمان شخصی که مرتکب قتل عمد گردیده. و اولیای دم اعلام رضایت کنند، چنانچه عمل وی باعث اخلال در نظم جامعه گردد و یا بیم آن رود که سایرین نسبت. به قانون متجری گردند دادگاه خق دارد قاتل را به حبس از ۳ الی ۱۰ سال محکوم کند. تفاوتی ندارد که رضایت اولیای دم پس از صدور حکم قصاص باشد. یا پیش از آن و حتی بعد از صدور حکم قصاص و قطعیت حکم.
بنابراین در صورتی که اولیای دم رضایت دهند. دادگاه کیفری استان، قاتل را به لحاظ جنبه عمومی جرم محاکمه خواهد. کرد که البته در دیوان عالی کشور این رأی قابل اعتراض و تجدیدنظرخواهی خواهد بود.