امروز شغل و درآمد زنان و استقلال مالی زن یکی از موضوع‌هایی است که به آن اهمیت زیادی داده می‌شود. علاوه بر این که بانوان برای درآمد و گاهی کسب موقعیت اجتماعی تلاش می‌کنند، برخی خانواده‌ها نیز به این موضوع اهمیت داده، دنبال کسب شغل مناسب و استقلال مالی برای زنان و دختران در جامعه هستند.استقلال مالی زن فقط در اشتغال خلاصه نمی شود و منابع مالی دیگر از جمله: ارث، هدیه، مهریه و… را نیز شامل می شود. در این نوشتار از مجله حقوقی دادمان به این موضوع می پردازیم.
بر اساس ماده ۱۱۱۸ قانون مدنی، زن مستقلاً می‌تواند در دارایی خود هر تصرفی را که می‌خواهد، داشته باشد.
استقلال مالی زن در حقوق ایران
در حقوق ایران، اموال زن و مرد، دارایی مشترک را تشکیل نمی‌دهد، بلکه اموال هر یک از زوجین مستقل و جدا از اموال دیگری است. بنابراین زن در حقوق ایران و نیز از منظر دین از نظر مالی مستقل است و می‌تواند در اموال خود همچون حقوق دریافتیش در صورت شاغل بودن، اموالی که به وی ارث می‌رسد یا حاصل زحمت خودش است یا حتی اموالی که شوهرش به وی داده است و به طور کلی هر مال دیگری غیر از این موارد، مانند جهیزیه خود، به طور آزادانه تصرف کند و هرگونه عمل مادی یا حقوقی همچون فروش یا اجاره یا امثال اینها را نسبت به آن انجام دهد.
کار اقتصادی زن نیز در زمره اموال وی در بحث استقلال مالی زن محسوب می‌شود، بنابراین مطابق قانون وی مجبور نخواهد بود کار را به رایگان در اختیار شوهر بگذارد، مگر کاری که بر حسب عرف و عادت، و از باب حسن معاشرت یا معاضدت و کمک، وظیفه زن محسوب شود که در این حالت زن مجوزی برای مطالبه مزد یا اجرت بابت این اعمال نخواهد داشت.
استقلال مالی زن در اسلام
در حقوق اسلام زن می‌تواند برای کارهایی که در منزل شوهر و به امر او انجام می‌دهد، از وی اجرت و حق‌الزحمه مطالبه کند. البته اگر زن قصد تبرع داشته یعنی قصد داشته باشد به طور رایگان و افتخاری کارهای خانه را انجام دهد، مستحق حق‌الزحمه یا اجرت نخواهد بود. از این رو، قانونگذار در بحث استقلال مالی زن دادگاه را مکلف کرده است در صورتی که درخواست طلاق از جانب شوهر باشد و نیز اینکه تقاضای مزبور ناشی از تخلف زن از وظایف همسری یا سوء اخلاق وی نباشد، به درخواست زن مبنی بر مطالبه حق‌الزحمه کارهایی که شرعاً به عهده وی نبوده و به دستور زوج انجام داده، ترتیب اثر داده و اجرت‌المثل اینگونه کارها را محاسبه و به پرداخت آن حکم کند.
اما نکته قابل ذکر این است که قاعده استحقاق زن نسبت به اجرت‌المثل کارهایی که به دستور شوهر انجام می‌دهد، نمی‌تواند منحصر به مورد طلاق باشد، بلکه یک قاعده کلی است که در موارد دیگر نیز قابل اعمال است.
نکته‌ای که درباره استقلال مالی زن باید به آن اشاره کرد، آن است که توانایی مالی زوجه مانع و نافی حق وی مبنی بر مطالبه نفقه از زوج نخواهد بود. به عبارتی دیگر شوهر حق هیچگونه مداخله در اموال و دارایی زن را ندارد و حتی ریاست وی بر خانواده نیز چنین اختیاراتی را برایش ایجاد نخواهد کرد.