اعتراض ثالث به معنای اینکه همه انسان‌ها در همه مراحل زندگی اشتباه می‌کنند و قضات دادگاه نیز از این قضیه مستثنی نیستند. هیچ کسی از آینده باخبر نیست و نمی‌تواند آن را پیش بینی کند. رای قاضی براساس اطلاعات منابع مختلفی است که دریافت می‌کند، توجه داشته باشیم که ممکن است وضعیت افرادی بخاطر رای قاضی دگرگون شده و خساراتی را متحمل شوند یا حتی حقوق شهروندی آن ها نیز سلب گردد.
بنابراین این اشخاص می‌توانند نسبت به رای قاضی معترض باشند و این یکی از مهم‌ترین روش ها نسبت به رای دادگاه است و باعث می‌شود تا قاضی در دادگاه بعدی دقت بیشتری به خرج داده و رای خود را با اطلاعات کامل‌تری صادر کند. در این مقاله شما را با اعتراض ثالث و نحوه و اجرای آن و نتایج و اثراث این نوع اعتراض آشنا می کنیم.
معنا و مفهوم اعتراض ثالت
افراد می‌توانند در موارد خاصی به رای قاضی اعتراض کنند تا او بتواند رای خود را تصحیح کند و بدین ترتیب دیگر حق افراد ضایع نخواهد شد. مهم‌ترین روش‌های اعتراض به رای دادگاه، تجدیدنظر خواهی و فرجام خواهی است. اصحاب دعوا که همان خواهان یا خوانده دعوا هستند نسبت به رای قاضی اعتراض داشته و از رای صادره هیچ گونه رضایتی ندارند می توانند با این روش‌ها، درخواست تجدیدنظر در رای دادگاه کنند.
تا بدین جا متوجه شدیم که اصحاب دعوا می‌توانند نسبت به رای دادگاه اعتراض کنند ولی اگر کسی به غیر از این افراد نسبت به رای دادگاه معترض باشد با چه راهکارهایی میتواند نظر خود را نسبت به رای دادگاه بیان کند. آیا می‌توان انتظار داشت که این چنین امری محقق شود؟
نهادی به نام اعتراض ثالت در همین زمینه شکل گرفته است. اشخاصی که نسبت به رای دادگاه معترض هستند می توانند به این نهاد مراجعه کرده و دادگاه وظیفه دارد که اعتراضات این افراد را بررسی کند. بررسی اعتراضات افراد به لحاظ قانونی و حقوقی، براساس شرایط خاصی است.
زمانی که قاضی رای خود را صادر می‌کند، این رای فقط بر خواهان و خوانده تاثیرگذار بوده و در مورد وضعیت افراد دیگر تاثیرگذار نیست و به همین دلیل تنها خواهان و خوانده می‌توانند نسبت به رای قاضی معترض باشند و وضعیت اشخاص دیگر که همان اشخاص ثالث هستند چندان دستخوش تغییرات نخواهد شد. اما با این حال رای دادگاه ممکن است بر وضعیت افراد دیگر که در دعوای حقوقی بین خواهان و دخالتی ندارند، متاثر از رای دادگاه باشد.
مثالی در رابطه با اعتراض ثالت
به طور مثال فرض کنید که آقای «الف» از آقای «ب» به دادگاه شکایت می‌کند و ادعا می کند که خانه‌ای که آقای «ب» در آن سکنی گزیده متعلق به اوست. دادگاه با مدارک و شواهدی متوجه می‌شود که ادعای آقای «الف» کاملا درست است و خانه به آقای «الف» تعلق دارد، اما در این بین خانم «ج» که خواهر آقای «الف» است متوجه رای دادگاه شده و متوجه می شود که بخشی از خانه که همان ارث پدری است به برادرش تعلق گرفته است.
رای دادگاه که به دو نفر «الف» و «ب» صادر شده، از طرف دیگر بر وضعیت حقوقی «ج» هم تاثیرگذار است. خانم «ج» در این بین احساس می‌کند که حقوق او پایمال شده، خانم «ج» در این چنین شرایطی چکاری میتواند بکند و اوضاع خود را سامان ببخشد؟
خانم ج میتواند نسب به رای دادگاه معترض باشد و به اصطلاح اعتراض ثالث کند. اعتراض خانم«ج» در این چنین وضعیتی به معنای شکایت از رای دادگاه است. شخص ثالت به کسی گفته می‌شود که طرف دعوای خواهان یا خوانده نباشد.
شما با اعتراض ثالث می‌توانید نسب به رای صادره دادگاه معترض باشید. چه کسانی می‌توانند از اعتراض ثالث استفاده کنند، آیا هر کسی که به رای دادگاه معترض باشد میتواند از اعتراض ثالث استفاده کند؟
افراد شایسته برای اعتراض ثالث
در صورتی که فردی ویژگی‌های ذیل را داشته باشد میتواند نسبت به رای دادگاه معترض باشد:
- ثالث بودن فرد باید احراز شود، و نباید یکی از طرفین دعوای خواهان یا خوانده باشد. اصحاب دعوا می‌توانند با روش‌هایی مانند تجدیدنظرخواهی به رای دادگاه معترض باشند. اعتراض ثالث مختص اشخاص ثالث بوده که در دعوا و شکایت خواهان و خوانده بی طرف هستند و مشتکی عنه نیستند ولی رای دادگاه وضعیت زندگی آنان را متاثر می کند.
- شخص معترض باید ذی نفع باشد و در صورتی که رای دادگاه در وضعیت زندگی او خللی ایجاد کند، دادگاه ملزم به تجدیدنظر در رای صادره است. شخص معترض زمانی میتواند نسبت به رای دادگاه معترض باشد که تصور کند در دعوای حقوقی، نفعی از او ضایع شده است و به غیر از این فرد دیگری نمی‌تواند نسبت به رای دادگاه معترض باشد.
در مثالی که ذکر کردیم، خانم «ج» بخاطر این که در دعوای حقوقی، نفعی دارد میتواند نسبت به رای دادگاه معترض باشد و اعتراض او در دادگاه بحث و بررسی می شود و امکان دارد که اعتراض او درست نباشد، ولی در هر حال تصور می کند که او در این دعوا، نفع مادی یا معنوی دارد.
در اعتراض ثالت باید به نکته بسیار مهمی اشاره کنیم. آیا اعتراض ثالث برای همه دادگاه‌ها صادق است؟ آیا می توان نسبت به برخی آرای صادره از دادگاه معترض بود؟
محل اعتراض ثالث نسبت به آرای صادره دادگاه
براساس ماده ۴۱۸ قانون دادرسی، فرد ثالث می تواند نسبت به رای دادگاه‌های انقلاب، تجدیدنظر و عمومی اعتراض نماید. برهمین مبنا، شخص ثالث میتواند نسبت به همه رای دادگاه‌ها، اعتراض خود را ابراز نماید. این قضیه در مورد آرای داوری نیز صدق می‌کند و حتی افرادی که داوران را انتخاب نکرده اند می‌توانند نسبت به رای داوران اعتراض داشته باشند.
در اعتراض ثالث شخص میتواند در هر زمانی نسبت به رای دادگاه، اعتراض خود را ابراز کند. بنابراین به نکته بسیار مهمی پی می‌برید، و آن این است که اشخاص ثالث می‌توانند در هر زمانی نسبت به آرای دادگاه‌ها معترض باشند و این اعتراض در هر زمانی قابل رسیدگی است. شخص ثالث باید فقط به دادگاهی که رای را صادر کرده، اعتراض خود را ابزار کند.
اثرات جانبی اعتراض ثالث
زمانی که دادگاهی رای خود را صادر می‌کند و شخص ثالث نسبت به آن معترض می‌شود در این صورت پرونده دوباره وارد پروسه بررسی شده و رای نهایی هرگز به مرحله اجرا در نمی‌آید؟
می‌توان گفت که به لحاظ حقوقی، نظر شخص معترض نسبت به رای دادگاه تاثیری ندارد و آن را معلق نمی‌کند. بدین معنی که اعتراض شخص ثالث هرگز باعث به اجرا در نیامدن رای دادگاه نمی‌شود و فقط باید منتظر بماند تا نتیجه اعتراض وی مشخص شود. حکم دادگاه اجرا می‌شود و به تبع آن نتیجه و اثر اعتراض ثالث نیز مشخص می‌گردد.
البته دادگاه میتواند با دریافت تضمین قابل قبولی مانند سند اموال غیرقابل انتقال یا ضمانت نامه بانکی اجرای حکم دادگاه را تا زمانی به تعویق بیندازد تا خسارتی بر شخص ثالث وارد نشود و در نهایت نتیجه اعتراض ثالث مشخص شود.
دادگاه میتواند بنا به صلاحدید خود بخشی از حکم را به شخص ثالث خسارتی وارد می‌کند را لغو کند، متوقف کردن اجرای کل حکم در صورتی که تفکیک کردن آن ممکن نباشد لازم و ضروری است.