افشای سر یا همان راز، به معنای افشای اسرار خصوصی دیگران توسط کسانی است که به دلیل شغل یا حرفه خود محرم اسرار مردم هستند. افشای راز افراد شاید بدترین اتفاقی باشد که برای هر کسی رخ می دهد اما خوب است بدانید قانون درباره این موضوع چه گفته است و آیا جرم انگاری شده است یا خیر. آشکار شدن راز مگوی هر شخص شاید یکی از ناخوشایندترین حالاتی باشد که یک فرد ممکن است در زندگی با آن مواجه شود و این تراژدی زمانی به اوج خود می‌رسد که کسی بخواهد این راز افشا شده را دستاویز تهدید و توهین و آزار فرد نیز قرار دهد. در این نوشتار از مجله حقوقی دادمان به بررسی افشای اسرار خصوصی دیگران می‌پردازیم.
قانون‌گذار افشای اسرار خصوصی دیگران را جرم دانسته و مجازات آن را جزای نقدی و تا دو سال حبس در نظر گرفته است.
اسرار خصوصی دیگران
راز به هر امر و یا رفتاری گفته می‌شود که انسان در درون خود آن را مخفی نگه داشته و یا با تعداد محدود فرد قابل اعتماد درمیان می‌گذارد. این امر دارای سه ویژگی اساسی است:
- نباید افشا شود چرا که افشای آن به آبرو و حیثیت فرد لطمه وارد خواهد کرد.
- مصلحت مشروع به اقتضای شرایط زمانی و مکانی این است که آن راز مخفی بماند.
- فقط افراد محدودی آن راز و سر را بدانند.
در کنار رازهای معمول در زندگی با اسرار حرفه‌ای مواجه هستیم. منظور از اسرار حرفه‌ای، موارد و موضوعاتی است که اشخاص به مناسبت حرفه و شغل خود به دست آورده باشند. مثل آگاهی پزشک از شرایط سلامتی فرد و یا آگاهی بانک از دارایی وی.
افشای اسرار خصوصی دیگران
مطابق قانون افشای اطلاعات خصوصی جرم است و قانون‌گذار صراحتا در ماده ۷۴۵ ماده ۱۶ قانون جرایم رایانه‌ای، افشای اسرار خصوصی دیگران را جرم دانسته و مجازات آن را جزای نقدی و تا دو سال حبس در نظر گرفته است.
البته افشای اسرار خصوصی دیگران در قانون ایران به صورت مشخص تعریف نشده‌اند و صرفا در ماده ۸ قانون «احترام به آزادی‌های مشروع و حفظ حقوق شهروندی» نامه‌ها، عکس‌ها، نوشته‌ها و فیلم‌های خصوصی را از مصادیق بارز آن دانسته است. در رویه قضایی و نظام عرفی، دایره اسرار خصوصی از این هم وسیع‌تر است و نسخه‌های پزشکی، احکام دادگاه‌ها و اسناد مالی هم در این زمره قرار می‌گیرند.
تهدید به انجام عملی که ممکن است موجب ضرر آبرویی یا شرافتی یا افشای اسرار خانوادگی شود، خواه تهدید کننده به این واسطه، تقاضای مال به قصد اخاذی کرده یا نکرده باشد، جرم مستقلی است که بر اساس ماده ۶۶۹ بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی، تا ۷۴ ضربه شلاق یا تا دو سال حبس برای آن درنظر گرفته شده است.