شاید تا به حال با افرادی مواجه شده‌اید که به دلایلی حساب بانکی‌شان توقیف شده است. اما اصولا انسداد یا توقیف حساب بانکی به چه دلایلی صورت می‌گیرد و چگونه می‌توان در چنین شرایطی آن را رفع توقیف کرد؟ در ادامه این نوشتار از مجله حقوقی دادمان ضمن پاسخ به این سوالات، به جزئیات بیشتر در این زمینه و شرایط رفع مسدودی حساب بانکی خواهیم پرداخت.
انسداد یا توقیف حساب بانکی به معنای بازداشت وجوه بانکی است که این امر تنها بر اساس قوانین صورت می‌پذیرد.
حساب بانکی به چه دلایلی مسدود یا توقیف می‌شود؟
از مهم‌ترین دلایل انسداد یا توقیف حساب بانکی ، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
مقررات داخلی بانک‌ها:
به عنوان مثال راکد ماندن طولانی مدت حساب یا ناقص بودن مشخصات شناسایی مشتری می‌تواند از دلایل انسداد حساب بانکی به شمار رود که معمولا با مراجعه به بانک می‌توان این مشکل را بر طرف کرد.
مسدودی حساب بانکی به خاطر ضمانت وام:
افرادی که ضامن وامی شده‌اند، در صورتی‌که فرد وام گیرنده نتواند اقساط خود را پرداخت کرد، حساب ضامن مسدود خواهد شد.
بستن حساب بانکی به خاطر چک بلامحل:
حساب افرادی که چک بلامحل کشیده‌اند به مدت ۷ سال از تاریخ آخرین چک برگشتی مسدود خواهد شد.
دستور مرجع قضایی:
از جمله اقدامات تامینی که جهت حفظ حقوق مردم و به ویژه خواهان یا شاکی در مراجع قضایی اعم از دادسرا، دادگاه‌های بدوی و تجدید نظر امکان آن وجود دارد صدور دستور توقیف حساب بانکی افراد به میزان مورد دعوی است. در مواردی مختلف قانون این امر را به عنوان تکلیف یا اختیار برای مراجع قضایی در نظر گرفته است.
به عنوان مثال در آرایی که موضوع آن محکومیت سازمان طرف شکایات به پرداخت وجه در حق محکوم‌له است و علی‌رغم احضار و اخذ تعهد مبنی براجرای حکم، محکوم علیه از اجرای رای خودداری کرده باشد دادرس اجرای احکام می‌تواند پس از انقضا مدت یکسال از تاریخ ابلاغ رای نسبت به توقیف حساب محکوم علیه و پرداخت از آن به میزان محکوم به اقدام کند.
کدام مراجع صلاحیت انسداد یا توقیف حساب بانکی افراد را دارند؟
این امر از اختیارات دادرس اجرای احکام است و جهت توقیف حساب بانکی با لحاظ شرایط مذکور در قانون نیازی به کسب اجازه ازشعبه صادره کننده رأی نمی باشد و دادرس اجرای احکام با توجه به شرایط زیر می تواند نسبت به توقیف حساب بانکی محکوم علیه و برداشت از حساب سازمان مذکور به میزان محکوم به اقدام نماید. این شرایط عبارتند از:
- مفاد رأی موضوع اجرا، الزام محکوم‌علیه به پرداخت وجه نقد باشد.
- از تاریخ ابلاغ رأی مدت یکسال سپری شده و رأی اجرا نشده باشد.
در اینجا لازم به ذکر است رای توقیف حساب بانکی محکوم علیه احراز این موضوع که رأی ظرف مدت مقرر یکسال اجرا نشده است کفایت می‌کند و اینکه عدم اجرای حکم ناشی از عذرموجه، مانند عدم وجود اعتبارکافی بوده باشد مؤثر در موضوع نیست. همچنین برای اعمال توقیف حساب نیازی به تقاضای محکوم‌له نیست و شعبه اجرای احکام رأساً می‌تواند نسبت به توقیف حساب و برداشت از آن اقدام کند. از سوی دیگر، توقیف و برداشت ازحساب بانکی محکوم علیه در حدود میزان محکوم‌به مجاز است و توقیف کل حساب اداره محکوم‌علیه مبنای قانونی ندارد.
به طور کلی حساب بانکی افرادی که مطابق با ضوابط و دستور العمل‌های بانکی افتتاح شده است می‌تواند توسط برخی مراجع در شرایطی خاص مسدود شود که از جمله این مراجع می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- دستوری که توسط مراجع قضایی صادر شده است
- دستوری که به صورت مستقیم بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران صادر شده است
- در صورتی که مشتری تقاضا کند
مراجع دارای صلاحیت قضایی می توانند دستور بازداشت موجودی حساب بانکی اشخاص حقیقی یا حقوقی را به سود ذی نفع اعم از دولت یا اشخاص ثالث صادر کنند و یا از وضع حساب آنها کسب اطلاع نمایند. بانک ها نیز ناگزیر به اجرای احکام صادره یا دستورات قضایی هستند. همچنین چنانچه مسدودی حساب به دستور مرجع قضائی به عمل آمده باشد، دستور رفع مسدودی حساب بانکی نیز از سوی مرجع قضایی مسدود کننده حساب باید به بانک واصل شود.
چنانچه مشتری شخصا تقاضای انسداد حساب جاری خود را کند باید چک های مصرف نشده خود را به شعبه بازگرداند. در غیر این صورت و تنها با اظهار مشتری، مبنی بر به سرقت رفتن دسته چک و یا مفقود شدن چک ، شعبه مجاز به انسداد حساب جاری مشتری نیست و یا این که شعبه به صرف اینکه حساب مشتری فعال نبوده و یا اینکه سابقه صدور چک برگشتی را دارد مجاز به مسدود نمودن حساب نیست و در این مورد شعبه حساب مشتری را راکد و یا حسب مورد درگیر تلقی می کند. همچنین مراجع قضایی می توانند از وضعیت حساب افرادی که از آن ها شکایت شده را بررسی کرده و در صورت لزوم نسبت به مسدود کردن حساب بانکی اقدام کنند.
مسدود شدن حساب بانکی توسط شورای حل اختلاف
مسدود شدن حساب توسط شورای حل اختلاف می تواند به دلیل تامین خواسته یا اجرای حکم صورت بگیرد.این امر به دلیل حمایت از حقوق شاکی و خواهان می باشد.
مسدود شدن حساب بانکی توسط اداره ثبت
امکان مسدود شدن حساب بانکی اشخاص توسط اداره ثبت نیز وجود دارد اما لازم به ذکر است که در صورتی فردی می تواند از طریق اجرای ثبت خواسته خود را مطالبه نماید و از این طریق اموال طرف مقابل که شامل حساب بانکی می باشد را توقیف کند که موضوع دعوی متکی به سند رسمی یا اسناد لازم الاجرا مثل چک باشد.به طور مثال اگر زنی بخواهد مهریه خود را از طریق اجرای ثبت دریافت نماید و از اجرای ثبت بخواهد که حساب همسرش را از باب تامین خواسته مسدود نماید این امر ممکن می باشد.
مسدود شدن حساب بانکی توسط پلیس فتا
دلیل انسداد یا توقیف حساب بانکی توسط پلیس فتا به قرار ذیل است:
- از اطلاعات حساب شما که در درگاه‌های جعلی (فیشینگ) وارد شده ،جهت پولشویی و کلاهبرداری استفاده شده است.
- شخصی با داشتن شماره کارت شما قصد برداشت از حساب داشته که با وارد کردن اشتباه رمز دوم کارت باعث مسدودی می‌گردد.
- شکایتی از شما در مراجع قضایی ثبت شده و با دستور قاضی حساب شما مسدود شده است.
مراحل رفع توقیف حساب بانکی
رفع مسدود شدن حساب بانکی در اکثر موارد باید با دستور قضایی باشد.البته لازم به ذکر است که در کنار مراجع قضایی مرجع اداری مثل اداره ثبت نیز می تواند در خصوص رفع توقیف اقدام نماید.برای اینکه از حسابی رفع توقیف حاصل شود می بایست ابتدا موضوعی که موجب توقیف شده است حل شده و مرتفع گردد.سپس می بایست از طریق مرجعی که می تواند رفع توقیف را صادر کند دستور رفع توقیف را در یافت نموده و به بانک مربوطه ارائه دهید.بانک پس از بررسی های لازم نسبت به رفع انسداد اقدام خواهد نمود.
نکاتی که در این زمینه می بایست به آن توجه نمایید از قرار ذیل است:
- ارائه کد ۱۶ رقمی حساب مسدودی به بانک ها
- مراجعه به مرجع قضایی جهت اطلاع از روند پرونده
- مراجعه حضوری یا سیستمی به بانک ها.لازم به ذکر است که در مراجعه حضوری و دستی فقط باید به ادارات حقوقی بانک ها در تهران مراجعه گردد.
رفع انسداد یا توقیف حساب بانکی از طرف دعاوی کیفری
دادگاه می‌تواند مبلغ شکایت شده را در حساب کسی که از او شکایت شده توقیف نماید؛ که این موضوع در دادسرای جرایم رایانه‌ای هنگامی که در نقل و انتقالات اینترنتی مشکوکی رخ داده شود و شاکی خصوصی موضوع را پیگیری و بررسی نماید اغلب مرسوم است.این مسئله در امور کیفری جهت سرعت دادن در رسیدگی حضور هر چه سریع‌تر متهم و حفظ حقوق شاکی به ویژه در زمانی که فرد از او شکایت شده هنوز شناخته نشده با دستور مسدودی حساب از طرف دادسرا صادر می‌شود؛ که این دستور در جهت اجرا حکم از طریق بانک و حساب مورد نظر به کلانتری و اداره آگاهی از طرف دادسرای جرایم رایانه‌ای به پلیس فتا ارجاع داده می‌شود.در صورتی که محکوم نسبت به پرداخت مبلغ اقدام نماید و یا اینکه موضوع شکایت منتفی شده و منجر به قرار منع تعقیب بگردد مرجع کیفری نسبت به رفع توقیف از حساب بانکی اقدام می نماید.
در صورتی که رفع مسدودی حساب به دلیل گذشت شاکی باشد می توانید به صورت حضوری به همان شعبه رفته و لایحه خود را تقدیم کرده و تقاضای رفع مسدودی را با توجه به اینکه محکوم له به تمام حق و حقوق خود رسیده است را بنمایید و یا می توانید از محکوم له درخواست نمایید اینکار را برای شما انجام داده و درخواست رفع مسدودی را بنماید البته لازم به ذکر است که در بعضی از شعبات می توان به صورت اینترنتی هم لایحه ارسال کرد چنانچه مسدودی حساب شما از شعبه ای غیر از شعبه ای که نیابت گرفته است باشد به صورت اینترنتی لایحه ارسال نمایید در غیر اینصورت چنانچه شعبه نیابت گیرنده دستور مسدودی حساب شما را داده باشد می توانید از آنجا پیگری نمایید.
رفع مسدودی حساب بانکی توسط دادگاه
مراجع قضایی اعم از شعبه های تحقیق دادسرای عمومی و انقلاب، دادگاه های حقوقی و کیفری، اجرای احکام دادگاه های حقوقی و دادسرای های عمومی و انقلاب توانایی آن را دارند که در اجرای برخی از مواد قانونی همچون ماده ۱۹ قانون شیوه اجرای محکومیت های مالی، مواد ۵ مکرر قانون صادر شدن چک ۱۳۵۵ با اصلاحات و الحاقات پس از آن، حساب بانکی اشخاص را مسدود کنند. بعد از زایل گشتن علت یا موانع انسداد حساب، می بایست نسبت به رفع مسدودی آن نیز اقدام کرد که برای این منظور می بایست به نکاتی عنایت نمود و حسب مورد به اداره حقوقی بانک مربوطه نیز مراجعه کرد. جهت استعلام و پیگیری موردی حساب و رفع مسدودی آن، ارائه شماره مسدودی ۱۶ رقمی از شعبه های بانک های مربوطه که در آن حساب دارید، الزامی است، به شعبه های بانک های تهران هم می توانید مراجعه نمایید. در راستای پیگیری پاسخ بانک ها نسبت به نامه انسداد حساب، به همان مرجع صدور نامه مسدودی دادسرا یا دادگاه یا اجرای احکام مراجعه نمایید. در راستای رفع انسداد در صورت نیاز یک یا دو تا بانک ضروری به صورت دستی و سایر بانک ها به صورت سیستمی در طول یک ماه انجام می شود.
نکته:جهت رفع مسدودی حساب بانکی در دعاوی حقوقی قبل از صدور حکم دفاعیات را سریعا به قاضی مربوطه ارائه دهید و اگر مسدود شدن حساب بعد از صدور حکم و به دلیل پرداخت محکوم به بود سریعا نسبت به پرداخت مبلغ اقدام نمایید که حساب شما از حالت انسداد خارج گردد.
رفع مسدود شدن حساب بانکی توسط پلیس فتا
در صورتی که حساب بانکی اشخاص از سوی پلیس فتا مسدود شده باشد و علل آن مرتفع شده باشد یا صاحب حساب خواهان رفع علل باشد . صاحب حساب می بایست ابتدا به بانک مراجعه نماید و شماره نامه و مرکز پلیس فتایی که حساب او توسط آن مسدود شده است را از بانک دریافت کند. بعد از آن به سامانه پلیس فتا مراجعه کرده و با یافتن شماره تلفن مرکز مربوطه نسبت به رفع انسداد حساب بانکی اش اقدام نماید.