با فوت انسان اموال او به طور قهری به وراثش منتقل می‌شود، اما برای اینکه وراث بتوانند سهم‌الارث خود را مطالبه و در آن تصرف کنند، ابتدا لازم است منحصر بودن و سهم‌الارث هر یک از آنها در دادگاه بررسی و اثبات شود که به این اقدام، در علم حقوق قانون انحصار وراثت یا حصر وراثت گفته می‌شود. به این منظور، دادگاه پس از رسیدگی، گواهی‌نامه‌ای به نام تصدیق انحصار وراثت صادر می‌کند که در اختیار اشخاص ذینفع قرار خواهد گرفت. در حقیقت، انحصار وراثت به معنای معلوم کردن تعداد وراث متوفی توسط مراجع ذیصلاح است که مقررات مربوط به دادخواست حصر وراثت در قانون تصدیق انحصار وراثت مصوب سال ۱۳۰۹ و قانون امور حسبی آمده است.
تعریف قانون انحصار وراثت
قانون انحصار وراثت عبارت است از معلوم نمودن تعداد وراث متوفی توسط مراجع ذیصلاح. به بیان ساده تر یعنی بعد از اینکه شخص فوت می کند مشخص شود که چه کسانی از ایشان ارث می برند. در اثر فوت شخص اموال وی به طور قهری به وارثین او منتقل می گردد اما ابتدا باید وارث بودن و سهم الارث هر یک از وراث به طور مشخص در دادگاه بررسی و اثبات گردد. بنابراین دادگاه پس از بررسی مراتب حقوقی لازم در خصوص وراث، گواهی نامه‌ای به نام تصدیق انحصار وراثت صادر می‌نماید که در اختیار وراث و اشخاص ذینفع قرار خواهد گرفت.
مزایای اخذ وکیل در خصوص امور دادخواست حصر وراثت
اگر مراتب حقوقی اخذ تصدیق انحصار وراثت توسط وکیل متخصص در این امر پیش برود، وکیل میتواند اموال متوفی را که ناشناخته می باشد معرفی و میزان سهم هر یک از وراث را از ماترک متوفی مشخص کند. همچنین مدت زمان گرفتن گواهی انحصار وراثت کمتر خواهد شد و نیازی به حضور وراث در مراجع قضایی نخواهد بود. حتی وکیل میتواند بعد از مشخص شدن سهم افراد برای فروش سهم هر یک از وراث به شخص دیگر اقدام کند. وراث متوفی و اشخاص ذینفع یعنی هر شخصی که منفعتی در اموال متوفی دارد، اشخاص صلاحیت دار برای ارائه دادخواست انحصار وراثت می‌باشند و می‌توانند از شورای حل اختلاف تقاضای صدور گواهی انحصار وراثت نمایند.
رویه اجرای پرونده‌های انحصار وراثت
ماده ۲۰ قانون آیین دادرسی مدنی بیان می دارد :دعاوی راجع به ترکه متوفی در دادگاه محلی که آخرین اقامتگاه متوفی در ایران آن محل بوده رسیدگی خواهد شد و اگر آخرین اقامتگاه متوفی معلوم نباشد رسیدگی در صلاحیت شورایی که آخرین محل سکونت متوفی در ایران، در حوزه آن بوده است، خواهد بود. بنابراین مرجع صالح جهت تقدیم دادخواست انحصار وراثت شورایی است که آخرین محل سکونت متوفی بوده است .شورا در جهت رسیدگی به پرونده‌های انحصار وراثت و طبق قانون انحصار وراثت پس از ملاحظه اسناد و مدارک مربوطه، با هزینه متقاضی درخواست وی را یک نوبت در یکی از روزنامه ی کثیر الا نتشار یا محلی آگهی می‌نماید. پس از گذشت یک ماه از تاریخ نشر آگهی در صورتی که کسی به مفاد دادخواست معترض باشد اعتراض خویش را تقدیم دادگاه می‌نماید و شورا جلسه ای را جهت رسیدگی تعیین می‌نماید و به متقاضی و معترض ابلاغ می کند. پس از رسیدگی حکم مقتضی صادر می‌شود که قابل تجدید نظر خواهد بود .
اشخاصی که می‌توانندطبق قانون به گواهی دادخواست حصر وراثت اعتراض کنند، عبارتند از :
دادستان یا رییس حوزه قضایی که میتواند به درخواست تصدیق وراثت اعتراض کند. همچنین وی میتواند در صورتی که متوفی را بلاوارث بداند، به تصدیق انحصار وراثت در موردی هم که تصدیق مسبوق به آگهی نبوده است، اعتراض کند و در هر حال دادستان حق دارد از رأی دادگاه تقاضای تجدیدنظر کند و تا زمانی که برای محجور، قیم و برای غایب، امین معین نشده است، دادستان میتواند به نام محجور و غایب به درخواست تصدیق انحصار وراثت اعتراض کند که این موضوع در ماده ۳۶۸ قانون امور حسبی بیان شده است. اشخاص ذینفع در صورتی که گواهی حصر وراثت به زیان وراث یا اشخاص ذینفع صادر شود و مطابق ماده ۳۶۹ قانون امور حسبی، رای دادگاه در این مورد قابل تجدیدنظرخواهی است. در صورتی که کسی به آن درخواست دادخواست حصر وراثت اعتراض ننماید، بدون تشکیل جلسه رسیدگی و دعوت از وراث، گواهی انحصار وراثت که بیانگر مشخصات و تعداد وراث و نسبت آنها با متوفی و سهم ایشان از ما ترک است صادر می گردد.
مدارک مورد نیاز جهت اخذ گواهی انحصار وراثت :
- شناسنامه متوفی
- گواهی فوت متوفی
- کارت ملی متوفی
- استشهادیه محضری
- رسید گواهی مالیاتی (مالیات بر ارث)
- کپی برابر اصل شده شناسنامه وراث
محاسبه میزان ارث در اپلیکیشن دادمان
موسسه حقوقی سروش نافع دادمان (شعبه مرکزی کرج) با همکاری تیمی قدرتمند و متعهد متشکل از حقوقدانان مجرب، وکلای پایه یک دادگستری، قضات بازنشسته، اساتید دانشگاه و کارشناسان در حوزه های مختلفی از جمله خانواده و ارث و ثبت و صنایع و مالی و کیفری و حسابداری با هدف ارائه خدمات گسترده مشاوره حقوقی و داوری و قبول انواع وکالتهای حقوقی و کیفری و خانوادگی و ارثیه در چارچوب قوانین و مقررات جمهوری اسلامی ایران و در راستای تکریم ارباب رجوع اقدام به راه اندازی اپلیکیشن دادمان کرده است و یکی از بخشهایی که در این اپلیکیشن با استقبال زیاد کاربران روبرو شده بخش محاسبه میزان مبلغ ارث میباشد. برای دریافت لینک اپلیکیشن و نصب آن روی عکس زیر کلیک کنید:
برای آنکه ارث توسط ورثه دریافت شود در ابتدا باید وارثیت آنان تایید و در ادامه سهم الارث آنان نیز معین گردد. با انجام مراحل فوق مسئله انحصار وراثت به دادگاه ارجاع داده می شود و دادگاه با صدور گواهی انحصار وراثت سهم الارث هر فرد را مشخص می کند. در صورت بروز هرگونه مشکل در بین وراث در رابطه با مسئله انحصار وراثت می توان با دخالت وکیل ارث نسبت به حل این موضوع اقدام کرد. موسسه حقوقی سروش نافع دادمان با داشتن وکلای مجرب و متعهد آماده ارایه کلیه خدمات وکالت و مشاوره در زمینه امور ارث و انحصار وراثت و دادخواست حصر وراثت می باشد:
برای مشاوره و گفتگو با وکلای امور ارث اینجا کلیک کنید!
گردآورنده : موسسه حقوقی سروش نافع دادمان