در بسیاری از کشورها مانند ایران، خرید و فروش خودرو و به طور کلی وسایل دیگر به صورت دست دوم بسیار رایج است. ملاک ارزش‌گذاری این وسایل متفاوت است. برای مثال در خودروهای دست دوم، میزان کارکرد آن‌ها اهمیت دارد. برای همین هم اگر دو خودروی یک مدل با سال تولید یکسان فقط در میزان کارکرد تفاوت داشته باشند، آن خودرویی که کیلومتر شمار آن به ما رقم کمتری را نشان دهد، گران‌تر خواهد بود. بسیاری از فروشندگان شخصی و دلالان خودرو با سواستفاده از اهمیت ملاک کیلومتر شمار، اقدام به جرم دستکاری و تغییر کیلومتر شمار خودرو می‌کنند تا با نشان دادن رقمی کمتر از رقم واقعی قیمت را بالاتر برده و خودرو را به عنوان خودرویی سالم‌تر معرفی کنند.
برای تشخیص اینکه آیا کیلومتر شمار خودروی ما دستکاری شده یا نه نیاز به نظر کارشناسان و متخصصان خودرو است پس به شما پیشنهاد می‌کنیم قبل از خرید و انجام معامله حتما خودروی مورد نظرتان را به یک کارشناس خودرو با تجربه نشان دهید.
جرم دستکاری و تغییر کیلومتر شمار خودرو هم برای متخلف مسئولیت مدنی ایجاد می‌کند و هم مسئولیت کیفری. یعنی این عمل هم نیاز به جبران ضرر و زیان مادی دارد و هم عنوان مجرمانه است و فرد را مجازات می‌کند.
مسئولیت مدنی و جبران خسارت ناشی از جرم دستکاری و تغییر کیلومتر شمار خودرو
در همه معاملات خرید و فروش و به اصطلاح عقد بیع، یک سری اختیارات و حق و حقوق‌های قانونی وجود دارد که قانونگذار به احترام سرمایه و منافع طرفین برای آنان قائل شده است. این حق‌های قانونی اصطلاحا خیارات نام دارند.
ممکن است که طرفین عقد بیع در هنگام معامله خودرو با توافق همه خیارات یا بعضی از آنان را اسقاط کنند. یعنی حتی اگر در آینده مشکلی پیش آمد صاحب حق دیگر نمی‌تواند با استناد به آن خیار معامله را فسخ کند یا طلب خسارت نماید.
بهترین کار در مورد معاملات خودروی دست دوم آن است که حتی اگر خواستید سایر خیارات را اسقاط کنید، خیار تدلیس را نگه دارید. مطابق با خیار تدلیس اگر مال مورد معامله ایرادی داشته باشد که فروشنده به آن اشاره نکرده است یا سعی کرده آن را ناچیزتر از واقعیت نشان دهد، خریدار حق فسخ معامله بیع خودرو را خواهد داشت و فروشنده باید ثمن این معامله را به وی برگرداند.
البته شما می‌توانید ضمن اثبات خیار تدلیس و مسترد کردن پول خود، با اقامه دعوی در دادگاه خساراتی را که به موجب ایراد در خودرو و در این مورد خاص دستکاری کیلومتر شمار به شما وارد شده نیز از فروشنده مطالبه نمایید. برای صدور حکم دادگاه به نفع شما لازم است که به عنوان خواهان خسارات وارده را که ناشی از اثر مستقیم جرم دستکاری و تغییر کیلومتر شمار خودرو است؛ در دادگاه اثبات نمایید.
مسئولیت کیفری و مجازات تاشی از دستکاری و تغییر خودرو
قانونگذار در راستای تاکید بر حقوق خریداران خودروهای دست دوم در مقابل فروشندگان متخلف، اقدام به جرم‌انگاری دستکاری کیلومتر شمار خودرو کرده است.
به موجب ماده ۷۲۴ از کتاب تعزیرات قانون مجازات اسلامی، هر راننده وسیله نقلیه‌ای که در دستگاه ثبت سرعت وسیله نقلیه عمداً تغییری دهد که دستگاه سرعتی کمتر از سرعت واقعی نشان دهد و یا با علم به اینکه چنین تغییری در دستگاه مزبور داده شده با آن وسیله نقلیه رانندگی کند برای بار اول به حبس از ده روز تا دو ماه و یا جزای نقدی از پنجاه هزار تا پانصد هزار ریال و یا هر دو مجازات و در صورت تکرار به دو تا شش ماه حبس محکوم خواهد شد.
توجه داشته باشید که جرم دستکاری و تغییر کیلومتر شمار خودرو هم متوجه فروشندگان متخلف است و هم برای رانندگانی که با علم بر دستکاری شدن خودرو، باز هم از آن استفاده می‌کنند. برای این جرم هم جزای نقدی در نظر گرفته شده و هم حبس تعزیری که هر دو با توجه به اوضاع و احوال پرونده و نظر قاضی و کارشناس تعیین می‌شود.
اگر شما به عنوان خریدار خودرو با مشکل دستکاری شدن کیلومترشمار خودروی خود مواجه شدید و فروشنده راضی به دادن خسارت یا فسخ معامله نشد، شما می‌توانید با مراجعه به دادسرا علیه او شکایتی تنظیم کنید.
توجه داشته باشید مجازات کیفری وی مانع از طرح دعوی حقوقی علیه متخلف نیست و هم می‌توان او را مجازات کرد و هم می‌توان معامله را بر هم زد و ثمن معامله را مسترد نمود.